HDP eta DBP, labana turkiarraren sorbatzean
2018ko udaberrian Ipar Kurdistanera –Bakur– euskal delegazio bat joan zen hango egoera lehen eskutik ezagutzera. Iñaki Etaio partaideetako bat izan zen eta bidaian ezagututakoa bederatzi artikulutan jaso du. Hau da bosgarrena.
HDP (Herrien Alderdi Demokratikoa, alderdi kurduak eta estatu mailako ezkerreko alderdiak biltzen dituen alderdia) eta DBP (Kurdistango Zonaldeen Alderdia) alderdien ordezkariekin izandako topaketek orain dela gutxi Euskal Herrian gertatutakoa gogorarazi ziguten. Ez zen kasualitatea izan. Googleko bilaketa sinple batek honako titular hauek bueltatzen dizkigu: “Turkiako Justiziak Batasunaren eredua erabiltzen du DTP alderdi kurdua legez kanpo uzteko” (bilatu El País, El Mundo, ABC, Público… egunkarietako edizioak 2009ko abenduaren 11-12an). Lagun kurduek azaldu ziguten DTP partidua legez kanpo utzi zutela ustez PKK-rekin lotura izateagatik (nola ez!), eta ondorioz DBP alderdia sortu behar izan zuten hurrengo hauteskundeetara aurkeztu ahal izateko. Geroago, 2016an, Europako Giza Eskubideetarako Epaitegiaren sententzia heldu zen, zeinak Turkia zigortzen zuen erabaki horrengatik. Beste behin ere, beranduegi.
Jardun politikoak arrisku nabaria dauka Turkiako Estatuan, behintzat AKP-ren alderdiaren politika ultranazionalistak eta islamizatzaileekin ez bada lerrokatzen. Eta segurtasun ezaren osagaia gehitu behar zaio “kontu kurduarekin” nahasten bada. Errepresio-makineria turkiarrak, estatuaren botere maila guztietan, azeleragailua zapaldu zuen 2015-2016an. Artean, PKK eta gobernuaren arteko elkarrizketak apurtu ziren, hauteskundeetan AKP-k gehiengo absolutua galdu zuen eta HDP-k arrakasta handia izan zuen, bozen %10 gaindituz. Paradoxikoki, herri kurduaren sektore progresistak Abdullah Öcalan-ek garatutako konfederalismo demokratikoaren kontzeptua (udaletan, parte-hartze zuzenean eta emakumeen protagonismoan oinarrituta) praktikara eramaten saiatzen ari ziren bitartean, erregimen turkiarraren eskaintza alkatetzak bertan behera uztea eta alkateak espetxera bidaltzea izan zen. Ankarak esku hartutako 28 udalak, ia 200 alkate kartzelaratuak eta HDP eta DBP-ko 300 tokiko buruzagi baino gehiago preso hartu zituzten. Bisitatu ditugun hiri batzuetan, non bizitza ustezko normaltasunean garatzen den (kuartel eta polizien artean bizitzea eguneroko bizitzaren errutina da…), udalak Ankarak ezarritako kontu-hartzaileek kudeatzen dituzte. Haien artean daude Amed (Bakur-ren hiriburua; 900.000 biztanle baino gehiago), Van (ia milioi erdi bat biztanle) edota Mardin (200.000 biztanle baino gehiago, non, gainera, kartzelaratutako alkatea, Februniye Akyol, Estatu osoan aukeratutako lehen emakume kristau siriarra zen). Udaletxe horietan zintzilik dauden ikur turkiar erraldoiak herri borondatearen ukazioaren etengabeko seinale dira. Momentu batez, egoera hauek ere Euskal Herrira eraman gaituzte.
Herriaren ordezkari eta buruzagi politiko lokalen kontrako errepresioaren argazkia Estatu mailako buruzagi eta diputatuen kontrako 500 epai-prozesuekin osatu behar da, haien artean Selahattin Demirtaş eta Figen Yüksekdağ HDP-ko presidenteak, 2016ko azarotik espetxean dira talde armatuarekin kolaboratzeaz eta erakunde terroristaren aldeko propaganda egiteaz akusatuta. Behin eta berriro erabilitako akusazio malgua.
Espetxean ala kanpoan egon, mugimendu kurduarekin edo ezker turkiarrarekin erlazionatutako pertsona asko dira beren bizitza pertsonala eta profesionala baldintzatuta daukatenak, Erdogan-en erregimenaren atzaparkadek helduta. Horien artean Feride-ren kasua dugu, esate baterako. Bera izan zen lehenengo emakumea Amed-en abokatutza jardunez. Ankaran akusatu gisa epaiketa izan eta hiru egunetara afaria eta elkarrizketa partekatu ahal izan genituen berarekin. Urte batzuen ostean, beste behin ere, bista atzeratu zen. Bitartean, berak ezin du Estatutik atera eta bere mutil-lagunarekin elkartu, berak ere debekatuta baitauka Turkiako Estatura sartzea. Beste istorio pertsonal bat, Kurdistanen dauden milaka antzeko istorioen artean.
Bere buruzagi historiko Abdullah Öcalenek joan den astean Turkiako Imraliko espetxetik eskatutakoari men eginez, PKK Kurdistango Langileen Alderdiak ekin dio armagabetzeari. Ostiralean egin dute ekitaldia, Iraken menpeko Kurdistango Sulaimaniya hirian, eta 30 gerrilari... [+]
Abdulllah Öcalan PKK-ko buruak berriz ere eskatu du armak uzteko, Imrali espetxe barruan egindako bideo batean. Gerrillaren "oinarrizko" helburua egintzat eman du, eta ziurtatu du Turkia prest dela herri kurdua aitortzeko.
Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]
Antolakunde armatu kurduak bere 12. kongresuan hartu du erabakia, Abdullah Öcalan buruzagi historikoak otsailean eginiko eskaerari jarraituta. 1984an abiatu zuen PKK-k Turkiaren aurkako borroka armatua, eta Nazio Batuen Erakundearen arabera 45.000 hildako inguru eragin ditu... [+]
Lurrikara geopolitiko bat astintzen ari da Ekialde Hurbileko mapa. Anabasaren erdian, Abdullah Öcalanen bakerako azken deiak mahai gainean jarri du eskualdeko gatazka armatu zaharrena. Ez, aurrekariek ez diote bide ematen itxaropenari, eta historiaren trena inoiz baino... [+]
SDF kurduek gidatutako koalizioak eta Siriako Gobernuak su-etena adostu dute. SDFk Siria ekialdeko eta ipar-ekialdeko eremu zabala kontrolatzen du egun, eta hitzarmenak jaso duenez, gobernuaren esku geratuko da orain.
Abdullah Öcalan buruzagiak PKKri otsailaren 27an eskatu zion armak uzteko. Taldeak egin duen adierazpenean babes osoa agertu dio buruzagiari eta Öcalanek eskatutakoa betetzeko konpromisoa adierazi du.
Urteak iragan dira bere azken argazkia ikusi zenetik. 26 urte daramatza preso Abdullah Öçalanek Turkiako Imrali uhartean, "erakunde terroristako" buruzagitza egotzita. Ostegun eguerdian bere bideo bat ez, baina argazki berri bat zabaltzeko baimena eman du... [+]
Editore Kurduen Elkarteak abenduaren 22an egin zuen salaketa: azken hiru asteetan Turkiako agintariek kurduei buruzko 120 liburu, aldizkari, egunkari edo bestelako argitalpen debekatu dituzte, Duvar hedabide kurduak jakinarazi duenez.
Urtebete eta hamar hilabeteko zigorra ezarri diote PKK Kurdistango Langileen Alderdiaren aldeko "propaganda2 egitea leporatuta. Canözerrek hamar urte daramatza kazetari lanetan. Tarte horretan sei bider aldiz miatu du bere etxea Turkiako Poliziak, bost aldiz atxilotu... [+]
2023ko abuztuaren 4an atxilotu zuten etxean Teherango Inteligentzia Ministerioko agenteek. Desagerrarazi eta gero, fisikoki nahiz psikologikoki torturatu zuten Evingo espetxean. Orain heriotza-zigorra ezarri diote, eta espetxekideek haren aldeko defentsa eskutitza argitaratu... [+]
Abdullah Öcalanek, Kurdistango Langileen Alderdiko (PKK) buruzagi espetxeratuak, bere iloba Ömer Öcalanen lehen bisita izan du. Ia lau urtez ukatu dizkiote bisitak, telefono deiak eta kanpoaldearekiko komunikazio oro. Azken 25 urteetan ia erabateko isolamendu... [+]
Bi kazetari, Hêro Bahadîn eta Gulistan Tara, eta haien txofer zihoan Rêbîn Bekir lankidea, Hewraman eskualde kurduan dokumental bat egitera zihoazen. Beren autoa misil batek jo zuen. Bekir zorteduna izan zen, autoa sutan lehertu baino lehen, inpaktuak... [+]
Sebahat Tuncel Kurdistango politikaria da, Turkiaren menpeko lurretan. Hainbatetan egon da kartzelan kurduen askapen mugimenduaren parte izateagatik, eta Turkiako Parlamenturako diputatu gisa hautatu zuten lehen presoa izan zen, 2007an. 2016an espetxeratu zuten azkenengoz eta... [+]
Helikoptero eta gerra hegazkin turkiarrek betetzen dute zerua Irak iparraldeko kurduen zonaldean. Azken asteetako operazio militar handian 381 kokaleku bonbardatu ditu Turkiako Aire Armadak Kurdistango Eskualde Autonomoan. Turkiako Defentsa Ministerioak adierazi du “talde... [+]