Izardun eta legadun
Italia herri bitxia da. Historia eta kulturaren altxor bat. Bazter miresgarriak. Gizarte zibilaren jenioaren sorlekua. Bankoa asmatu duen herria. Berrikiago tokiko garapenaren hainbat eredu berritzaileen ohantze izan dena: kooperatiba sozialak, distrikto industrialak, dezentralizazio produktiboa... Eta bizkitartean politikoki beti kaosaren bazterrean. Gaur sekulan beino gehiago, Lega (%17 bozetan) eta 5 Stelle (%32) alderdiek hitzartua duten gobernu paktua dela lekuko.
Lehen aldia litaike 5 Stelle-koek gobernu nazional batean parte har lezaketela. Legak aldiz frangotan parte hartu zuen goberno koalizioetan Berlusconi Kontseilu buru zelarik. Gobernu horren mentura bera Europarentzat desafio bat da. Eta populismoaren garaipen bat gehiago.
Gauzak nahitara nahasten dituztenak kontent izanen dira. Frantzia behere hortan, konparazione, on da nazionalismo guziak zaku berean sartzea (salbu frantsesa alabainan, unibertsalista delakotz), dela Lega, dela Katalana, dela Eskoziarra edo bertze. Alta, aski zako Legaren historiari behako baten emaitea konprenitzeko alderdi hori izaitekotz, Europako eskuin muturrekin dela sailkatu behar. Hastapenean “Lega Nord” deitzen zen Umberto Bossik 1989an Lombardiako Lega eta Italia iparraldeko bertze hamar mugimendu erregionalista eta nazionalistak elgarri josiz sortu zuen alderdia. 1990 urteetan berek asmatu Padania delakoaren beregaintasuna zuten aldarrikatzen. Bainan ber denboran Italia mailan federalismoa aldarrikatuz.
Bazka guziak on. Hastapenetik alderdi arrazista eta kanpotiarren kontrakoa da Lega: Italia hegoaldetik jinikakoen kontra lehenik, eta alabainan etorkinen kontra ere. Girixtinotasuna (eta neo-paganismo mota bat ere) erabiltzen dute identidade xoil bat bezala, islamaren arbuiatzeko doia. Artetan etorkinen alde lanean ari diren Elizaren sektoreekin kalapitak sortuz. Emeki emeki, Italia Iparraldearen beregaintasunaren aldeko oihuak eztitu dira, eta Legak premia eman dio Erromari. Matteo Salvini buruzagi berriaren eraginez, “Lega Nord” “Lega” bihurtu zen 2017an, eta premia eman zioten botere nazionalaren ardiesteari. Ainitzen iduriko, gauza on guti emanen du bi populismoen arteko juntak. Izardun eta Legadunek on lukete, agian, Sienan dagoen “Gobernu on eta gaixtoaren alegoria eta ondorioak” Ambrogio Lorenzetti-k 1338an tindatu obraren behatzea. Ikusi eta ikasi.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Lagun marika batek deitu dit galdetzeko nola salatu dezakeen hurrengoa: joan zen Akarlandara, EHUren parean dagoen parkera, eta komun publikoetan bi tiporekin zegoela, udaltzainen bizpahiru kotxe agertu ziren super azkar, poliziak sartu ziren komunera borrekin hormak kolpatzen,... [+]
Bortizkeria zuzenak, agerikoak eta isilak, gainjarriak eta zeharkagarriak, mikroak eta geldoak. Bortizkeria egunerokoan irristatzen da, uneoro, boterea edo erabakitzeko ahalmena duenak ez duenaren aurrean boterea erabiltzen duenean. Hainbeste egoeratan murgiltzen gara... [+]
Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]
Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Ekainaren 6an Presidente Autonomikoen Konferentzia egin zen Bartzelonan, Pedro Sánchez eta Felipe VI.a erregea –emeritu ustelaren oinordekoa, beti da ona gogoraraztea– buru zirela. Isabel Díaz Ayuso faxistak uko egin zion Salvador Illaren eta Imanol... [+]
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
Oporretan nago baina oraindik ez dut zutabea hasi. Oporretan nago baina nire gelak ez du igarri. Oporretan nago eta etxeko hautsa ez da mugitu. Oporretan nago eta topaguneko kanpin dendak lokatzez beteta jarraitzen du egongelan. Oporretan nago baina nire agenda ez da... [+]
2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.
Euskalduna naizen aldetik,... [+]
Ekainaren 12an munduko bazter guztietatik –Euskal Herritik ere– heldutako ehunka pertsona batuko dira Egiptoko El Arish hirian, hortik Rafah-raino abiatzeko, Gazaren aldeko martxa globalean. Israel palestinar herriaren aurka egiten ari den genozidioa salatuko dute,... [+]
Nahiz eta jakina izan inkestak ez direla errealitatearen isla zehatza, interesgarria da bistadizo bat ematea, beti eskaintzen baitigute gai zehatzekiko tenperatura sozialaren arrastoren bat. Are garrantzitsuagoak dira, gai zehatzetan sartuegiak edo katramilatuak egoteagatik,... [+]
Haurrak begiratzeko gure paradigma ez da erabat aldatu, baina aldaketak-edo egiten ari gara, egia da, beste kontzientzia maila batekin, aferak duen garrantziagatik-eta. Bazen garaia. Kontua da, baina, haurren bizitza gure esku dagoela, eta behar duten bizimoduan aldaketak... [+]
Stanfordeko Unibertsitateak dohainik eskaintzen duen Storm deituriko erreminta ezagutu berri dut. Adimen artifiziala erabilita, edozein gairen inguruan artikulu akademikoak sortzeko diseinatutako ikerketa tresna da. Fidagarriak eta baimenduak diren hamaika iturri erabiltzeko gai... [+]