Nafarroako Memoriaren Institutuak bi antifrankistaren gorpuzkiak atera ditu hobitik Sigüeseko hilerrian
Frankismoaren biktima izan ziren bi pertsonen gorpuzkiak aurkitu dituzte Nafarroako Gobernuko Memoriaren Institutuak eta Aranzadi Zientzia Elkarteko teknikariek elkarlanean. Bata Izabakoa zen eta bestea, haren laguna, oraindik ez dute identifikatu. Aragoiko Sigüés herrian aurkitu dituzte gorpuzkiak. Alderdi komunistako bi kideak Aragoi ibaian itota hil ziren. Memoriaren Institutuak 2015etik 115 pertsonen gorpuzkiak aurkitu ditu.
Joan den asteburuan atera dituzte gorpuzkiak Sigüéseko hilerrian. Jasotako testigantzen arabera, Vicente Abadia Anaut zen hildakoetako bat, Izabakoa, eta bestea, haren kide ezezaguna. Garai hartako iturri ofizialen arabera, Aragoi ibaian itota hil ziren.
Antza denez, Vicente Abadia eta bere kidea Espainiako Alderdi Komunistako kideak ziren eta Nazioarteko Sorospen Gorriaren funtsak lekualdatzen ari ziren. Operazio horietako batean, 1948ko apirilean, Guardia Zibilaren kontrol bat ikusi eta hura saihesten saiatu ziren. Aragoi ibaian ito ziren ihesean zirela. Gorpuzkiak hobitik aterata, orain laginak senideen DNArekin alderatuko dituzte.
Nor zen Vicente Abadia Anaut
Nafarroako Gobernuak bere webgunean (gaztelaniaz baino ez dugu aurkitu) ondoko informazioa eskaini du 1948an itota hil zen antifrankistaz:
Vicente Abadia Anaut Izaban jaio zen 1913an. Errepublika garaian UGT sortzen saiatu zen eta estatu kolpe militarraren ondoren Frantziara ihes egin zuen. Bartzelonara itzuli eta Gazte Sozialistetan sartu zen. 1939an, gerra amaitu zenean, Argèles-sur-Mer kontzentrazio-esparruan zegoen. Ondoren, Gurseko kontzentrazio zelaiarekin lotura lanetan aritu zen. Liburuak eta tabakoa eramaten zituen besteak beste, eta amabitxi bila ere aritzen zen.
Atxilotu eta hainbat kontzentrazio-esparrutara eta langileen batailoi batera eraman zuten. Alemanengandik ere ihes egitea lortu zuen, eta, ondoren, Erresistentzian sartu zen, Maule-Lextarre, Tarbes eta Montoryren askapenean parte hartuz. Bere azken urteetan lotura lanetan aritu zen, 1948an 35 urte zituela hil zen arte. Une horretan, dokumentazio faltsua zeraman, eta Juan Gonzalez Martinez zituen izen-abizentzat. Sigüéseko bizilagunek ezagutu zuten, baina ez zuten identifikatu, bere senideak, Izabakoak, arriskuan ez jartzeko. Guardia Zibilaren arabera, heriotzaren arrazoia "odoljarioa" izan zen. Hilabete baino lehen, beste gizon bat aurkitu zuten Aragoi ibaian; bere izena, Antonio Gil Rodríguez, ziuraski faltsua. Abadiaren laguna izango zela uste da.
Euskal Herrian auzo borrokalaririk bada, hori Txantrea da zalantzarik gabe. Herritarrek euren eskuz eraikia (literalki), auzoa defendatzen ikasi dute kalez kale, izan poliziarengandik, izan agintarien utzikeriatik, izan ugazaben diru-gosetik. Baina auzoa hori baino gehiago da,... [+]
Bide parlamentarioa egin beharko du orain. Lege testu honen arabera, 30 urteko epea ezarriko dute sekretuak desklasifikatzeko, eta 45 urtekoa "goi mailako" sekretuendako. Bakoitza hamabost urtez luza daiteke.
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Espainiako sei pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.