Garapen iraunkorrean hizkuntzak tokirik ez!

  • Euskal Herriko zenbait eragile Hizkuntza Aniztasuna Garapen Iraunkorrerako Helburu modura kontuan hartzea sustatzen ari gara

Easo Politeknikoa.
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak

Garapen Iraunkorreko Helburuak (GIH) Lurraren eta pertsonen oparotasuna eta bakea sustatzeko 2015. urtean sortutako mundu mailako helburuak dira. Iraunkortasuna bultzatzen duten 17 helburu eta 169 erronka dira, eta Nazio Batuen Biltzar orokorrak adostu eta onartu zituen Gure Mundua Eraldatzea: 2030 Agenda, garapen iraunkorrerako ebazpenean. Orduz geroztik planteamendu hauek bere ibilbidea egiten ari dira eta administrazio eta erakundeen eguneroko jardunean agertzen hasi dira. Aipatzekoa da proposamenaren oinarrietako bat helburuen arteko uztarketa dela; hau da, helburuetako bat lortzen baldin bada, beste helburuek ere aurrera egiten dute.

Gaur egun mundu mailan hitz egiten diren ia 7.000 hizkuntzen %40-a desagertzeko arriskuan dago. Kultura osatzen duen oinarrizko elementua hizkuntza da. Beraz, hizkuntza galduz gero, oso zaila izango litzateke kultura baten biziraupena luzaro bermatzea. 2030 AGENDAN kultura-aniztasunaren aipamen eskas batzuk besterik ez dira egiten; agendaren sarrerako adierazpenaren 8.artikuluan, batik bat: “(...) jatorri etnikoa eta kultura-aniztasuna errespetatzen dituen mundua nahi dugu, (...)”. Hala ere, ez da hizkuntza-aniztasuna inon aipatzen; hortaz, hizkuntzak ez dira kontuan hartu Garapen Iraunkorrerako Helburuak formulatzeko garaian. Hizkuntzak herri baten parte diren kideei nortasuna ematen die, kideen arteko kohesio sozialaren aldeko elementua baitira. Ez baldin bada hizkuntza eta kultura-aniztasunak ematen digun balio immateriala aintzat hartzen, ezingo dela garapen iraunkorra sustatu ondoriozta daiteke.

Eskolan GIHk ezagutarazteko antolatu zen erakusketa (Argazkia Maitane Mugica).

Egoera honen aurrean, Munduko Hizkuntza Ondarearen UNESCO Katedra eta Easo Politeknikoaren arteko elkarlanaren eskutik 17+1 helburua osatu dugu: kultura eta hizkuntza aniztasuna bermatzea. Proposamen hau sustatzeko, Easo Politeknikoan hainbat ekimen bultzatzen ari gara; esate baterako, Usandizaga BHI zentroaren partaidetzarekin, 17+1 helburua ilustratzeko marrazki lehiaketa bat antolatu genuen eta honela 17+1 helburuak gizarteratzeko erakusketa bat antolatu genuen. Bestalde, GHI 17+1 helburuen behatokia sortu da. Bertan Ingurumen Hezkuntza eta Kontrola zikloko ikasleek tokiko egunkarietako albisteak eta GHIak erlazionatzen ditugu, honela 2030 agenda eta Euskal Herriko errealitatearen arteko lotura eginez. Azkenik, ikasleek, GARABIDE Elkartearekin elkarlanean, hizkuntza aniztasunari buruzko hitzaldia antolatu genuen. Hitzaldiko gonbidatuak Tuĩ Huĩ Kuĩ (ama hizkuntza Hatxa Kuĩ-a duen Amazonia brasildarreko Huni Kuĩ herri indigenaren ordezkaria) eta Cristina Escue (ama hizkuntza Nasa Yuwe-a duen Kolonbiako Cauca eskualdeko Nasa herri indigenaren ordezkaria) izan ziren, eta beraien ama hizkuntzaren egoera plazaratu zuten: komunitate hauetan portugesak eta gaztelaniak herrian, eskolan, etab. sortzen duen presioaren ondorioz, beraien hizkuntza eta kultura arriskuan daude. Horregatik ari dira haien komunitateetan ama hizkuntzaren indarra berreskuratze eta bultzatzeko lanetan. Hizkuntzek egoera zail honi aurre egiteko beharra ikusita, Nazio Batuen Erakundearen biltzar orokorrak 2019. urtea Hizkuntza Indigenen urtea izendatu du. Denok ditugu kontraesanak!


Tuĩ Huĩ Kuĩ Brasilgo ekintzailea (Argazkia Rebeca de la Fuente)
 

Hizkuntza gutxituen egoera ikusita, hauen biziberritzea geroz eta garrantzitsuagoa dela agerian geratzen da. Euskal Herrian, euskarak herri oso baten identitatea eta kultura bermatzen duen modura, berdin gertatzen da munduan zeharreko beste hizkuntza eta kulturekin ere. Esan bezala, zaila izango da hizkuntza hauen indarra gizartean mantentzea, izan ere, hizkuntza “handiek” nagusitasuna bereganatzen dute. Hala ere, denon esku dago hizkuntza gutxitu horien alde jotzea eta sustatzea. Horretarako hizkuntza aniztasunak iraunkortasunean eta garapenean duen garrantzia plazaratu eta aldarrikatu behar da, eta guztiz beharrezkoa da hizkuntza aniztasuna Garapen Iraunkorreko Helburuen proposamenean txertatzea.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
EIRE euskal unibertsitate-irakasleen elkartearen amaiera

Erakundeek, beren helburua bete ondoren ere, bizirik irauteko ahalegina egiten dute, Max Weber-ek zioen modura. Baina porrotaren kontzeptuaren eremutik haratago joan eta jakinduria eta ausardia behar dira elkarte bat amaitzeko, Alan Badiou gogoratuz.

Euskal Herrian ere... [+]


2025-07-14 | Rober Gutiérrez
25 urteko bidaia

Sortze beretik proiektu batekiko lotura profesionala egon denean eta atxikimendu emozionala hain handia denean, zaila izaten da berari buruz hitz egitea. Bai Euskarari ziurtagiriak 25 urte bete ditu, eta bizi izandako oroitzapenak eta esperientziak metatzen zaizkit oroimenean... [+]


Ez onartu hiriaren salerosketa, ez irentsi itxurakeriaren amua

Azken urteotan Donostian gero eta ozenago entzuten ari gara bizilagunen ahotsa: turistifikazioa gure hiria itotzen ari da. Joan den ekainaren 15ean, ehunka donostiar atera ginen berriro kalera gure bizi-baldintzak eta bizimoduak defendatzera. Jendartearen eta auzoen beharrak... [+]


2025-07-10 | Jauzi Ekosoziala
Norabidea aldatu

Garraioaren sektorea da gaur egun Euskal Herrian berotegi efektuko isurketen erantzule nagusia (%35), energia gehien kontsumitzen duena (%47) eta petrolio kopuru handiena erretzen duena (%74). Gainera beste sektore batzuetan isuriak apurka-apurka murrizten diren bitartean,... [+]


Bulkadetatik, ezinbestean

Bi gai mahai gainean, ezinbestean.Batetik, CAF eta Palestina. Bestetik, PSOEren bueltako ustelkeria sarea. Nondik hasi eta non bukatu ere ez dakit, bulkadez betetako artikulua izango dela jakinda. 

Nazio Batuen Erakundeak 40 enpresa salatu ditu, CAF tartean, eta Gazako... [+]


2025-07-09 | Jon Alonso
Nobelak idazteko artea

Atzo jakin dut euskal prentsatik Jean Reno aktoreak lehen nobela idatzi duela. Berri hori euskaraz jasotzeak munduko hiritar edo paleto global bihurtzen ote nauen oso ongi jakin gabe, nobelak idazteko arteaz egin dut gogoeta.

Tokitan dago “nobelaren heriotza”... [+]


2025-07-09 | Itxaro Borda
“Azpian lur hotza”

Azken asteko sapa lehergarri egunetan gure zereginen egitarauak aldatu beharrean aurkitu gara. Freskura erlatibo batek seietan atera gaitu ohetik, gosaldu eta lan gehienak bederatzietarako plegatu ditugu eta hamarretan jalgi gara oinezko ibilaldia egitera. Eta ez ginen bakarrak... [+]


2025-07-09 | Hiruki Larroxa
Ikastetxean, taldearen jakituria

Ikastetxeetako ikasgelak, tamalez, espazio gatazkatsuak izaten dira askotan eta, gatazka gehienetan gertatzen den moduan, emozio intentsuak eta minak izaten dira. 2022an, ikastetxeetan aritzen diren beste eragile batzuekin batera, azken urteetan ikasgela askotan bizirik dagoen... [+]


2025-07-09 | Bea Salaberri
Ederki galdua

Nunquam polluta dio Baionako lemak, erran nahi baitu "sekulan zikindu gabea" edo "sekulan hartu gabea", eta erreferentzia egiten die inbasio saiakera historikoei, espainiarrengandiko, frantsesengandiko eta ingelesengandiko saiakerak ez omen baitziren... [+]


Europako ongizate estatua gainbeheran?

Europako ongizate estatuak munduan zehar izugarrizko miresmena izan du herritar xeheen artean, ez hainbeste enpresari eta agintarien gehiengoan. Izan ere, miresmen hori areagotu egiten zitzaigun iparraldeko herrialdeetatik pasatzen baginen, izan lan bat egin behar bazenuen edo... [+]


Teknologia
Bitxoak

Palentziako amama oso emakume soila zen hitzetan. Bazituen zenbait hitz dena adierazteko balio zutenak, tartean bitxo hitza: berba horren baitan kabitzen ziren zomorroa, behia, txakurra... eta batzuetan baita gizakia ere. Bitxoek auzokide latzak dituzte gizakiongan, ez baikara... [+]


2025-07-09 | June Fernández
Meloi saltzailea
Jimenez Escudero

1925. urtea izango balitz, akaso emakume erraketistak izango lirateke Zeruko Argiako aktualitate orrialdeetako protagonistak. Agian haien kirolari merituak goraipatzeko, agian feminitate arauak desobeditzeagatik seinalatzeko. Nire buruari agindu diot haien izenak memorizatzeko... [+]


“Ezin dugu kikildu fatxerioaren aurrean. Ez dira pasako!”

Sei urte, sei urte luze, pasa dira Ciudadanos alderdi politikoak bere mitina egin zuenetik gure herrian. Bere mitina apirilaren 14an, errepublikaren egunean, eta inongo ordezkaritzarik ez duen herri eta lurralde batean. Ohituak gaude horrelako probokazioekin, baina egia da... [+]


2025-07-03 | Maialen Arteaga
Ameslari handien kondena

Ikasturte hau, zalantzarik gabe, ekitaldi handien ikasturtea izan da. Horrek hainbat hausnarketa eragin ditu kalean, eragile sozialetan zein sareetan. Eragin baino gehiago, azaleratu; egon bazeudelako lehenago ere. Esan beharrik ez dago: aisialdia ez da erantzukizun politikotik... [+]


Eguneraketa berriak daude