Landaketa sasoia
Zuhaitzak eta arbolak landatzeko sasoia etorri da. Udazkenaren bigarren erdia eta neguaren lehena, segidan ditugun hiru hilabeteak dira lan horretarako egokienak. Egun-ilunak 14 orduak gainditzen ditu eta egun-argia 10 ordura ez da iristen. Bederatzi ordu eta laurden ingurukoa izango da egutegiko neguari hasiera ematen dion egunik laburrena, neguko solstizioa, alegia; aurten abenduaren 21a.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Urtea joan eta urtea etorri, konturatzerako etorri egiten da landaketa garaia eta ni, ostera, aurten aldatu nahi ditudan landareen zerrenda osatu gabe. Hostoa galtzen duen landare jendea landatu behar da tarte honetan. Gero negua amaitu eta udaberrian sartzean, egun-argia egun-iluna baino luzeagoa denean landatuko ditugu hostailari eusten diotenak. Aukeran argi asko eta lurra epelduta, biziago, izango dira ordurako.
Hori landatzeko asmotan bazara... Zuhaitzak eta arbolak berez jaio diren tokian uztea litzateke onena. Jaio eta urte bat edo biz hazi diren txirpiak dagoeneko berezko ekosistema osatzen ari dira, lurgainean bezala azpian. Sabi hori, txikia izanagatik, bizidun ekipo baten aldeztailea da. Bizi den tokitik atera eta bizitoki berri baterako bidean jartze hutsarekin bere bizitzako taldea dena galduko da, eta berari estres handia eragingo dio. Biziko den tokian bertan jaio den landareak osasun eta bizi kalitate askoz hobeak izango ditu.
Beleak intxaur bat ekarri eta etxe kontran intxaurrondo beltza (Juglans nigra) jaiotzen bada, hobe mugitzea. Etorkizunean zuhaitz horrek torturatua izateko edo lepoa mozteko aukera guztiak ditu. Hobe, beraz, txikia den artean atera eta toki bakeosoago batean landatzea.
Ekin landaketari. Ozkorroak atsedenaldian daude, izerdia sustraietan metatua dago, eta hurrengo uda aurretik ondo errotuko da. Has gaitezen: atera-sartu lanak ahalik eta azkarrena egiteko, zuloa aldez aurretik eginda eduki, azaleko lur beltza eta azpikoa bereizita atera gero berdin ezartzeko; azalekoari luar edo simaur ondua nahasi. Landarea bere tokitik ateratzerakoan hostajearen zabaleraren parean zulatu eta moztu sustraiak. Lehen bizi zen tokian zuen orientazio bera ematea komeni da. Lepoa, lurpekoa eta gainekoa lotzen diren hori lehen bezala lur azalean geratu behar da; txertatutakoa bada, txertoa lurrazaletik gora nabarmen. Lurra lehen bezala jarri zuloa betez, azpikoa azpira eta gainekoa gora. Ura biltzeko sakon antzeko bat egin zuloaren ertzean, eta egokiena ur puska bat ematea litzateke, sustraiak eta lurra behar bezala elkar daitezen. Sustrai-hosto orekari eusteko inaustea pentsatzen baduzu bigarren mailako adarrak pittin bat moztu, erdiko ardatza ez.
Otsaila urruti ikusten dugu, baina konturatzerako hemen da. Banoa ni frandatu beharrekoen zerrenda egitera: artelatza (Quercus suber), zumar negartia (Ulmus pendula “Mauro”)...
Sendabelarra oliotan beratzeaz ariko gara baina ukendurik egin gabe. Bai, arraroa dirudi baina sendabelar freskoak oliotan beratu, iragazi eta erle argizaria ipinita ukendua egiten ikasi duenari olioarekin beste era batera lan egitea badagoela esan nahi nioke. Oleato edo olio... [+]
Urtero bezala, aurtengoan ere martxan dira Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan Udako Azoka Ekologikoak. Euskadiko Nekazaritza eta Elikadura Ekologikoaren Kontseiluak antolatzen ditu azokak, Gipuzkoako Biolurrekin, Bizkaiko Ekolurrekin eta Arabako Bionekazaritza elkarteekin batera... [+]
Udan, Sargazoen itsasoan (Ipar Amerikako ekialdean) eme bakoitzak 2-3 milioi arrautza askatuko ditu. Baten batek bizirauterik badu, bi hilabeteren baitan ekialderantz igerian hasi eta urte erdi izaterako Azore uharteetara helduko da. Bertan elikatu eta haziko da, urtebeterekin,... [+]
Gabezia, pobrezia eta erromestasuna orokortu ziren. Euskal Herri atlantikoa harropuzkeriaren ur gaineko bitsetan bizi zen. Itsasoz haraindiko merkataritzak, arrantzak eta estraperloak gure iparralde osoko jendartea aberasten zuten. XVI-XVIII mendeak ziren. Meatzariak,... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Biolur laborantza ekologikoaren aldeko elkarteak frutazaintza sustatu nahi du eta horretarako egun-pasa ederra antolatu du uztailaren 29rako; hiru proiektu ezagutuko dituzte bertatik bertara: Erroak mintegia Ahatsan (Nafarroa Beherea), Kibbi Sat Donezteben (Nafarroa) eta... [+]
Pandemia garaian erabaki zuten Bea Lopez de Suso Marinak eta Iker Gonzalez Dominguezek landa eremura bizitzera joatea. “Nolabait, orduan berpiztu zen aspalditik landa eremuan proiektu bat sortzeko genuen grina”, azaldu du Lopez de Susok. Kuartangora iritsi zen... [+]
Etorri dira herriko jaiak. Gureak sanferminen atarikoak dira, uztailaren abiatzea. Eta aurten berrikuntza bat izan dute. Artisten herria da gurea, eta apain-apain janzten dute jaietarako, baina aurten, ustekabean, herriko kale nagusiko sarrerako sagarrondoak lorez jantzita hartu... [+]
Euskal Herrian badugu inurrijale bat, baina ez da Ameriketan aurkitzen den ugaztun hori. Gurean hegazti bat da inurrijale amorratua dena, hainbeste gustatzen zaizkio inurriak ezen Debagoiena eta Debabarrenean inurrijale ere deitzen dioten. Eta hau, okil espezie bat da:... [+]
Hainbat zigilu elkarrizketan jartzea. Horixe izan da Udako Euskal Unibertsitateak (UEU) eta EHKOlektiboak Usurbilen antolatutako jardunaldien abiapuntua. Bertan elkartu dira: EHKO Berme Sistema Parte hartzailea, Ekolurra zigilu ekologiko ofiziala, Idoki Iparraldeko etxe... [+]
Marurin kokatutako proiektua da Mustai Ortua, Gorka Areitio Elorduik eta Marcela Pava Gomezek bultzatua. Diseinu grafikoko ikasketak egin zituen Areitiok eta horretan ari zen lanean, baina gainezka eginda zebilen. Pava, berriz, abokatua da lanbidez, baina ezin zuen horretan... [+]
Ekainak akainak ekarri ditu: uda iritsi da. Udaberriko egun beroetan hasten dira akainak ehizean, udako ehizaldi nagusirako hankak prestatzen. Garo arruntaren (Pteridium aquilinum) garomenetan izaten da batez ere, bide ertzera zintzilik diren orri muturretan kulunka, gustuko... [+]