Jose Luis Alvarez Enparantza, ‘Txillardegi’ gaur goizean hil da
Gaur (urtarrilak 14) goizean hil da Jose Luis Alvarez Enparantza, Txillardegi. 1929an Donostiako Antigua auzoan jaioa, bere lana ezinbestekoa da XX. mendeko Euskal Herriko historiaren hainbat alor ulertu ahal izateko. ETAren sortzaileetako bat izan zen 1958an eta Altsasuko mahaiaren, Herri Batasunaren eta Aralarren sorreran ere parte hartu zuen. 2007ko maiatzean Aralar utzi zuen, atzera berriz ere Batasunaren ingurura itzultzeko. Euskara batuaren bultzatzaile garrantzitsua izan zen eta bera zen lehen euskal nobela modernoaren egilea ere, 1957ko Leturiaren egunkari ezkutua, alegia.
'Txillardegi' ARGIAn
- Irakurri 2007ko irailean Mikel Asurmendik eta Gorka Bereziartuak 113. Larrunen egindako elkarrizketa: "Politika konbentzionala ez da posible oraindik herri honetan".
- Irakurri Txillardegiren artikuluak ARGIA astekarian.
2007an Larrun-en esanak:
"Garai bateko Aberri Eguna: eman dezagun nik nahi nuela ospatu. Tarta bat nahi nuen, ikurriñarekin. Joan nintzen hemen konfiantzazko batengana eta egin zidan tarta bat hondo gorria eta gurutze zuriarekin. Kolore berdea aparte eramaten genuen eta etxean jartzen genuen! Pentsa!".
"Katalunian ez dago ETArik. Zer esan diete? Joan ziren parlamentuko %88ren izenean Madrilera eta esan zieten 'ya pueden ustedes volver' ('itzul zaitezkete'). Kasurik ez. Gauza bera Ibarretxe. Joan zen Madrilera, oso umil, bera den bezala, oso firme baina oso moderatua... Kasurik ez. Ez dago zereginik".
"Euskararen egoera orain dela urte batzuk baino hobeto dagoela? Bai, egia da. Baina euskararen etorkizuna garantizatuta dagoela... Hori erdaraz bizi den jendeak uste du, baina guri, euskaraz bizi garenoi, ez digute ziria sartuko".
"Nik ez dut nire burua hartzen literatur gizontzat. Atxaga, Lertxundi, Koldo Izagirre... benetan dira literatur 'piztiak'. Ni ez naiz literatur 'piztia'. Nik literatura oso gutxi irakurtzen dut eta aspaldi honetan gutxiago. Zergatik? Mila roillotan egon naizelako: ETAn, euskara batuaren prozesuan, soziolinguistikan, atzerrian 16 urte...".
"Nik uste Buda pertsonaia inportantea dela munduan. Hain zuzen horretaz idatzi dut hurrengo liburuan. Erlijioei buruz idatzi dut eta budismoa askotan aipatu dut. Bertrand Russell ere azaltzen da. Hark ere gauza bera esaten zuen: erlijio deitzen diren horien artean Buda dela salbatzen den bakarra".
Elkarrizketa horretako pasarte batzuk bideoan:
Euskal Herrian Euskaraz (EHE) taldearen omenaldia
2011ko otsailaren 12an 'Txillardegi'ri omenaldia egin zion EHEk Donostian, Euskaldun eta burujabe lelopean egindako manifestazioa amaitzean. Ikusi egun horretako irudiak bideo honetan:
Txillardegiren lanetako batzuk (Iturria: Wikipedia)
Narrazioa
- Kosmodromo (1984, Haranburu)
Nobelak
- Leturiaren egunkari ezkutua (1957, Euskaltzaindia). Berrargitalpenak: Leopoldo Zugaza (1977) eta Elkar (1983).
- Peru Leartzako (1960, Itxaropena). Berrargitalpena: Elkar (1979)
- Exkixu (1988, Elkar)
Saiakerak
- Huntaz eta hartaz (1965, Goiztiri). Berrargitalpena: Elkar (1983).
- Hizkuntza eta pentsakera (1972, Gero-Mensajero)
- Euskal Herritik erdal herrietara (1978, egilea editore)
- Euskal gramatika (1978, UEU) - Euskal Herria helburu (1994, Txalaparta)
- Euskararen aldeko borrokan (2004, Elkar)
Hizkuntzalaritza
- Euskara batua zertan den (1974, Jakin)
- Oinarri bila (1977, egilea editore)
- Euskal fonologia (1980, egilea editore)
- Euskal dialektologia (1983, egilea editore)
Hamahiru urte beteko dira asteartean, hilaren 14an, Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela, eta hura gogoan, ekitaldi jendetsua egin dute Antiguako Gaskonia plazan. Urteroko legez, Txillardegiren senideak, lagunak eta euskaltzaleak elkartu dira bertan, Eta non du... [+]
Euskaltzalearen ekarpena nabarmendu eta Udal Liburutegia 'Txillardegiren izenean jartzeko' eskatu dute omenaldian.
Txillardegi Udal Liburutegia Herri Ekimenak, urtero bezala, aitortze ekitaldia egingo dio Donostiako politikari, hizkuntzalari eta idazleari. Beste behin eskatuko dute Donostiako Udal Liburutegi Nagusiari bere izena jartzea.
Ikusgela proiektuko bideo baten aurka jo du Covitek. Argudiatu du Txillardegiren irudia “zuritzen” duela, eta ETAk eragindako biktimak “iraintzen” dituela bideoan bera “euskal kulturaren salbatzaile” gisa aurkezteak.
Urte berriarekin batera, Txillardegi Udal Liburutegia herri egitasmoak tradizio bihurtu du Txillardegi bera omentzeko eguna. Haren heriotzaren XI. urteurrena gogoratzeko ekitaldia hilaren 14an egingo dute, 12:00etan, Txillardegi plazan –Antiguako Gaskonia plazan–... [+]
2013an abiatu zuten Donostiako Liburutegi nagusiari Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi idazlearen izena jartzeko prozesua. Eskakizuna udalari luzatu zioten hainbat idazlek. Ia hamar urtez "horma handi batekin topo" eginik, xedea baztertzea erabaki dute... [+]
Jose Luis Alvarez Txillardegi hil zela hamar urte bete dira. Efemerideek ematen dute aitzakia biltzeko, eta ekimenak sortzeko. Donostiar euskaltzale eta ekintzailearen gogoa omentzeko, zer hoberik liburuak baino. Zelulosa eta tinta ekarpen erraldoia utzi baitzuen atzean.
Txillardegiren heriotzaren 10. urteurrena izan da gaur, eta ohi bezala, haren omenezko ekitaldia egin dute Txillardegi plazan (Gaskonia) Txillardegi Udal Liburutegia herri ekimeneko kideek. 2018an inauguratu zen horma-irudia berritu du Mikel Herrero Sesmak. Material hobea... [+]
Ostegun honetan aurkeztuko dute Jose Luis Alvarez Txillardegi-k prentsan argitaratutako kronikak biltzen dituen liburua. Donostiako idazle eta pentsalaria hil zenetik hamar urte bete dira aurten eta efemeridearekin bat eginez, haren ibilbidea hobeto ezagutzeko bidea izango da... [+]
Urtarrilaren 14an hamar urte beteko dira Jose Luis Alvarez Enparantza Txillardegi hil zela. Omenaldi gisa zenbait ekimen prestatu dituzte datorren urtarrilerako, "Txillardegiri zor zaion aitortza publikoa aldarrikatuz eta izenik ez duen Donostiako Udal Liburutegi zentralari... [+]
