Izardun eta legadun
Italia herri bitxia da. Historia eta kulturaren altxor bat. Bazter miresgarriak. Gizarte zibilaren jenioaren sorlekua. Bankoa asmatu duen herria. Berrikiago tokiko garapenaren hainbat eredu berritzaileen ohantze izan dena: kooperatiba sozialak, distrikto industrialak, dezentralizazio produktiboa... Eta bizkitartean politikoki beti kaosaren bazterrean. Gaur sekulan beino gehiago, Lega (%17 bozetan) eta 5 Stelle (%32) alderdiek hitzartua duten gobernu paktua dela lekuko.
Lehen aldia litaike 5 Stelle-koek gobernu nazional batean parte har lezaketela. Legak aldiz frangotan parte hartu zuen goberno koalizioetan Berlusconi Kontseilu buru zelarik. Gobernu horren mentura bera Europarentzat desafio bat da. Eta populismoaren garaipen bat gehiago.
Gauzak nahitara nahasten dituztenak kontent izanen dira. Frantzia behere hortan, konparazione, on da nazionalismo guziak zaku berean sartzea (salbu frantsesa alabainan, unibertsalista delakotz), dela Lega, dela Katalana, dela Eskoziarra edo bertze. Alta, aski zako Legaren historiari behako baten emaitea konprenitzeko alderdi hori izaitekotz, Europako eskuin muturrekin dela sailkatu behar. Hastapenean “Lega Nord” deitzen zen Umberto Bossik 1989an Lombardiako Lega eta Italia iparraldeko bertze hamar mugimendu erregionalista eta nazionalistak elgarri josiz sortu zuen alderdia. 1990 urteetan berek asmatu Padania delakoaren beregaintasuna zuten aldarrikatzen. Bainan ber denboran Italia mailan federalismoa aldarrikatuz.
Bazka guziak on. Hastapenetik alderdi arrazista eta kanpotiarren kontrakoa da Lega: Italia hegoaldetik jinikakoen kontra lehenik, eta alabainan etorkinen kontra ere. Girixtinotasuna (eta neo-paganismo mota bat ere) erabiltzen dute identidade xoil bat bezala, islamaren arbuiatzeko doia. Artetan etorkinen alde lanean ari diren Elizaren sektoreekin kalapitak sortuz. Emeki emeki, Italia Iparraldearen beregaintasunaren aldeko oihuak eztitu dira, eta Legak premia eman dio Erromari. Matteo Salvini buruzagi berriaren eraginez, “Lega Nord” “Lega” bihurtu zen 2017an, eta premia eman zioten botere nazionalaren ardiesteari. Ainitzen iduriko, gauza on guti emanen du bi populismoen arteko juntak. Izardun eta Legadunek on lukete, agian, Sienan dagoen “Gobernu on eta gaixtoaren alegoria eta ondorioak” Ambrogio Lorenzetti-k 1338an tindatu obraren behatzea. Ikusi eta ikasi.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Zein da otordu egoki baten proportzioa. Nondik dator egunero ahora eramaten dudan ogia. Zergatik ez dut goserik. Nork erabakitzen du zu ez zarela ni, gu ez garela berdinak. Nola egiten da janaria. Non altxatzen dira dorre garaiak eta non harresi mortalak. Nork jaten du eskuekin... [+]
Europako lau presidente gudazaleek (Emmanuel Macron, Keir Starmer, Friedrich Merz eta Donald Tusk), maiatzaren 10ean 30 egunetako su-etena exijitu zioten Vladimir Putini. Errusiako presidentearen erantzuna: “Maiatzaren 15ean has gaitezen bakea negoziatzen... [+]
Informazio sareetan murgilduta, aktibismo digitalaren inguruan zenbait informaziora heldu naiz. Aktibista digitaletan pentsatzen dudanean, antolaketa moduetan ere pentsatzen dut, denok ez diegu-eta arazoei berdin heltzen. Batzuek aktibismo digitalari komunikazioatik heltzen... [+]
Bilboko hooligan inbasioari buruz idatz nezakeen, baina herri txiki batean bizi naiz ni eta ez dut sufritu. Euskaraldiari buruz idatz nezakeen, eskerrak emateko euskarari bizkarra ez ematen lagundu gaituzuenoi, baina ez da hori gorputzak eskatzen didana.
Egunak daramatzat gai... [+]
Pasa den asteko berria dugu: Irunen 67 urteko garraiolari bat hil zen, kamioia kargatzen ari zela. Errepidean izan balitz, “eragozpenak errepidean” entzungo genuke; ondoren, baxu antzean, “kamioilari bat hil da istripuan”. Gipuzkoa aldean trena hartzea... [+]
Ez naiz oso konspirazio zalea. Eta are gutxiago naiz konspirazio zaleen zalea. Baina badago bat, hasieran sinesgogor harrapatu baninduen ere, luze gabe konbentzitu egingo nauena azkenean. Ikusiko zenuten zuen sare sozial gogokoenean bueltaka: Mercadona... [+]
Etxea euskal ohitura zaharretan hildakoen eta bizirik zeudenen espazioa zen. Hilda jaiotzen ziren umeak edo bataiatu aurretik hildakoak kanpoko horma baten ondoan lurperatzen ziren, teilatuaren babesean. Abizenak ere etxe bati lotuta zeuden, etxeak ematen zion izena bertan bizi... [+]
Imajinatu kiroldegiko igerileku bat, sei kortxo ilarekin. Lerro horietako baten aurrean zutunik zaude. Lehenengo kalean adineko bi andre-gizon ikusten dituzu, beraien taularekin astiro-astiro igeri egiten. Bigarren kalean, aldiz, bi neska gazte dabiltza bata bestea baino estilo... [+]
Hazparnen idekiko da –hau publikatzean ez bada jadanik egina– liburu denda berria. Et’abar deituko da. Denda tipia izanen da, euskarazko publikazioen eskaintza ukanen duena. Ez da Ipar Euskal Herri barnealdean bakarrik arituko. Hain zuzen ere, azken lau... [+]
Trumpen muga zergen inguruko neurri ero bezain erratikoek ekarri dute Europako Batasuneko herrialde ugarik sektore eta enpresa kaltetuentzat dirulaguntzak bideratzea. Esate baterako, muga zergen gerrak kaltetutako enpresen aldeko14 mila milioi euroko plana onartu berri du... [+]
Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]
Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.
Ustekabean edo... urte hasiera honetan bi mila milioitik gorako irabaziak izan omen ditu Iberdrolak, baina ez omen dago txapliguak, altxafuegoak, etxaferuak... edo dena delakoak zeruetara botatzeko egoeran, izan ere, iaz aldi berean baino %27 gutxiago irabazi omen du. Atalen... [+]
Hezkuntzari buruzko eztabaidan, gutako batzuk erabiltzen ari garen neologismoa (uste dut horrela deitu ahal diogula) da pedagogismoa, agian azalpenik behar duena. Asmoa da pedagogiari aukera bat ematea, bi gauzak bereizita. Zientifizismoa eta zientziaren arteko bereizketan... [+]