Cristina Rodríguez Ruiz epaileak ez die utzi haurrari euskarazko izena jartzen bere gurasoei
Guraso arabar batzuek beren haurrari Hazia izena jarri nahi izan diote, baina epaile batek ez die utzi, bere kabuz hartutako erabakiz. Zia izen atzerritarra inposatu eta hala erregistratu die haurra, argudiatuz, Hazia izenak gaztelaniaz sémen ere esan nahi duela eta "zia"-k, latinez, "hazia". Cristina Rodríguez Ruiz da epailea. Euskaltzaindiak jakinarazi du prest dagoela txosten bat idazteko Hazia haurra bere izenarekin erregistratzea ahalbidetzen laguntzeko. Euskarazko izenen debekua ohikoa izan da mendeetan Euskal Herrian, nahiz eta garaiotan oso ezohikoa izan, hain modu agerikoan, behintzat.
Familia batek jakinarazi du urriaren 22an jaio zen haurrari ez diotela beraiek aukeratutako euskarazko izena jartzen utzi. Kontatu dutenez, gurasoak erregistroan bere izena erregistratzen saiatu ziren "haur guztiekin egiten den moduan". Hasieran esan zieten ez zegoela Euskaltzaindiaren zerrendan eta ezin zutela jarri. Gurasoek Euskaltzaindiara jo eta ez zegoela arazorik erantzun zieten –Euskaltzaindiak ere hori berretsi du–, horren ostean ere Rodríguez Ruiz epaileak ezezkoan jarraitu zuen, ezin ziotela haurrari Hazia izena jarri.
Hauxe izan da Rodríguez Ruiz epailearen argudioa: Euskaltzaindiak ez duela "Hazia" izen propiotzat hartzen, ez dela Espainiako inongo erregistro zibiletan agertzen eta ez dela frogatu euskara ez den beste hizkuntzaren batean izen hori existitzen denik. Gainera, bere hitzetan, pertsona bati Hazia izena jartzea bere "duintasunaren aurkakoa" litzateke, hazia hitzak esanahi sexuala ere bai baitu. "Hazia hitzak konnotazio sexuala du eta bota aditzarekin lotuta joan ohi den substantiboa da", esatera iritsi da epailea, El Diarion Iker Rioja kazetariak jaso duenez –epailearen izenaz informatu duen kazetari bakarretakoa–.
Gurasoek ez zuten atzera egin eta ez zuten inongo dokumenturik sinatu. Hala, administraziotik mehatxu egin zieten "ordu gutxi batzuk barru neskatoa ez badago erregistratuta, epaileak erabakiko du bere izena". Hala, Rodríguez Ruiz epaileak euskarazko izena beharrean, "Zia" jarri dio, bere hitzetan, fonetikoki eta semantikoki "Hazia"-rekin baliokidea delakoan, "ez du konnotazio negatiborik" eta zenbait lekutan izen propio bezala erregistratuta baitago.
Gurasoek haserrez hartu dute erabaki euskarafoboa eta prentsan zabaldu dute gertatzen ari zaiena. Argi utzi dute haurraren izena Hazia dela eta borrokan jarraituko dutela. Helegitea jarri diote erabakiari.
Euskaldunen aurkako erasoak
Euskarazko izenen debekua ez da atzo goizekoa. Berriako kazetari Amagoia Gurrutxagak erreskatatu bezala, testigantza ugari dago erakusten duena euskarazko izenak jazarriak izan direla, hizkuntza eta hiztunen aurkako jokabidearekin.
Rodríguez Ruiz epailearen debekua bete-betean etorri da, Gernikako erabaki euskarafoboaren urteurren egunean. 1949ko azaroan 2 hartan, duela 73 urte, azpiko dokumentuan ikus daitekeenez, alkate frankistak euskarazko izenak debekatu bakarrik ez, hilarrietan idatzita bazeuden, harriak aldatzeko agintzera iritsi zen.
Euskararen debekua izeneko Wikipediako artikuluan irakur daitekeenez, Erdi Aroan euskal izenak erabiltzen zirela dokumentatuta dago, baina Gaztelak Nafarroako konkistatu ondoren, kristautasuna guztiz nagusitu eta santuen erdal izenak inposatu zitzaizkien euskaldunei, bestelako izenak debekatuz eta hori parrokietako erregistroen bitartez kontrolatuz.
1871 urtean legez jaso zuten Espainiako Estatuan, Erregistro Zibilaren Legearen bidez, euskal jatorriko abizen guztiak gaztelaniazko grafiaz idatzi behar zirela eta euskal izenak guztiz debekatuta zeudela. Zenbait hamarkada geroago Sabino Aranak batetik, eta Luis Eleizaldek bestetik, euskal onomastika sortzeko ahalegin handia egin zuten. Euskarazko izen horiek, ordea, berehala debekatu zituen Eliza Katolikoak eta 1936ko gerraren ondoren, euskal izenak guztiz debekatu zituzten. Kalean euskal izenak erabiltzea ere isuna jartzeko arrazoia izan zitekeen, azpiko bideo honetan lekuko batek adierazten duen bezala.
Frantziako errepublikan mendeetan debekatu dituzte euskarazko izenak, eta gaur egun Ipar Euskal Herrian ezin dira abizenak frantses grafiatik euskal grafiara aldatu.
Euskaltzaindiaren prestutasuna Haziaren alde
Ostegun arratsaldean Euskaltzaindiak oharra igorri du hedabideetara. Bertan zehazten dute Euskararen Akademiak Hazia izenari buruzko azalpenak eman zizkiola familiari eta adierazi ziotela haurrari Hazia izena jartzeko eragozpenik ez zuela ikusten hizkuntza aldetik, "izen arrunt batetik eratorritako beste izen batzuekin (Amets, Haizea, Lizar, Nahia, Zeru, Zuhaitz…) gertatzen den moduan".
Horrez gain, Euskaltzaindiak jakinarazi du datozen egunetan txosten bat idatzi eta familiaren esku jartzeko prest dagoela, izen horren inguruko auzia bideratzeko erabil dezaten.
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Lizarrako Udalak udarako antolatu dituen bost musika ikuskizunetan eta beste horrenbeste film emanaldietan bat bera ere ez da euskaraz izanen; datorren astean hasiko diren festen egitarauan haurrentzako ekitaldi bat dago euskaraz programatua, justu, erraldoi eta buruhandien... [+]
Euskarazko B2 maila dutela ez ziurtatzeagatik Eibarko Egogain zaharren egoitzako lan eskaintza publikotik kanpo utzi zituzten bi langileen alde ebatzi du Donostiako Lehen Auzialdiko 3. Epaitegiak, CCOOk jakinarazi duenez. 2024ko urrian, Gonzalo Pérez Sanz epaileak... [+]
UEMAk antolatuta egin dituzte kontzentrazioak larunbat eguerdian, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboaren aurka eta euskararen alde. Euskara “benetan” babesteko “adostasun sendoak” eskatu ditu UEMAk, “euskarak eta euskaldunok... [+]
UEMAren zuzendaritza batzordeko kideek hedabideen aurrean agerraldia egin dute ostegun eguerdian Zarautzen, Espainiako Auzitegi Gorenaren azken epai euskarafoboa salatzeko. Epaia "larria" dela adierazi dute, eta batez ere udalerri euskaldunei eta euskaraz aritzen... [+]
Nerea Kortajarena EH Bilduko legebiltzakideak prentsa agerraldi batean esan du Eusko Legebiltzarrean dauden "gehiengoak" baliatu beharko liratekeela "hizkuntza politika berri bat ahalbidetzeko".
Maria Ubarretxena Eusko Jaurlaritzako bozeramailearen esanetan, “indar politiko batzuk erabaki politikoak judizializatzen ari dira”.
Vox alderdi ultraeskuindarraren eskariz EAEko Auzitegi Nagusiak 2023ko irailean baliogabetu zituen EAEKo Udal Legearen hainbat artikulu, euskararen normalizazioaren ingurukoak. Erabaki hura berretsi du orain Espainiako Auzitegi Gorenak, eta ez dago helegiterako aukerarik... [+]
Lapurdiko eskola batetik saiatu dira datorren ikasturterako Ganbara Hostel Bilbaon aterpea lotzen, baina Behatokian salatu dutenez, idatzizko komunikazioan euskaraz aritzeagatik zera esan diete azkenean: “Espainolez mintzatzen ez ginenez, ez gintuztela beren hotelean... [+]
Hainbat urtetan jarduera hezitzaileak gazteleraz jaso ostean, bi urte direla Zabalgana ikastetxeak euskara hutsean ematea eskatu zion auzoko osasun zentroari. Osasun zentroko arduradunek diote ez dutela horretarako baliabiderik. Osakidetzak egoera ikasturte honetan... [+]
Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]
Epaiak legez kanpokotzat jotzen du hizkuntza eskakizun egiaztagiria ez duten pertsonak Lan Eskaintza Publikotik kanpo geratzea. Gipuzkoako Foru Aldundiak jarritako helegitearen kontrako epaia izan da. CCOOk eman du epaiaren berri eta garaipen gisa hartu du.
Erriberri, Tafalla, Gares, Sarriguren, Buztintxuri eta Noaingo ikastetxe publikoetako D-PAI ereduko guraso talde bat Nafarroako Hezkuntza batzordean egon da, 57/2024 foru aginduari jarraikiz, Hezkuntza Departamentuak bideratu nahi dituen aldaketak deitoratzeko. Euskarazko... [+]
2023an B1 maila eskatu zuen udalak kale garbitzailea posturako, baina horren kontrako epaiak eman zituten Donostiako Administrazioarekiko Auzien 2. eta 3. zenbakiko epaitegiek. Epai horien aurkako helegiteak atzera bota dituzte orain. Hizkuntza eskubideen urraketei... [+]
Administrazio publikoarentzat Gipuzkoako zahar etxeetan lan egiten duten langileen euskara eskakizunak (B1 eta B2 mailak) “neurriz kanpokotzat” jo zituen iaz Donostiako epaitegi batek. Epai horren aurka Gipuzkoako Foru Aldundiak jarritako helegitea atzera bota du... [+]