Euskara eta euskal kultura ardatz
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Euskara oinarri-oinarrian duen hezkuntza sistema eleanitza da gurea, baina eleaniztasuna ulertzeko moduak ez dira askotan bat etortzen. Izan ere, euskaran oinarritzen den eleaniztasuna ulertzeko eran, bada ideia xalo bat, hizkuntzen arteko harremanak era idealistan ikusteko joeratik elikatzen dena, diglosia egoera eta hizkuntza gutxituaren errealitate soziolinguistiko hauskorra saihestuz, eta hizkuntzen arteko botere harremanak ezabatuz, hizkuntzen elkarbizitzaren kontzeptu lausoagoan urtzen dena.
Baina, euskaldunena bezalako hizkuntza komunitatearen kasuan, berebizikoa da hizkuntza gutxitua barne hartzen duen eta hizkuntza gutxituaren kontzientzia galdu ez duen hezkuntza komunitatearen hizkuntza jarrera iraunkorra eustea, gaur egun ere. Zeren euskara hizkuntza gutxitua dela aintzat hartu gabe, nekez egingo dugu aurrera hezkuntza bidezko euskalduntzea areagotzeko jauzian. Hargatik, hizkuntza gutxituaren erabilera sustatuko duen eleaniztasunaren ulerkera da guri interesantzen zaiguna, curriculumaren euskal dimentsioa indartuta, hizkuntza eta kulturaren auzia, hezkuntza sistemaren erdiguneko ezaugarri oinarrizkoena dela berretsita.
Egoera soziolinguistiko hauskorrean dagoen hizkuntzak berariazko trataera konpentsatzailea behar-beharrezkoa du. Baliabide gehiago eskainiz gutxiagotasun egoeran dagoena orekatzeko
Euskal dimentsio barnearen azken xedean, hizkuntza gutxitua erabili nahi eta erabiliko duten ikasle eleaniztunak sortzea dugu helburu. Baina berezko hizkuntzaren hiztunik gabeko eleaniztasunaren ulerkera, zalantzazkoa suertatzen zaigu behar besteko zehaztapenik eman ezean, zeren egoera soziolinguistiko hauskorrean dagoen hizkuntzak berariazko trataera konpentsatzailea behar-beharrezkoa du. Baliabide gehiago eskainiz gutxiagotasun egoeran dagoena orekatzeko.
Euskarak eta euskal kulturak curriculumaren euskal dimentsioa asebetetzeko saiakerak hizkuntzaren ekologiaren printzipiotik edaten du, hortan datza hizkuntzen arteko elkarbizitzaren bermea, eta horren arabera zentralitate osoa eman behar zaio hizkuntza gutxituari, errealitate soziolinguistikoa aintzat hartuz eta neurri zehatzak adostuz, hots: norabidea ezarriko duen hizkuntza plangintza bat, esku hartzerako estrategia sendo bat, hizkuntza gutxituaren biziberritzerako prozesu iraunkorra bermatuko duen egitura, eta giza baliabideen nahikotasuna.
Curriculumaren euskal dimentsioak identitate atxikimendua indartzeko bidea egingo du ikasle hiztunak sortuz, hizkuntza gutxituaren jabetasuna, ardura eta kontzientzia izango dituenak; eta hori kulturaren zein hizkuntzaren atxikimendu nahikotasunetik erdietsi liteke bakarrik, hizkuntza gutxitua erabiliko duten hiztun berriak sortzeko bidean. Eta, era berean, euskaratik ez ezik, ezinbestekoa dugu euskal kulturatik hezi, euskara eta euskal kultura eskutik doazela ondo jabeturik, eskuz esku isurian daroagun erronka erraldoi horren luzerako bidean, jauzi urratzailea eragingo badugu.
Hezkuntzako lege berriak euskal kulturaren transmisioa bermatzeko baliabideak eman beharko lizkiguke
Euskal dimentsioaren garapenerako bidea bada, hezkuntza sistemak izango duen euskal kulturaren transmisio gaitasunean dago, hiztun berrien atxikimendu sendo/egonkorra birsortzeko ahaleginean, hizkuntzari darion kultur testuinguraketa osoa transmititzeko hezkuntza ahalmenean, eta euskalduntasun abegikor, sustraitu eta bizigarria suspertzeko atxikimenduzko jauzian, hots: euskal kulturaren transmisioa erdiguneratu eta indartuta.
Hezkuntzako lege berriak euskal kulturaren transmisioa bermatzeko baliabideak eman beharko lizkiguke, alajaina, beharrezko adostasunak lortuta, aukera errealak bezain bideragarriak eskainita hezkuntza bidezko euskalduntzea areagotzeko arduran, euskal kulturaren transmisioa hezkuntzaren arduratik garatu ahal izateko. Euskal kultura ardatz izango duen curriculuma sakontasunez garatu eta euskal kulturgintzaren transmisiorako plan integral osatua hezkuntza sare osora zabaltzeko.
Jexux Larrañaga Arriola
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Palestinan gertatzen ari dena ikaragarria dela erraten du jende orok karrikan barna, “Onartezina da! Genozidioa da!” bilakatu dira azken aldiko entzunenak. Egoera salatzeko elkarretaratzea egin, ordea, eta bidegabekeria dela pentsatzen duten hamar horietatik lau... [+]
Eusko Jaurlaritzak "Eskola inklusibo, ekitatibo eta kalitatezkoaren aldeko mahai" berria osatu duten gizarte-eragileei Euskadiko eskola-segregazioaren hasierako diagnostikoa eta erantzuna izeneko txostena banatu die, eztabaidatu eta adostasunak lortzeko. Debateak, beraz,... [+]
Udan zehar, mobilizazio sozial handia izan da eta herritarren plataformak sortu dira Lizarraldean biometanizazio-plantak direla eta: Viana, Lodosa, Los Arcos, Mendabia... Horietan guztietan erraz identifika daitezke gako berberak: 1/ Nafarroako Aldizkari Ofizialean proiektuak... [+]
Abuztua da. Iratxen bildu gara Jurramendi igotzeko. Gudarienetik baino, gurutzeen bidetik (via crucis) ekiteko gomendatu digute. Berbagai, Gazako egoera. Israelek, genozidioa gauzatzeaz gain, horren kontaketa ere isilarazi nahi du: ia 300 kazetari erail ditu, Al Jazeerako Anas... [+]
Pasa den asteburuaren atarian, eta, oraingoan bai, hainbat hedabidetan Bernedoko udalekuetan gertatutakoa (Dutxa hotz bat denontzat) masiboki hedatu ostean, iritsi zen hezitzaileen adierazpena. Bertan, beraien “oinarri ideologikoak argitzea” eta “egiteko moduen... [+]
Euskal Udalekuetan egondako haur eta gazteen guraso edo/eta tutore legal gisa, babes osoa adierazi nahi dizuegu Bernedoko begiraleoi. Guztiz gaitzesten ditugu hezitzaileak jasaten ari zareten jazarpena eta sare sozialen bidez, publikoki zein maila pribatuan, egin zaizkizuen... [+]
Gure alaba nagusia Euskal Udalekuetara joan zen lehen aldian, 2019an, eraldatuta itzuli zen. 15 egunetan hazi egin zen, eta ez fisikoki bakarrik; arrunt pozik zetorren, hunkituta eta bere abenturak kontatzeko gogo handiz; ezin genion jarraitu, horren azkar hitz egiten zuen... [+]
Gauza garrantzitsu asko gertatzen ari dira Palestinan, Euskal Herrian eta munduan. Espantu israeldarraren aurrean Euskal Herrian inteligentzia kolektiboa martxan dago, inoiz baino indartsuago. Jende ezberdin asko, toki ezberdin askotan, gauza ezberdin asko egiten ari da... [+]
Palestinan gertatzen ari diren gizadiaren aurkako krimenak “berariaz gaitzesten ez dituzten” Israelgo erakundeekin harremanik ez izateko 2024ko apirilean EHUko Gobernu Kontseiluak hartu zuen konpromisoaz gain, beste urrats bat eman du euskal unibertsitate publikoak... [+]
Aurtengo uda garaian 46 gradutara iritsi da tenperatura Espainia eta Portugaleko leku batzuetan. Europako beste leku batzuetan ere 40tik gorako tenperaturak izan dituzte, baita Euskal Herrian ere. Iaz baino tenperatura altuagoak izan ditugu eta aspalditxo izan ditugun handienak... [+]
Nazio Batuen Batzorde batek bi urte behar izan ditu palestinar herriak hamarkadetan salatu duena berresteko: Israelgo estatu sionista genozidioa gauzatzen ari dela. Herri presioa gero eta handiagoa da gure agintarien gainean, eta nazioarteko boikotak lehen arrakalak ireki ditu... [+]
TikTok-en parafernaliatik urrun bizi naizenez, aurreko egunera arte ez nuen jakin Maria Pombo horren berri. Sare sozialek orduero aurkitzen dute kalapitarako gairen bat eta, honakoan, kristorena sortu zuten influencerrak irakurtzearen gainean egindako adierazpenek. "Esango... [+]
Badira egun batzuk Instagrameko @denuncias_euskalherria kontuan argitalpen bat agertu zela. Bertan, ama batek adierazten zuen bere alaba Bernedoko euskal udalekuetan egon zela hamabost egunez eta talde mistoetan dutxarazten zituztela 13-15 urte bitarteko nerabeak, aukerarik eman... [+]
Aurrekoan idatzitako Irakasleon figura artikuluaren harira, kontu esanguratsu bat landu nahiko nuke. Artikulu horretan aipatu bezala, jende askoren ahotan dabil irakasleon lan karga baxua dela (gehienbat hezkuntza publikokoena), eta ditugun pribilegioak gehiegizkoak direla. Ez... [+]
Euskal Eskola Publikoaren alde borrokatzea STEILASen ikurra da. Ikasturte hasierarekin batera, gogoratu behar da aurreko ikasturtean hainbat kolektibotan akordio garrantzitsuak sinatzea lortu genuela, hezkuntza publikoan grebak eta mobilizazioak egin eta gero. Lan-akordio horiek... [+]