Gasteizko Udalak ez ditu ikur frankistak kenduko, kokatu egingo ditu
Gasteizko alkate Gorka Urtaranek ez dizkie dominak eta kale-izenak kenduko frankismoarekin lotutako pertsonei. Beren garaian kokatu egingo ditu. "Eskandalutzat" jo du iragarpena frankismoaren krimenen aurkako plataformak.
Kendu ez, baizik eta testuinguruan jarriko ditu frankistei emandako kale-izenak eta dominak Gasteizko Udalak. Hala aurreikusten du Gorka Urtaran alkateak aurkeztu berri duen Memoria Historikoaren Planak. "Asaldagarria". Hitz horrekin erantzun du Frankismoaren krimenen aurkako plataformak. Zergatia azaldu dio aleari Lander Garcia Rodrigok (Gasteiz, 1977).
Udalak ez ditu alkate eta gotzain frankisten kale-izenak aldatuko. Horren ordez, testuinguruan jarriko ditu. Zer iruditzen zaizue?
Frankismoaren krimenen aurkako plataformako kideok Udalari Memoriaren Plan bat egitea proposatu genionean, gure helburua zen frankismoaren biktimen eskubideen alde egitea; hau da, egia, justizia, erreparazioa eta ez-errepikatzeko eskubideen alde egitea. Ezin diegu arduradun frankistei kale-izenen ohorea eman. Izen horiek aldatu behar ditugu, beste toki batzuetan egin duten bezala.
Zer beste tokitan aldatu dituzte?
Bilbon bertan; eta kontuan izan Gasteizen gobernatzen duen alderdi berak kudeatzen duela hango Udala [EAJk]. Hemen ere, frankisten kale-izenak ezabatu beharko genituzke, eta horri zentzu politiko eta pedagogikoa eman. Aldiz, Udalaren memoria-lantaldean [plataformak eta talde politikoek osatuta] ez genuen lortu horren inguruko erabateko adostasunik, eta beste aukera bat jarri zen mahai-gainean: kale-izen horiek testuinguruan jartzearena. Lehenengo urrats moduan, hori onartzeko prest gaude plataformako kideok, ondo zehazten badugu zer idatziko dugun testuinguru horretan.
Beraz, prest zaudete kaleen izenak testuinguruan jartzeko, baldintza batzuk betetzen baditu Udalak. Zeintzuk, bada?
Irizpide amankomuna proposatu dugu kale-izenentzat, oroimen-lekuentzat eta ikur frankista zehatz batzuentzat. Hiru ideia adierazi behar ditugula uste dugu. Bat: frankismoa giza eskubideak urratu zituen diktadura izan zen. Bi: diktadura horretan (1936-1978), ehunka gasteiztarrek jazarpen politikoa jasan zuten, eta pertsona horiek ideologia politiko zehatzak zituzten; errepublikanoak, anarkistak, sozialistak edo abertzaleak ziren. Alegia: diktadura horrek ideologia zehatz batzuetako pertsonak bortizki jazarri zituen hamarkadatan zehar. Ehunka gasteiztarrek pairatu zituzten kartzela-zigorrak, torturak eta fusilamenduak. Errespetu handiz ekarri behar dugu gogora haien identitate politikoa. Eta hiru: Eliza katolikoaren hierarkiak diktadura hori babestu zuen. Argi eta garbi geratu behar da hierarkia katolikoaren eginkizuna, baldin eta Memoriaren Planaren helburua jatorriko bera baldin bada: pedagogia demokratikoa egitea.
Dominekin, kaleekin bezala egingo du Udalak: kendu ez, baizik eta testuinguruan jarri.
Hala da. Plataformatik, frankistei dominak kentzea proposatu genuen hasieratik, eta memoria-lantaldean ez zen desadostasunik egon horren inguruan. Guztiok ulertzen genuen gaur egun pentsaezina dela frankista batek urrezko domina bat izatea. Diktaduran ardurak izandako pertsonei buruz ari gara; zehazki, apezpiku frankista eta alkate frankistei buruz. Ardura horiek ez zitzaizkien loterian tokatu; giza-eskubideak urratu zituen diktadura batean izan zituzten.
Txosten tekniko batean oinarritu da Udala, domina horiek mantentzeko...
Bai, txosten ustez tekniko batean oinarritu du haren erabakia. Lan horrek ez du frankismoa diktadura bat bezala azaltzen, baizik eta denbora bat bezala; denbora horretan kokatzen ditu dominak eta kale-izenak dituzten pertsonak, giza-eskubideen urraketekin lotu gabe.
Testu hau Arabako Alean argitaratutako elkarrizketaren zati bat da eta ARGIAra ekarri dugu CC by-sa lizentzia erabilita
Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".
Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.
2025ean 40 urte beteko dira Mikel Zabalza hil zutenetik, eta 47 urte Germán Rodríguez eta Joseba Barandiaran hil zituztenetik. Horiek guztiak Estatuko Segurtasun Indarren biktimak dira, eta Sanfermines78 Gogoan elkarteak Espainiako Gobernuari eskatu dio "Estatuaren... [+]
IRUTXULOKO HITZAk eta Dinamita Tour egitasmoak 36ko gerra Donostian nolakoa izan zen eta hiria beste ikuspegi batetik ezagutzeko ibilaldia antolatu dute elkarlanean, uztailaren 21erako. Elkargunea Bretxako Sarriegi plazako estatua izango da, 19:30ean, eta Amararaino joango dira... [+]
Astelehenean, 40 urte beteko dira Joseba Sarrionandia eta Iñaki Pikabea presoek Martuteneko kartzelatik ihes egitea lortu zutenetik. Egiako pisu batean izan ziren ezkutaturik bi iheslariak, eta oraindik milaka eztarrik abesten dute «kristoren martxa dabil!».
Altzagatik itsasadarraren parean doan BI-711 errepidearen Jose Luis Goyoaga etorbidearen izena aldatzeko herritarren parte-hartze prozesuaren ondoren, kale horren izen berria Zirgariak etorbidea izango da.
78ko Sanferminak Gogoan plataformak eta Gasteizko Martxoak 3ko ekimenak bat egin dute espainiar estatuak gertakari latz horietan bere erantzukizuna onartu eta biktimen aitortza ofiziala egin dezan. 'Estatua Erantzule!' izena darama kanpainak.
Inor gutxik ukatuko du ziurgabetasunez beteriko garai batean gaudenik. Krisi ekonomikoaren, ezegonkortasun politikoaren eta klima-aldaketaren inguruko mezuez inguraturik gaude. Ikaraturik bizi gara. Hori guztia gutxi balitz, globalizazioaren ondorioz, nazioen izaera zalantzan... [+]
Belaunaldi oso baten liburua da Palinpsestoa. Idazten dakien modura idatzi du Arrieta Ugartetxeak, eta horixe dateke alde gaitza. Gainerakoan, hortxe gure iragan hurbila, gerra ondoa, apaiz giroa, euskara, militantzia… eta ez hain hurbila ere, senide nagusien gerra... [+]
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
Donostiako Udaleko Memoria Historikoaren Aholku Batzordeko Sinbologia Lantaldeak dokumentazioa aurkeztu du, eskultura frankista dela frogatzeko. Eskulturaren jatorriaren inguruko eztabaida ireki nahi dute hirian, eta udal gobernuari zenbait eskaera egin dizkiote.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Nazismoaren biktimak izandako euskal herritarrak oroitzeko Eusko Jaurlaritzak egin duen lehen aitorpen instituzionala da. Hego Euskal Herriko 253 pertsona deportatu zituzten 1940 eta 1945 urteen artean. 113 bertan hil ziren eta beste asko, handik bizirik irten baziren ere... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
50 urte bete dira Polizia frankistak Mikel Gardoki Azpiroz ETApm-ko kidea tirokatuta hil zuenetik. Egiari Zor fundazioko kideek eta Gardokiren kide Juan Miguel Goiburu Mendizabal 'Goiherri'-k hartu dute parte ekitaldian.