Garapen iraunkorrean hizkuntzak tokirik ez!

  • Euskal Herriko zenbait eragile Hizkuntza Aniztasuna Garapen Iraunkorrerako Helburu modura kontuan hartzea sustatzen ari gara

Easo Politeknikoa.
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Garapen Iraunkorreko Helburuak (GIH) Lurraren eta pertsonen oparotasuna eta bakea sustatzeko 2015. urtean sortutako mundu mailako helburuak dira. Iraunkortasuna bultzatzen duten 17 helburu eta 169 erronka dira, eta Nazio Batuen Biltzar orokorrak adostu eta onartu zituen Gure Mundua Eraldatzea: 2030 Agenda, garapen iraunkorrerako ebazpenean. Orduz geroztik planteamendu hauek bere ibilbidea egiten ari dira eta administrazio eta erakundeen eguneroko jardunean agertzen hasi dira. Aipatzekoa da proposamenaren oinarrietako bat helburuen arteko uztarketa dela; hau da, helburuetako bat lortzen baldin bada, beste helburuek ere aurrera egiten dute.

Gaur egun mundu mailan hitz egiten diren ia 7.000 hizkuntzen %40-a desagertzeko arriskuan dago. Kultura osatzen duen oinarrizko elementua hizkuntza da. Beraz, hizkuntza galduz gero, oso zaila izango litzateke kultura baten biziraupena luzaro bermatzea. 2030 AGENDAN kultura-aniztasunaren aipamen eskas batzuk besterik ez dira egiten; agendaren sarrerako adierazpenaren 8.artikuluan, batik bat: “(...) jatorri etnikoa eta kultura-aniztasuna errespetatzen dituen mundua nahi dugu, (...)”. Hala ere, ez da hizkuntza-aniztasuna inon aipatzen; hortaz, hizkuntzak ez dira kontuan hartu Garapen Iraunkorrerako Helburuak formulatzeko garaian. Hizkuntzak herri baten parte diren kideei nortasuna ematen die, kideen arteko kohesio sozialaren aldeko elementua baitira. Ez baldin bada hizkuntza eta kultura-aniztasunak ematen digun balio immateriala aintzat hartzen, ezingo dela garapen iraunkorra sustatu ondoriozta daiteke.

Eskolan GIHk ezagutarazteko antolatu zen erakusketa (Argazkia Maitane Mugica).

Egoera honen aurrean, Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedra eta Easo Politeknikoaren arteko elkarlanaren eskutik 17+1 helburua osatu dugu: kultura eta hizkuntza aniztasuna bermatzea. Proposamen hau sustatzeko, Easo Politeknikoan hainbat ekimen bultzatzen ari gara; esate baterako, Usandizaga BHI zentroaren partaidetzarekin, 17+1 helburua ilustratzeko marrazki lehiaketa bat antolatu genuen eta honela 17+1 helburuak gizarteratzeko erakusketa bat antolatu genuen. Bestalde, GHI 17+1 helburuen behatokia sortu da. Bertan Ingurumen Hezkuntza eta Kontrola zikloko ikasleek tokiko egunkarietako albisteak eta GHIak erlazionatzen ditugu, honela 2030 agenda eta Euskal Herriko errealitatearen arteko lotura eginez. Azkenik, ikasleek, GARABIDE Elkartearekin elkarlanean, hizkuntza aniztasunari buruzko hitzaldia antolatu genuen. Hitzaldiko gonbidatuak Tuĩ Huĩ Kuĩ (ama hizkuntza Hatxa Kuĩ-a duen Amazonia brasildarreko Huni Kuĩ herri indigenaren ordezkaria) eta Cristina Escue (ama hizkuntza Nasa Yuwe-a duen Kolonbiako Cauca eskualdeko Nasa herri indigenaren ordezkaria) izan ziren, eta beraien ama hizkuntzaren egoera plazaratu zuten: komunitate hauetan portugesak eta gaztelaniak herrian, eskolan, etab. sortzen duen presioaren ondorioz, beraien hizkuntza eta kultura arriskuan daude. Horregatik ari dira haien komunitateetan ama hizkuntzaren indarra berreskuratze eta bultzatzeko lanetan. Hizkuntzek egoera zail honi aurre egiteko beharra ikusita, Nazio Batuen Erakundearen biltzar orokorrak 2019. urtea Hizkuntza Indigenen urtea izendatu du. Denok ditugu kontraesanak!


Tuĩ Huĩ Kuĩ Brasilgo ekintzailea (Argazkia Rebeca de la Fuente)
 

Hizkuntza gutxituen egoera ikusita, hauen biziberritzea geroz eta garrantzitsuagoa dela agerian geratzen da. Euskal Herrian, euskarak herri oso baten identitatea eta kultura bermatzen duen modura, berdin gertatzen da munduan zeharreko beste hizkuntza eta kulturekin ere. Esan bezala, zaila izango da hizkuntza hauen indarra gizartean mantentzea, izan ere, hizkuntza “handiek” nagusitasuna bereganatzen dute. Hala ere, denon esku dago hizkuntza gutxitu horien alde jotzea eta sustatzea. Horretarako hizkuntza aniztasunak iraunkortasunean eta garapenean duen garrantzia plazaratu eta aldarrikatu behar da, eta guztiz beharrezkoa da hizkuntza aniztasuna Garapen Iraunkorreko Helburuen proposamenean txertatzea.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Trekutz eguna

2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]


2025-09-10 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Euskal. Jai.

Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]


2025-09-10 | Nekane Txapartegi
Zenbat arantza Arantzak

Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]


Bizipenak

Bizipen multzoa da gure historia. Esperientziek osatutako atal eta kapituluak. Errutina eta egunerokoa zipriztintzen dituzten gertaerak. Baina adin batera iritsita, bizi izandako momentu batzuk atzenduta geratzen dira, buruaren zokoren batean ostenduta. Ez ahaztuak,... [+]


2025-09-10 | Iñaki Barcena
Parte izan, parte hartu eta parte eman

Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]


2025-09-10 | Tere Maldonado
Nire garuna ote naiz? (eta II)

Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]


Teknologia
Teknologia bizigarriak?

Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.

Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]


Desberdintasunen garrantzia nazioarteko politikan

Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]


2025-09-10 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Udako postalak

Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]


2025-09-04 | Joseba Alvarez
Dena blokeatu!

Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.

Izan... [+]


Barkoxeko pastoralaz

Usaiako "süjetik" gabea, esku andana batek idatzia, errejent multzo batek zuzendua, gertakizun askoren kontari, gisa guzietara kolektiboa da.


2025-09-03 | Imanol Epelde
Berriketa gutxi
Progre

Gizonezkoak ziren gehienak Sanferminetako entzierroetan; gizonezkoak ia denak Frantziako Tourrean; gizonek hartu dute udako musika jaialdietako oholtza eta backstage-a; gizonezkoak dira nagusi bertso-plazetan; gizonezkoak dira Donald Trump, Vladimir Putin eta Benjamin Netanyahu... [+]


‘Txoloak, sudakak, moroak, payoponiak’

Chocón, Kolonbiako hiri batean, beltzak, indigenak eta mestizoak elkar bizitzari eusten saiatzen dira. Beltzek txoloak deitzen diete embera indigenei, eta emberek beren hizkuntzan hitz egiten dutenean, kristauez hitz egiteko esaten diete bai mestizoek eta bai beltzek... [+]


2025-09-03 | Castillo Suárez
Maitasunaz

Akordatzen naiz Blanca Llum Vidal poeta maitasunaz hizketan entzun nuen lehendabiziko aldiaz. Bere esperientziaz aritu zen, besteak beste. Esan zuen bere ordura arteko bizitzan maitasuna beti amaitzen zela, baina maitasunak ez lukeela amaitu beharko sentituz bizi dela. Ez dela... [+]


Eguneraketa berriak daude