Eskultura horri erreferentzia egiten zaio liburuaren sarreran: “Jarrera hantustean ikus dezakegu maskara filipinar bat zapaltzen –ala indiar bati moztutako burua da?– geure plaza galantaren erdi-erdian, denon gozamenerako”. Beste hainbat herritan oraindik ohoratzen diren konkistatzaileekin bezala gertatzen baita Legazpirekin: euskaldunen iragan loriatsuaren ikur bilakatu dela, irakurketa kritiko handirik gabe.

Azkenaldian, ordea, zenbait ekimen hasiak dira horrelako pertsonaien ibilbideak beste era batera baloratzen. Juan Sebastian Elkanoren mundu biraren V. mendeurrena ospatzeko erakunde publikoetatik bultzatu diren ekitaldien aurrean, bestelako irakurketen premia sortu da; galdera mahai gainean dago: benetan ospatzekoak al dira zenbait euskaldun goituk egindako ekintzak XXI. mendeko ikuspegitik?

“Jakina da historia garaileek idazten dutela eta horrexegatik erabiltzen dira abenturazale eta aurkikuntza hitzak, gupidagabe eta sarraski bezalakoak erabili beharrean”, irakurtzen da Legazpiri buruzko liburuxkaren hitzaurrean. “Geure bihotzeko herritarron pasadizoak ez baitira horren dirdiratsuak mexikarren eta filipinarren begietan. Horregatik argitaratu dugu liburuxka hau, kontakizunak boterearen galbahetik pasa beharrean, herritar xeheon bizipenetara egokitu eta berridatzi nahi baitugu”.