Miguel Unamuno euskaraz 150. urteurrenean
Idazle eta filosofo ezaguna 1864ko irailaren 29an sortu zen Bilbora, Zazpikaleetako Erronda kalean. Obra oparoa osatu zuen eta euskarekiko izan zuen jarrera kontraesankorrak ere egin zuen ezagun. Haren hainbat lan euskaraz irakur daitezke egun, euskara mundu modernorako ezgauza zela zioen bere ideiari kontra eginez.
Eleberrigile entzutetsua izateaz gain, Salamancako Unibertsitateko errektore izan zen Unamuno zenbait urtez, 1914an gobernuaren kontra aritzeagatik kargutik bota zuten arte. Erbestean izan zen Primo de Riveraren diktadura garaian. 1936an, Gerra Zibila piztean, militar kolpisten alde egin zuen. Errepublikanoen aldera igaro zen laster, eta faxistak Salamancara iritsi zirenean hitzaldi gogorra egin zuen beraien kontra. Urte bereko abenduan hil zen.
Euskarari “errespetuzko hileta” egitearen alde
Euskararekiko jarrera kontraesankorra izan zuen. Horren harira, eztabaida biziak izan zituen Sabino Aranarekin eta Resurreccion Maria Azkuerekin. 1888an Bilboko euskara katedrako lehiaketara aurkeztu ziren hirurak. Euskara bizitza modernora egokitu beharraz bat zetozen, baina urte gutxira, aurkakoa esaten hasi zen Unamuno.
1901ean Bilbon hitzaldi polemikoa eskaini zuen Lore Jokoen ospakizunen presidente zela, tartean, euskara garai berrietako erronketara egokitu ezina zela eta Bilbo euskaraz mintzatzea kontraesana zela adierazi zuen. Euskara desagertzen ari zela esan eta "errespetuzko hileta" egitearen alde agertu zen:
“Zuk egiten duzun hizkuntza hori, jende euskalduna, euskara hori zurekin batera galtzen ari da: ez du ardura, zure antzera, hark ere galdu beharra duelako; beraz, hil ezazu bera lehenbailehen eta ehortz ezazu ohorez; mintza zaitez espainieraz!”.
Xabier Kintana euskaltzalearen arabera, ordea, euskararekiko maitasuna dago hitz horien atzean, euskaldunei bere esanak gezurtatzeko erronka luzatu nahi zielakoan.
Unamunoren obra euskaraz
Genero literario ia denak landu arren, eleberrigintzan nagusitu zen Unamuno. Niebla eleberria da bere lanik ezagunenetarikoa, 1998an Laino izenarekin euskara ekarri zen Mikel Garmendiaren eskutik.
Bere beste hainbat lan ere irakur daitezke euskaraz. Armiarma atari digitalean daude bilduta. Unamunok berak euskaraz idatzitako bi testu baino ez dira ezagutzen: gabon kanta bat eta 1888ko Agur, arbola bedeinkatube! artikulua.
Euskararen biziberritzeari buruz asko hitz egiten ari azken urteetan eta horren inguruan ari da lanean Euskaltzaindiko talde bat. Talde horretan dago Jon Sarasua ere eta galdetu diogu zeregina zertan den. Galdetu diogu, halaber, udaberrian idatzi zuen Puprilusoko artikulu... [+]
Zientzia-dibulgazioa saritzeko erreferentziazko sariak izan dira CAF-Elhuyarrekoak. Antolatzaileek 31. edizioa martxan zegoela etetea erabaki dute, "sariketa behar bezala egiteko baldintzarik ez dagoelako".
Euskararen normalizazioaren motorrak herri dinamikara bueltatu behar du aurrera egin nahi badugu
Euskararen balizko etorkizunari buruzko ikerketa bat ezagutzera eman da berriki, eta zalaparta eragin du bertan irudikatzen den paisaia beltzak. Asaldamendu hori auzitan jarriz abiatuko dut nire ekarpena. Zergatik da harrigarria datu hori? Zein mundutan bizi gara, gure egoeran... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]
Hankak lurrean dituzte gure solaskideek. Euskalgintzaren eta herri mugimenduen joko-zelaian dabiltza etengabe eta eskarmentu horretatik hitz egiten dute euskarari eusteaz, hizkuntza zapalkuntza ez normalizatzeaz eta erdaldunengandik espero beharko genukeenaz. Gorka Torrek ez du... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
Europar Batasuneko estatu kideen gehiengoak atzera bota du euskara, katalana eta galiziera EBn hizkuntza ofizialak izateko eskaera. Finantzazio eta arlo legalean hainbat "zalantza" dituztela plazaratu dute.
Igande goizean elkarretaratzeak egin dituzte Euskal Herrian Euskarazek deituta, Geldi euskara zapaltzea! lelopean.
UEMAk antolatuta egin dituzte kontzentrazioak larunbat eguerdian, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboaren aurka eta euskararen alde. Euskara “benetan” babesteko “adostasun sendoak” eskatu ditu UEMAk, “euskarak eta euskaldunok... [+]
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]