Goseak estutzen duenean
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Mendez mende biziraupenerako beharrezkoak diren ondasunen garestitzeak, edota eskasiak, matxinada eta protesta herritar ugari eragin ditu. Jende zapaldua beti egon izan da prest liskarrak eta istiluak eragiteko, oinarrizko beharrizanak asetzeko bitartekoak falta direnean. Bada, halakoei gosearen matxinadak (hunger riots) deitu izan zaie eta askotan emakumeek gidatu edo abiarazi izan dituzte. Izan ere, orduan eta orain, familia elikatzeko eta janzteko ardura haien gain erori izan da. Ondorioz, estutasunak zeudenean haiek sufritzen zituzten gehien.
Baina historialari batzuek mota honetako matxinadak protesta espontaneo, prepolitiko eta irrazionaltzat hartu izan dituzte. Gosearekin eta biziraupenarekin lotzen zirenez, kasu gehienetan ez zegoen programa politiko osaturik; ez zegoen erregimena eraldatzea proposatzen zuen aldarrikapenik.
Baina marxista britainiarren eskola historiografikoak aspaldi gainditu zuen ikuspegi hori. George Rudék aurreratu zuen bezala eta E.P. Thompsonek findu zuenaren arabera, gosearen matxinadetan parte hartzen zutenek balio sistema konplexua partekatzen zuten: bidegabea zela gutxieneko beharrizanekin, bereziki elikagaiekin, neurrigabe aberastea. Jendetzaren ekonomia morala izena jarri zioten.
Uzta txarren, izurriteen edo gerren ondorioz noizik behin eskasiak izaten ziren. Halakoetan, jauntxoek, merkatari aberatsek eta labe edo erroten jabeek egoera aberasteko baliatzen zuten. Kasu batzuetan, klase sozial apalenak gosez egon arren, elikagaiak metatzen zituzten, espekulatu eta garestiago saltzeko edo esportatu eta atzerrian saltzeko. Beste batzuetan, elikagaiak faltsutzen zituzten, batik bat ogi-irina, jangarriak ez ziren materialekin nahasita. Herritarrak gosearen goseaz matxinatzen zirenean, jendetza haserretua espekulatzaile eta iruzurgile horiengana joaten zen eta aletegiak eta biltegiak irekitzera behartzen zituzten. Baina ez ziren arpilaketa hutsak izaten. Helburua jakiak bidezko prezioan salaraztea izaten zen. Horretan datza ekonomia morala.
Istilu horiek zapaltzeko agintariek politika bikoitza erabiltzen zuten: ogia eta egurra. Alde batetik, tripa-zorriak isiltzeko neurriak hartzen zituzten, elikagaien horniketa eta bidezko prezioa ziurtatuta. Beste alde batetik, matxinadaren gidariak zigortzen zituzten. Euskal Herrian badugu eredu hori betetzen duen istilurik. Ezagunena 1766ko Matxinada izan zen. Azkoitian eta Azpeitian hasi eta Gipuzkoa osoa astindu zuten istiluek.
Arestian esan bezala, horrelakoak sarri gertakari prepolitiko eta espontaneotzat hartu izan dira; agian, hain zuzen ere, emakumeek abiarazitako protestak izan zirelako. Alabaina, hori uste dutenek mendeko subjektu subalternoei (jende zapalduari eta emakumeei) agentzia ukatzen diete. Hau da, ez diete aitortzen historian eragiteko gaitasuna.
1985eko irailaren 25ean Inaxio Asteasuinzarra hernaniarra, Sabin Etxaide zestoarra, Agustin Irazustabarrena astigarragarra eta Jose Mari Etxaniz urretxuarra hil zituen GALek Baionan. 40 urte geroago omenaldia egin diete Monbar Hotelaren aurrean, hil zituzten lekuan.
Azaroaren 15ean kalera irtetera dei egin dute, PSN, EH Bildu eta Geroa Baik “ezarritako arrabolari erantzuteko”. Frankismoaren biktimak gutxietsiak sentitzen dira Iruñeko Udal Gobernuaren partetik.
Guardia Zibilak "jardunaldi irekiak" antolatu ditu irailaren 27an Bilboko Ramon de la Sota moilan, Karola garabi ezagunaren ondoan, eta armak eta ibilgailuak erakutsiko dituzte, besteak beste. Naiz-ek argitaratu duenez, erakustaldia egiteko Bilboko Udalaren baimena dauka... [+]
Gaza hiria, K.a. 332. Alexandro III.a Mazedoniakoa (K.a. 356-323) eta bere armada hiriko harresietara iritsi ziren. Bi urte ziren Alexandro Handiak bere konkistak Asia aldera bideratu zituela, eta hilabete gutxi batzuk Tiron pertsiarren kontra garaipen handia lortu zuela... [+]
Monumentu historikoak, aztarnategi arkeologikoak, artxiboak, liburuak, artefaktuak... Gazako ondarea bonben pean galtzen ari da. 5.000 urtetako iraganaren aztarnak betirako galduak. Hori ez da "gerra-istripu" bat edo genozidioaren "albo-kaltea". Aspaldian... [+]
Izpegiko besten karietarat Baztango eta Baigorriko gazteek mahai-ingurua antolatua dute arrats honetan Iparretarrak talde armatuaren memoria kolektiboa eraikitzeko beharrez. IKko sortzaileetan izan den Pilipe Bidartekin mintzatu gira, jakiteko nola bizi izan dituen 40 urte... [+]
.jpg)
Nafarroako Gobernuan ondare historikoaz arduratzen den erakundea da Vianako Printzea, eta Iruñeko Udala haren zain zegoen birgaitze prozesuarekin aurrera jarraitzeko. Datozen asteetan, beraz, obrarako lehiaketa irekiko da.
Bizkaiko Aldundiak jakitera eman duenez, Gamiz-Fikan aztarnategi bat aurkitu dute, Atxispeko San Pedro ermitaren ingurunea berreskuratzeko interbentzio-programa baten esparruan. Azaldu dutenez, eremu kantauriarrean dokumentatutako lehen hipogeo mistoa da; hau da, ez da kobazulo... [+]
"Oraindik korapiloa askatzeko" dagoela gogoratzeko eta Txiki eta Otaegiren fusilatzeen 50. urteurrena kari, Sortuk bi pankarta handi eskegi ditu Cuelgamuroseko monumentuko arku batetik. 1975ean bertan lurperatu zuten Francisco Franco diktadorearen gorpua, 1936ko gerran... [+]
Ikerlariek ez dute erromanizazio zantzurik atzeman Burdin Aroko kokaleku horretan. Adituen arabera gunea suntsitu gabe abandonatu zutela erakusten dute arrastoek.
Iratzar eta Olaso Dorrea fundazioek antolatu duten erakusketa ibiltaria ezin izango da Zarauzko areto publikoetan ikusi. Udalak argudiatu du errelato "partziala" eta "ideologizatua" eskaintzen duela. EH Bilduren lokalean paratuko dute azkenean.
Nagyrev (Austro-hungariar Inperioa), 1911. Zsuzsanna Fazekas emagina hungariar herrixkara iritsi zen. Bere egitekoaz gain, medikuntza, kimika eta beste alor askotako oinarrizko ezagutzak zituenez, eta Nagyreven ez medikurik eta ez apaizik ez zegoenez, berehala eragin handia... [+]
Idatzi duen eleberriko pertsonaia mirestera heldu da Juan Luis Larraza Lakuntza (Etxarri Aranatz, 1950), eta, beharbada, mitifikatu ere egin du. Han eta hemen, eta, oroz gain, Nafarroako Artxibategiko agirietan Luis L(e)izarraga kapitainari buruzko datu bakanak bildu, Pello... [+]
Duela mende erdi frankismo gotorrenak bere aurkako ahotsak isilarazi nahi izan zituen ETAko eta FRAPeko bost militante hiltzen. 1975a zen, eta irailak 27 zituen. Baina alderantzizkoa lortu zuen, eta zenbaitek nahi luketenaren kontrara, askatasunaren aldeko borrokalari gisa... [+]
Zaragozako unibertsitateko ikerlari talde batek Castellets (Mequinensa, Zaragoza) aztarnategian ehortzitako 25 indibiduoren DNA aztertu dute, eta emaitzak Communications Biology aldizkarian argitaratu dituzte.
Brontze Aro amaierako komunitate horren familia egiturei buruzko... [+]
