Euskara oinarri-oinarrian duen hezkuntza sistema eleanitza da gurea, baina eleaniztasuna ulertzeko moduak ez dira askotan bat etortzen. Izan ere, euskaran oinarritzen den eleaniztasuna ulertzeko eran, bada ideia xalo bat, hizkuntzen arteko harremanak era idealistan ikusteko joeratik elikatzen dena, diglosia egoera eta hizkuntza gutxituaren errealitate soziolinguistiko hauskorra saihestuz, eta hizkuntzen arteko botere harremanak ezabatuz, hizkuntzen elkarbizitzaren kontzeptu lausoagoan urtzen dena.
Baina, euskaldunena bezalako hizkuntza komunitatearen kasuan, berebizikoa da hizkuntza gutxitua barne hartzen duen eta hizkuntza gutxituaren kontzientzia galdu ez duen hezkuntza komunitatearen hizkuntza jarrera iraunkorra eustea, gaur egun ere. Zeren euskara hizkuntza gutxitua dela aintzat hartu gabe, nekez egingo dugu aurrera hezkuntza bidezko euskalduntzea areagotzeko jauzian. Hargatik, hizkuntza gutxituaren erabilera sustatuko duen eleaniztasunaren ulerkera da guri interesantzen zaiguna, curriculumaren euskal dimentsioa indartuta, hizkuntza eta kulturaren auzia, hezkuntza sistemaren erdiguneko ezaugarri oinarrizkoena dela berretsita.
Egoera soziolinguistiko hauskorrean dagoen hizkuntzak berariazko trataera konpentsatzailea behar-beharrezkoa du. Baliabide gehiago eskainiz gutxiagotasun egoeran dagoena orekatzeko
Euskal dimentsio barnearen azken xedean, hizkuntza gutxitua erabili nahi eta erabiliko duten ikasle eleaniztunak sortzea dugu helburu. Baina berezko hizkuntzaren hiztunik gabeko eleaniztasunaren ulerkera, zalantzazkoa suertatzen zaigu behar besteko zehaztapenik eman ezean, zeren egoera soziolinguistiko hauskorrean dagoen hizkuntzak berariazko trataera konpentsatzailea behar-beharrezkoa du. Baliabide gehiago eskainiz gutxiagotasun egoeran dagoena orekatzeko.
Euskarak eta euskal kulturak curriculumaren euskal dimentsioa asebetetzeko saiakerak hizkuntzaren ekologiaren printzipiotik edaten du, hortan datza hizkuntzen arteko elkarbizitzaren bermea, eta horren arabera zentralitate osoa eman behar zaio hizkuntza gutxituari, errealitate soziolinguistikoa aintzat hartuz eta neurri zehatzak adostuz, hots: norabidea ezarriko duen hizkuntza plangintza bat, esku hartzerako estrategia sendo bat, hizkuntza gutxituaren biziberritzerako prozesu iraunkorra bermatuko duen egitura, eta giza baliabideen nahikotasuna.
Curriculumaren euskal dimentsioak identitate atxikimendua indartzeko bidea egingo du ikasle hiztunak sortuz, hizkuntza gutxituaren jabetasuna, ardura eta kontzientzia izango dituenak; eta hori kulturaren zein hizkuntzaren atxikimendu nahikotasunetik erdietsi liteke bakarrik, hizkuntza gutxitua erabiliko duten hiztun berriak sortzeko bidean. Eta, era berean, euskaratik ez ezik, ezinbestekoa dugu euskal kulturatik hezi, euskara eta euskal kultura eskutik doazela ondo jabeturik, eskuz esku isurian daroagun erronka erraldoi horren luzerako bidean, jauzi urratzailea eragingo badugu.
Hezkuntzako lege berriak euskal kulturaren transmisioa bermatzeko baliabideak eman beharko lizkiguke
Euskal dimentsioaren garapenerako bidea bada, hezkuntza sistemak izango duen euskal kulturaren transmisio gaitasunean dago, hiztun berrien atxikimendu sendo/egonkorra birsortzeko ahaleginean, hizkuntzari darion kultur testuinguraketa osoa transmititzeko hezkuntza ahalmenean, eta euskalduntasun abegikor, sustraitu eta bizigarria suspertzeko atxikimenduzko jauzian, hots: euskal kulturaren transmisioa erdiguneratu eta indartuta.
Hezkuntzako lege berriak euskal kulturaren transmisioa bermatzeko baliabideak eman beharko lizkiguke, alajaina, beharrezko adostasunak lortuta, aukera errealak bezain bideragarriak eskainita hezkuntza bidezko euskalduntzea areagotzeko arduran, euskal kulturaren transmisioa hezkuntzaren arduratik garatu ahal izateko. Euskal kultura ardatz izango duen curriculuma sakontasunez garatu eta euskal kulturgintzaren transmisiorako plan integral osatua hezkuntza sare osora zabaltzeko.
Jexux Larrañaga Arriola
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Gizakia kosmosa da. Kosmosa, mundua ez da gizakiarena, askotan hala dela ematen badu ere.
Udako solstizioan, egunez eguzkiak itsutu egiten gaitu duen argiaren indarrarekin, baina gauak ederrak dira, zeruan izar dirdiratsuak kabitu ezinka ikusten ditugunean. San Juan suaren... [+]
"Saharar erradikalizatuek Estatu Islamikoaren burutza hartu dute Sahel-en". Izenburu asaldagarria, berriki argitaratua, baina hasierako asalduratik harago, testuaren irakurketa eta analisi sakonago bat eginda, honako ondorio hauek atera daitezke.
Kezka, ezinegona eta... [+]
Aurrean duzunak min ematen badizu, ez begiratu aurrera. Muturren aurrean duguna saihesteko logikoa dirudi, ezta? Zer ikusiko ote du gutako bakoitzak albo aldera so egiten duenean? Beharbada, miope batek betaurreko bila ikusten duen antzeko zerbait.
Miope bezain itsu,... [+]
Gu gara euskara. Euskara gure baitan bizi da. Guk biziarazten dugu. Euskara bizi dugu eta euskarak bizi gaitu. Guk elikatzen dugu eta gu elikatzen gaitu. Euskara gara. Euskara egiten dugunean euskarak egiten gaitu. Guk dugu, euskarak gaitu.
Euskararik gabe ez gara, eta hori... [+]
Barau kolektiboak beti erdaraz izaten ziren, baraualdi bat euskara hutsean antolatzen hasi ginen arte. Irakurketa dramatizatuak taldean, abestu, dantzatu, arnasketa kontzientea, masaje trukaketa, Bergarako igerilekura jaistea, kanten liburuxka... eta pilota partiduak.
Aurten,... [+]
Zenbat min jasan dezake bihotz batek?
Zenbat aztarna sentitu dezake azkenengo bihotz-taupadara arte?
Jaiotzen garenetik, min desberdinak sentitzen ditugu. Desilusioak eta arazoak, gero eta helduago garenean, orduan eta jasanezinagoak bihurtzen dira.
Jolasa bukatzea... [+]
Askotan hitz egin izaten da (dugu) banketxeen inguruan, kritika askoren jo-puntuan jarriz behin baino gehiagotan. Inor gutxi ezagutzen dut banketxeei buruz zerbait txarra esan ez duenik… baina, era berean, inor gutxi ezagutzen dut banketxeen zerbitzurik erabiltzen ez... [+]
Orain dela 39 urte Hego Euskal Herriak, Kataluniak eta Kanaria uharteek ezetz esan zioten NATOri; duela 36 urte lehenengo intsumisoek euren burua aurkeztu zuten Gobernu Militarretan. Garai hartan Gerra Hotzaren izua hedatuta zegoen, blokeen arteko gatazka, gerra nuklear baten... [+]
Gero eta sarriagotan ikusten ditut nerabeak sufritzen. Irakasle naizenetik Bigarren Hezkuntzan, azken urteotan gero eta kasu bortitzagoen aurrean ikusi dut neure burua, eta hortxe batez ere hasten zaigu irakasleoi korapiloa. Nola lagundu nerabeari? Ikastetxean ordu asko... [+]
Martxoaren 25ean Arabako Foru Aldundiak (AFA) eta Eusko Jaurlaritzak (EJ) prentsa-ohar bat atera zuten, hedabideetan nahiko zalaparta eragin zuena, Gobierno Vasco remite a la Ertzaintza dos piezas cerámicas del yacimiento de “Las Ermitas” por ver indicios de... [+]
Bai, eremu horren historia odoltsua da. Pena izan zen hainbeste jende hiltzea eta herri hori modu horretan kanporatua izatea, baina hainbestetan gertatu dira halakoak...! Gizakiok ez dugu erremediorik eta Historiak ez du atzera bueltarik. Egiten ari zirena gehiegizkoa zela... [+]