Hizkuntza gutxituen artean, euskara hirugarren erabiliena da Europako streaming plataformetan
Netflix, Amazon Prime eta Disney+en, Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak onartzen dituen bost hizkuntza baino ez dituzte erabiltzen. Bosten artean nagusi da, alde handiz, katalana. Ondoren datoz galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. EHUko Nor Ikerketa Taldeak gidatu du ikerketa, Katixa Agirreren zuzendaritzapean. Pompeu Fabra eta Santiago de Conpostela unibertsitateetako ikerlariek ere hartu dute parte.
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Ikerketaren egileak hauek dira: Katixa Agirre Miguelez, Antía Mª López Gómez, Naiara Larrakoetxea Salgado, Blanca Arias Badia, Marijo Deogracias Horrillo eta Josu Amezaga Albizu.
Ikerlariek ikus-entzunezkoetan streaming bidez eskaintzen duten nazioarteko hiru plataformaren datuak aztertu dituzte. Netflix, Amazon Prime eta Disney+ dira ikertutako plataformak eta 2023ko urrian jasotako datuak eskaini dituzte. Netflixi dagokionez, ikerlariek telebistako edo telebistari konektatutako edukietan dagoen hizkuntza-eskaintza hartu dute kontuan. Beste gailuak kontuan hartuz gero, Netflixen hizkuntza eskaintza handiagoa da, baina ikerlariek aintzat hartu dute kontsumoaren erdia baino gehiago telebista gailuetan egiten dela. Plataformek hizkuntza erabiltzeko hiru modu darabiltzate: audioak, audio deskribatzaileak (itsuentzako edo ikusmen arazo larriak dituztenentzako) eta azpidatziak.
Europar Batasunean, 2010etik 2020ra, plataforma horietarako harpidetzek 0,3 milioitik 140 milioira egin zuten gora. Horrek esan nahi du, etxeen %41ean dagoela plataformaren bateko harpidetza. Ikus-entzunezkoak kontsumitzeko modu horren ondorioz, nazioarteko edukiak ikusteko aukera gehiago dago, eta aldiz, nekezagoa da Europako eta tokiko edukiak kontsumitzea.
Azpiko infografian ikus daiteke egoera orokorra. Urdinez ageri dira audioak, gorriz audio deskribatzaileak eta berdez azpidatziak. Netflixek 70etik gora hizkuntza eskaintzen ditu audioz eta ia 60 azpidatzietan. Amazon Primek berriz, 60 hizkuntza pasatxo ditu bai audioz eta bai azpidatzietan. Disney+ ez da 30 hizkuntzara iristen hiru moldeetako batean ere.
.jpg)
Hizkuntza gutxituen egoera
Europar Batasuneko Hizkuntza Gutxituen Europako Gutunak babesten dituen dozenaka hizkuntzen artean, eskaintza oso urria da eta gorabeheratsua. Bost hizkuntza baino ez daude hiru plataformetan eta horietatik, alde handiz, nagusi da katalana. Gainerako lau hizkuntzak hauek dira: galiziera, euskara, luxenburgera eta Eskoziako gaelikoa. Molde guztietan ageri dira gutxi: audioan, azpidatzietan eta audio deskribatzaileetan.
Euskara hirugarren hizkuntza erabiliena da. Netflixek 36 audio lan ditu, 129 azpidatzita eta 53 audio deskribatzaile. Amazon Primek berriz, 118 ekoizpen ditu audioz eskaintzeko eta 650 azpidatzita. Ez du audio deskribatzailerik. Disney+en ez dago ezer euskaraz.
Plataformek hizkuntza gutxituak estatu ikuspegia kontuan hartuta eskaintzen dituzte. Estatu batean hizkuntza gutxitu batean eskain ditzakete ikus-entzunezkoak eta hizkuntza bera hitz egiten den ondoko estatuan ez. Euskararekin eta katalanarekin gertatzen da. Bikoiztutako ekoizpenekin gertatzen da hori, baina baita jatorrizkoekin ere. Adibidez, Hego Euskal Herrian ikus daitekeen euskarazko filma ezin da Ipar Euskal Herrian ikusi.
Ingelesaren nagusitasuna
Oso nabarmena da, adibidez, audio deskribatzaileetan. Ingelesaz gaineko hizkuntzen egoera oso ahula da. Netflixek, adibidez, ia 70.000 izenburu ditu audio deskribatzailez emanak eta %54 ingelesez dira. Alde handiz, hurrengo hizkuntza nagusia gaztelania da, 8.000 izenburu inguru ditu, guztiaren %12. Beste 48 hizkuntzatan eskaintzen ditu audio deskribatzaileak Netflixek, baina horietako erdiek baino gehiagok ehun izenburu baino gutxiago dituzte.
Ingelesa nagusi da hiru streaming plataformetan, bai audioan, bai azpidatzietan. Salbuespenak Belgika eta Suitza dira, frantsesari eta alemanari esker, ingelesari aurrea hartzen diote. Gainerakoan, ingelesa bigarren mailan gelditzen dela ikusteko Amazon Prime plataformari begiratu behar zaio. Alemanian, Frantzian, Espainian eta Italian, lau hizkuntza nagusiek, alegia, lau estatu hizkuntzek, aurrea hartzen diote ingelesari, bai audioetan, bai azpidatzietan.
Ikerketak onarpen ofizialik ez duten, baina Europar Batasunean milioika lagunek hitz egiten dituzten hizkuntzak ere jaso ditu. Horien artean hiru plataformetan gehien agertzen diren hizkuntzak hauek dira: arabiera, turkiera, kantonera, mandarina, bahasa indonesiera, koreera, hindiera, eta japoniera.
Ekoizpenak zenbat eta berriagoak diren, orduan eta hizkuntza gehiagotan ageri dira Netflixen, audioetan. Horrek ez du esan nahi ingelesaren nagusitasuna kolokan jarri denik, 2023ko eskaintza osoaren %70 baino gehiago ingelesez baitago. Izenburu berrietan, frantsesak, gaztelaniak eta alemanak gora egin dute, kasuren batean %40 eskaintzeraino. Europar Batasunean hizkuntza ofizialtzat hartzen ez diren hizkuntzek ere gora egin dute iazko ekoizpenean.
Orain Baionako merkatuko saltzaileek afitxa bidez jakinarazten dute euskaraz eta gaskoiz aritzeko prest direla. Baionako Herriko Etxeak duela bi urte abiatutako euskara plangintzaren ildotik ekintza abiatu du.
Amsagar jer dyaspura d Arif: X wbrid n tgumi n tutlayt tarifit (Diasporaren eta Rifen arteko topaketa: tarifit hizkuntza zaintzeko bidea) lemapean, abuztuaren 27tik irailaren 5era, amazigh hizkuntza eta kulturaren aldeko 50 ekintzaile inguru bildu dira Alhucemas eta Nador artean.
Caddo hizkuntza gorde eta biziberritzeko ahaleginean ari den ekintzailea da Alaina Tahlate. AEBetako jatorrizko caddo herriko hizkuntza hori jario oneko hiztun bakarrarekin gelditua zen: Edmond Johnson, 95 urteko hiztunarekin. Tahlate gazteak aitortu zion estutasunez bizi zuela... [+]
Martxan daude okzitanieran jatorria duen hizkuntza berpizteko hainbat ekimen. Ipar Euskal Herrian galzorian dagoen hizkuntza da gaskoia; aurreko mende hasieran galdu zen Hego Euskal Herrian.
Europar Batasuneko estatu kideen gehiengoak atzera bota du euskara, katalana eta galiziera EBn hizkuntza ofizialak izateko eskaera. Finantzazio eta arlo legalean hainbat "zalantza" dituztela plazaratu dute.
Espainiako Gobernuak Europako Batzordeari egindako eskaerari Euskal Herriko, Kataluniako eta Galiziako 28 unibertsitatek babesa eman diote. Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidenteak eta Imanol Pradales lehendakariak eskutitz bat sinatu dute eskaerari babesa... [+]
Astelehenetik ostiralera bitarte, 18 eta 35 urte arteko 80 gaztek mundu osoko hizkuntza gutxituen arteko harremanak sendotuko dituzte hitzaldi, mahai inguru eta mintegien gisako jarduerekin. Guztira 68 hizkuntza gutxituk izango dute presentzia topaketan, inoizko kopuru handiena.
María del Cielo Galindo Puyalek EHUn Master Amaierako Lana aurkeztu du ostegunean, ekainaren 26an. Galindok kitxuaz hitz egin du epaimahaiaren aurrean, Boliviako emakume indigena meatzarien parte-hartze politikoaz. Lana kitxuaz eta gaztelaniaz idatzi du, eta bere anaiak... [+]
Bretainiako adierazpide musikal zein literarioen sustatzaile eta banatzaile nagusia izan da Breizh kooperatiba. Ia zazpi hamarkadetako ibilbidean ehunka egile bretainiarren lanak editatu eta ekoitzi ditu, horietako hainbat bretoieraz.
Egungo kurduerazko idazle esanguratsuenetakoa da Mizgin Ronak. Zortzi liburu ditu idatzita, bost eleberri eta hiru olerki liburu. 16 urte zituenean ihesera jo zuen, eta urte eta erdiren ondoren haren jaioterrian atxilotu zuten, Diyarbakirren. 1992an, 18 urte besterik ez zituela,... [+]
Talentua garai honetan zaindu, babestu eta erakarri beharreko altxorra ei da. Horregatik, Kutxabankeko lehendakari Anton Arriolak hezkuntzan ingelesari garrantzi handiagoa eman behar zaiola adierazi du, eta euskara horretarako oztopo izan daitekeela Poloniatik etor litezkeen... [+]
Apenas erreparatzen diogu edo, besterik gabe, ez dakigu hor dagoenik ere. Hego Euskal Herrian XX. mende hasieran itzali zen betirako, eta antzeko patua paira dezake Ipar Euskal Herrian. Neurri sendoak hartzen ez badira, gaskoia azkenetan egon liteke.
Okzitanian, joan den... [+]
Carli Pup (Udine -friuleraz Udin-, 1973) Friuli [friuleraz, Friûl] herriaren ekintzaile kultural garrantzitsuenetako bat da. Bere hizkuntza gutxituaren idazle, hizkuntzalari eta bere herriaren historialari bihurtu da.
Gaur egun, Informazione Friulana kooperatibako... [+]
