Kanpaina bukaerako ariketa
Hau idazten ari naizela, kanpaina bukatzear dugu. Datorren astelehenean jetzaldi batera pasako gara. Horrek esan nahi du hiru egunetik behin egingo dugula gazta, eta gaztek izango dituztela bospasei kilo. Uztailaren bigarren astean edo utzi egingo diogu gazta egiteari.
Aurtengoa nola joan den galdetuz gero, "ongi" erantzungo dizut. Pozik ibili gara ardiekin. Arkumeak ongi hazi dira. Orain arte dastatu ditugun gaztak goxo daude eta jendea gozatzen ari omen da. Txarretik ere izan dugu, noski. Baskillaren bat edo beste; baina azken boladan aurpegiko ekzema dugu modan: zazpi ardi dauzkagu ilunpetan –hori baita fotosentsibilitatea saihesteko modu bakarra–, aurpegiko zauriek eta gibelak are gehiago ez sufritzeko.
Dena den, zalantzarik gabe, gure egonezin handienak administrazioetatik datoz. Txikienak 25 euroko atximurra egiten du hilero-hilero, 300 urtean. TicketBai du izena. Txikia-edo, baina astuna eta tematia bezain injustua. Ogasun sailaren azpikontratazioa baino are prekarioagoa.
Aurten, Eusko Jaurlaritzaren ildo estrategikoak ere ezagutu ditugu. Badakizue: Arabar Errioxako upategi handien erreskatea, BioTEch Foods multinazionalarekin hitzartutako Donostiako haragi-laborategia, balio teknologiko handiko negutegiak eta zutikakoak –indoor vertical farming delakoa– EAE osora zabaltzea, nekazaritza ekologikoa eta Getariako atun gorria hazteko Itsas Balfegó kaiolen instalazioa –hau Kataluniako Balfegó enpresarekin elkarlanean–.
Mantxan (Espainia) bizi nintzela, hango zaharrei ikasitako esaerak ezin hobeto azaltzen du ildo bedeinkatuek pizten didaten etsipena: vista la choza, ya sé cómo es el melonar – "Etxola ikusita, badakigu sagastia nolakoa den". Eta hori guztia gobernu aldaketarekin egon diren goi karguetan sartu gabe...–.
Beste bat: Gipuzkoako Foru Aldundiak ingurumenarekiko konpromiso berrien diru-laguntzei ezarritako murrizketak. Ekologikoan ari garenok bete-betean harrapatu gaitu murrizketak. Gure kasura etorrita, aurten errentan hartutako lur-sail batzuei dagozkien 1.000 euro galduta. Helegitea jarri genuen, eta erantzunak etsipenean sakontzen du –hala ere, pozik erantzun egin dutelako–: 2023 eta 2024. urtean hartutako konpromisoei aurre egiteko Foru Aldundiak 1.765.340,09 euro behar izan ditu 2024. urtean ateratako deialdian, eta 2025. urteko deialdirako aurrekontua 1.650.000,00 eurokoa dela ikusirik, nahiz eta erabakia ez den gustukoa izan ez administrazioarentzako ez eta baserritarrentzako, Foru Aldundiak erabaki du orain arte indarrean dauden ingurumen konpromisoak bere osotasunean ordaintzen saiatzea ahalik eta prorrateorik txikiena aplikatuz. Eta artzain motz honek galdetzen du: eta nora joan dira, bada, 115.340,09 euroak, nora? Izan ere, erreleboa gora eta behera gabiltzan honetan, aurten instalatutako berriek are zailagoa izango dute, ez bada enpresa batean lanean dabiltzala eta misto profesionalak izan nahi dutela...
Azkena nahi? Benga, urterokoa: artilearena. Aurten guri legokiguke 122,74 euro ordaintzea gure artilea Oñatira eramateagatik, zakuak pisatu eta husteagatik, dena Nafarroa Garaiko enpresa batek ongarri biologikoak egin omen ditzan. Zati bat Foru Aldundiak ordaintzen ei du, bestea artzainok. Guk, aurten ere, ez dugu parte hartuko: gure artileak, behin konpostatutakoan, belardiei mineral eta oligoelementuak oparituko dizkie.
Karaktere kopurua agortzear dudanez, lantxo bat proposatu nahi dizut, lagun.Jarraian dituzu irratian entzundako bi iragarki. Saiatu horiek orain arte irakurritakoarekin uztartzen, irakurle fin hori.
“Badira galdu behar ez ditugun gauzak: gure lurra, gure ohiturak, gure kultura. Euskal Okela. Gure baserriko ganadu haragia AGB zigiluarekin. Produktu hauek kontsumituz gure ingurunea zaintzen laguntzen dugu. Egin Euskal Okelaren aldeko apustua. Adierazpen Geografikoa Babestua duen haragia. Feaderrek finantzatua, Europar Batasunak kofinantzatua eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzarekin”.
“Jasangarritasuna da biziberritzea. Berrikuntza: Euskadiko lehen sektorea etorkizuna da. Gure gizartearentzat estrategikoa. Kalitatezko elikagaiak bermatzen dizkigulako, landa eremuari bizia ematen diolako eta ingurumena babesten duelako. Euskadiko lehen sektorea. Hemen etorkizuna dago. Hazi. Eusko Jaurlaritza”.
Galizako sustraiek erakutsitakoa: mexan por nós e din que chove –"txiza gainean egiten digute eta euria ari duela esan"–.
Palentziako amama oso emakume soila zen hitzetan. Bazituen zenbait hitz dena adierazteko balio zutenak, tartean bitxo hitza: berba horren baitan kabitzen ziren zomorroa, behia, txakurra... eta batzuetan baita gizakia ere. Bitxoek auzokide latzak dituzte gizakiongan, ez baikara... [+]
Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]
HoBBea proiektua hiru elkarte hauek elkarlanean egina da: Biharko Lurraren Elkartea (BLE), Biolur eta Hazialdeko. Nekazari-okinaren figura indartu nahi dute HoBBea proiektuaren bidez, eta lurraldeko ogi ekologikoa kontsumitzearen balioak eta onurak ezagutarazi nahi dituzte... [+]
Aramaioko Beñat Ibarguren Arrizabalaga da Larrinbarri ahabi ekologikoak ekoizteko proiektuaren bultzatzailea, eta 2012tik ari da Anbotopeko bere lursailetan fruitu gorri landareak eredu ekologikoan lantzen. “Lagun batek eta biok sortu genuen proiektua, hasiera batean,... [+]
Sugea eta eguzkia: pertsona askoren buruan banandu ezinak diren bi hitz. Sugea entzuten dugun aldiro, egun bero eta argi bat irudikatzen dugu. Buruak hala funtzionatzen baitu: asoziazio horiek egiten ditu duen informazioarekin. Eta ez da arraroa, bestalde; izan ere, sugeak... [+]
Ukenduak egiten dituen orok solstizio bueltako data hauetan zeruari begiratu dio: bateko beroa eta besteko ekaitzak, sendabelarrak noiz bildu erabakitzen komeriak izan dira. Ikusten denez, San Joan eguna ez da edozein egun, indar eta sinbolismo bereziko eguna dugu. Edozein... [+]
Eguna mozten hasten den hilabetea, ekaina. Festa aparretan gabiltza baina xorro-xorro, hau esku artean duzunerako dagoeneko hamalau minutu moztu da egun argia. Gu gure eroan, batzuek bere txoroan, ez gara jabetzen baina landareak bai ederki asko! Eguna mozten hasi da eta ez dio... [+]
220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.
Portugaletera bazoazte, autobidea utzi eta hiriko sarrerako bi erreiko bide bazterrean 40 ardiko artaldea ikusiko duzue agian. Makilarekin zaindari dute alboan artzaina, iluntzetan itxituran sartu eta egunez pisu-lantegi arteko zelaietan bazkatzen du artaldea. Bere izena izan... [+]
Prekaritate global hirukoitza pairatzen dute Pakistanen, klimak, energia gabeziak eta finantza publiko arazoak elkarrekin eragindakoak, bakoitzak bertze bien kalteak areagotzen dituela. Halere, arazoaz jabetu dira bertako agintariak eta bideratu dituzte aldaketak, nahiz eta... [+]
2003ko udarekin batera, 1970etik beroena izan da aurtengoa. Europar Batasuneko "Copernicus" behategiak larrialdi klimatikoa dela-eta bero boladak "maizago" egongo direla dio, eta aurtengo ekainean bere ondorioak izan ditu: ehunka pertsona hil dira Europan.
Interkonexio Elektrikorik Ez plataformak dei egin die herritar guztiei ostiralean, uztailak 4, proiektuaren aurka mobilizatzera.
1994an altxatu zituzten lehen haize errotak Nafarroan, Erreniegako parke eolikoan, Iruñetik gertu. Segidan etorri ziren beste asko: Arizko parkea Leitzan eta Berueten, Izkokoa Irunberri inguruan, Oibarkoa, Cabanillasko Serralta parkea... ‘Haizearen aitzindari’... [+]
Hendaian etxebizitza larrialdi egoera bizia da: bizitokien %27 bigarren etxebizitza dira eta 700 familia alokairu sozial baten esperoan daude. Horren erdian, Herriko Etxeak Moleres izeneko 40.000 m2-ko eremuan 250 etxebizitza eraikitzeko egitasmoa jarri du mahai gainean... [+]