Memoria gara
Historiak laguntzen digu ulertzen zer gertatu zen, baina baita gaur egun zer garen ulertzen ere. Nola ulertu gaur egungo mundua AEBetako sorrera eta Frantziako Iraultzaren sorrera ezagutu gabe? Nola ulertu gaur egungo Mendebaldeko hegemonia azken bost mendeetako kolonialismo europarraren sustraietan arakatu gabe? Nola ulertu Ekialde Erdian gertatzen ari dena Mandatu Britainiarra, Balfourreko Adierazpena edota sionismoaren sorrera ezagutu gabe?
Autoa gidatu daiteke atzerako ispiluari begiratu barik, baina lasai asko esan daiteke gidariak istripua izango duela berandu baino lehen. Atzera begiratzeak laguntzen digu iraganeko akatsetatik ikasten eta haiek ez errepikatzen. Eta teorikoki bederen, giza eskubideen logikak gidatzen duen munduan, hiltzea, bortxatzea eta arpilatzea arbuiagarriak badira, Europak onartu beharko luke horiek eguneroko ogia izan direla bere historia kolonialean.
Hala balitz, gaur egungo Espainiako Estatuak ez luke eragozpenik Ameriketara begiratzean “sentitzen dut” xume bat esateko: “Gure arbasoen konkistak milioika heriotza eragin zuen zuenean, arpilatzea, desjabetzea, esklabotza... Gu ez gara gertaera haien errudun, baina zinez sentitzen dugu gure arbasoek basakeria haiek egin izana”. Hori zintzo esaten bada, asko esaten da. Gero akaso etorriko da barkamen eskaera, edo gertatutakoaren hausnarketa bateratua, kalte ordain morala, monetarioa, ez errepikatzeko borondatearen adierazpena... batek daki zer, baina etorkizunera bestela begiratzeko zoru berri bat finkatuko litzateke.
Bada ordua Espainia zor hori guztia kitatzen has dadin. Mexikoko agintariek Espainiako Gobernua barkamenarekin akuilatu duten une hau pauso bat emateko aukera ederra litzateke, baina Espainiak jarraitzen du “historia partekatuaren harrotasuna”-ren ikuspegian. Iraganarekiko begirada horrek asko diosku Espainiako agintarien gaurko jarreraz. Eta euskal herritarrok zer? Ezaguna da gure arbasoetako askok heriotza eta arpilatze historia horretan izan zuten papera, beraz, bada guk ere antzerako ariketa egiteko sasoia.
Euskal gatazkara etorrita ere, Espainiako Estatuak azken hamabost urteetan landu duen oroimen ikuspegia gehiago izan da irabazlearen kontakizuna finkatzeko ahalegina, aurrera begirako bizikidetza lantzeko tresna baino. Batzuei gehiago interesatzen zaie kondena berbaren erabilera politikoa, “sentitzen dut” horrek zabal ditzakeen bideetan arakatzea baino. Bide berriak, giza eskubideetan eta printzipio demokratikoetan oinarritutakoak. Oraindik urrats ugari eman behar dira alde guztietatik, baina seguruenik dena litzateke oso desberdina urriaren 12ko desfileetan Guardia Zibilak denok dakiguna aitortuko balu: “Bai, torturatu genuen, sentitzen dugu”. Jakina, ez da hori gertatuko. Horregatik, oraindik ere, euskal gizartearen zati handi batentzat desfile horiek irabazlearen eta zapaltzailearen desfileak dira.
50 urte dira Francoren diktadura garaiko azken bost fusilamenduetatik. Jon Paredes, Txiki eta Angel Otaegi ETAko kideak, eta Sánchez Bravo, Humberto Baena eta Ramón García Sanz FRAPekoak. Txikiren abokatuetakoa izan zen Magda Oranich, mende erdia eta gero... [+]
Gatazka politiko bat egon da azken 60 urteetan Euskal Herrian, eta horrek izan du bere bertsio biolentoa, ETAk bideratu duena, zeinari Espainiako Estatuak errepresioz eta estatu-terrorismoz erantzun dion. Sei hamarkadetan, ordea, biolentzia horiek ez dira berdin ikusi izan... [+]
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
Azken zortzi urteotan 30 bunker inguru berreskuratu dituzte dozenaka gazte boluntariok; Baztanen, Otsondon, izan da azkena. Ana Ollo kontseilariak bisitatu du auzolandegia eta gazteen ezinbesteko lana txalotu eta eskertu du.
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]