78 urterekin iktus baten ondorioz hil da Donostian Fernando San Jose Arze, kultur munduan Fernando Unsain izenez ezagutua. Pertsona garrantzitsua izan da euskal kantagintzan, diskoen grabaketa eta produkzioan eta ikusentzunezkoetan. ARGIAk Fernando Unsainengan kolaboratzaile handi bat eduki du aspalditik eta Euskaldunon Egunkaria-ren sorreran ere parte hartu zuen.
Beasainen langile familia batean jaioa, ofizioz mekaniko lanean hasi zen eta aldi berean musikaren bidetik oso gaztetatik abiatu. Goierriko Bostak taldean ageri da 1965ean, eta ondoko urtean Donostiako Gran festival de artistas noveles lehiaketa irabazi zuen. Bakarkako bideari ekinda, 1973an Ostenden (Flandria) irabazi zuen Nazioarteko Saria, euskarazko errepertorioa abestuz.
Jada 1970eko hamarkada hasieretan ahots ezaguna zen Madrilgo eta Espainiako protestako kantari eta kantautoreen artean eta orduko “festival” haietan taularatzen zen. Adibide bat aipatzearren, 1976an, Franco hil eta bost hilabetera, Madrilgo Unibertsitate Autonomoan antolatutako Recital de los Pueblos Ibéricos jaialdi erraldoira bildutako milaka gazteen aurrean ageri da bere Fernando Unsainen izena Pi de la Serra, La Bullonera, Luis Pastor, La Fanega, Julia León, Elisa Serna, Adolfo Celdrán, José Antonio Labordeta, Pablo Guerrero, Mikel Laboa, Víctor Manuel eta Raimonekin batera. Nagusiki gaztelaniaz kantatzen zuen orduan.
Laster itzuliko zen Euskal Herrira betiko, bere izenean euskarazko lehenbiziko disko handia –Nire aitaren etxea defendituko dut-- argitaratu eta IZ disketxea fundatzera. Sortzailea erretretan sartzearekin itxia den IZ disketxe haren katalogoak islatzen du Fernando Unsainek diskoen produkzioan egindako lan luzea, musikaren hainbat alorretako grabazioetan: tritikitxa, koruak, kantautoreak, taldeak, bertsolariak… Ekoizle baino lehen kantari eta musikari izanki –gitarra jotzen agertu izan da beti eszenatokietan— plazetan beste kantari eta bertsolarientzako musikari eta moldatzaile ere aritu izan zen.
Euskal Telebistaren sorreraren ostean, ikusentzunezko edukien ekoizpenean ere murgildu zen. Filmak euskaratu beharko zirela aurreikusita –eta ziurrenik uste izanez EITBk euskaratuko zituela gero bizkoiztuta eskaini dituenak baino askoz gehiago-- IZ-Bi bikoizketa enpresa sortu zuen beste zenbait bazkiderekin; bikoiztaile eskola ere izan zen hainbatentzako enpresa hura. Geroago Fernando Unsainen izena aurkituko dugu Ikuskin produktoran, Txirri, Mirri eta Txiribitonen telebista programak, Funtzioa eta Txiskola bezalako produkzioekin.
Kalitate eta distira handiko tenorea, Donostiako Orfeoian estimatu dute haren ahotsa eta kantaera bere kontzertuetan, azken aldiz duela hilabete gutxi. Alabaina, euskaldun askoren --bereziki Iparraldekoen-- memorian Fernando Unsainen ahotsa Eltzegor taldearen emanaldiei lotuta geratuko da. Bereak dira 1980ko hamarkadatik talde honek kaleratutako hiru diskoetako kanta askoren musikak, eta horien artean Sasitik Sasira kantata izan daiteke haren obra nagusia, berrikitan Baigorrin Ur Muga ekitaldiaren barruan Et Incarnatus orkestrak bertsionatu duena.
Eltzegor taldea oholtzan ezagutu dutenak betikoz oroituko dira Fernandoren brontzezko ahotsaz eta eszenatokian transmititzen zuen beroaz. Kultur elkarte eta herri mugimenduetako kide askok, berriz, gogoan izango dute egoerarik zailenetan antolatzen zituzten kantaldi eta kantuzko omenaldietan bai kantatzera taldearekin batera azaltzeko eduki zuen ausardia eta bai baliabide teknikoak antolatzaileen eskueran jartzeko Fernando Unsainek beti erakutsitako eskuzabaltasuna.
Aldundiak aurtengo Gipuzkoako Urrezko Domina emango dio abenduan Lourdes Iriondo Mujikari (Donostia, 1937-Urnieta, 2005) bere heriotzaren 20. urteurrenean. Aintzatespen horrekin, euskaren biziberritzean eta euskal kulturaren suspertzean Iriondok egindako “lan mamitsu eta... [+]
Joan den maiatzaren 23an iragan da, Baigorriko elizan, aparteko kontzertu bat: 180 haurrek, 7 eta 15 urte artekoek, maila handiko kantu emanaldia eskaini diote eliza mukuru bete zuen jendeari. Haur horietarik batzuk Donazaharre eta Baigorri aldean kokatua den Iparralai musika... [+]
Urretxuko Santa Anastasia jaietako kantu afariak 30 urte bete zituen 2024an. Hori dela eta, Gattiken ikus-entzunezko enpresak dokumentala egin du, antolatzaileek eskatuta. 30 urte hauetako irudiak eta elkarrizketak jaso dituzte eta antolatzaileei, parte hartzaileei eta urte... [+]
1997an plazaratu zuen Maddi Oihenartek (Barkoxe, 1956) lehen diska, Lurralde zilarra, Mixel Arotze eta Mixel Etxekoparrekin batera. Txiki-txikia zenetik barrenean dituen paisaiak, isiltasunak eta soinuak partekatzen dizkigu kantuan ari denean. Kantatzean aurreko ahotsen... [+]
Iaz Braham bat ezagutu nuen Delhin. Harritu ninduen garagardoa maite zuela eta gaztelaniaz bazekiela. Nire adintsuko zela esango nuke, baina makil baten laguntzaz ibiltzen zen, poliki. Ea zergatik zekien gaztelaniaz, galdetu nion, eta berak umetan Julio Iglesiasen kaseteak... [+]
Maite Idirin abeslaria urtarrilaren 20an hil da. Angelun bizi zen, eta asteazkenean 10:30ean izango da ehorzketa meza. Euskal kantagintzaren ahots ezagunenetakoa izan da. Emakumeen eskubideen alde borroka egin zuen bere bizialdian.
Ziburuko Liburu eta Disko azokaren aperitif gisa, Hitzen Ahairea emanaldia eskaini zuten maiatzaren 3an Baltsan elkartean Gotzon Barandiaran idazle musikazaleak eta Rafa Rueda musikari literaturzaleak. Euskal kantagintzan barnako bidaiarekin gozatu zuten bertaratu ziren 40... [+]
Gotzon Barandiaran Arteaga idazleak eta Rafa Rueda musikariak Hitzen Ahairea hitzaldi musikatua eskainiko dute. 15 kanta aztertu eta zuzenean joko dituzte, bidean galdera honekiko hausnarketak josiz: euskaldunok zeri kantatu diogu?
Ibilbide luzeko musikaria da Antton Valverde donostiarra (Gros, 1943). Frankismo garaian hasi zen oholtzetara igotzen, 1970eko hamarkadan, haren hitzetan, Euskal Herriaren alde zerbait egin nahi zuelako. Artearen munduan oin bat sartuta izan du beti, ez soilik musikan egin duen... [+]
Ez da haren nortasuna errazki definitzen. Anitz egin du, anitzetarik. 60ko hamarkadaren amaieraz gero, kantagintza berriaren izenetan ageri da Gexan Alfaro. Militante zaildua da, euskararekin kultura, kulturarekin politika, Ipar Euskal Herriaren historiaren jakile dugu joan den... [+]
Abenduaren 6an agurtu du pilotaren munduak azaroaren 30ean zendutako azkaindarra. Profesional mailan ezker paretan txapela jantzi zuen Ipar Euskal Herriko lehen pilotaria da: bi txapel jantzi zituen binakako txapelketan, Joxan Tolosarekin.
Gasteizko Oihaneder Euskararen Etxearen Batera proiektuen emaitzetarik bat gauzatu du berrikitan Maider Lasak, Malen Iturrirekin elkarlanean. Ekainean aurkeztu zuten Loa, loa, laguna izeneko ikusgarri performatiboa, ahotsez, gorputzez eta irudiz. Tradiziozko lo-kantak oinarri,... [+]
Espainiako Auzitegi Nazionalak hamar eguneko epea eman dio Pablo Hasel rap abeslariari bere borondatez espetxe batean aurkezteko. Monarkiaren aurkako irainak zabaltzea eta terrorismoa goratzea egotzita.
Bost hamarkada baina gehiagoko ibilbidearekin, Oskarbi taldeak badaki zer den egoera zailetan musikaren eta kulturgintzaren haria elikatzea. Ez Dok Amairuren garaietatik gaurdaino, herri kantak eta sormen propioa izan ditu iturri. Hamabigarren diskoa grabatzen ari dira, dozena... [+]