Espainiak 19 kargudun frankista itauntzeko izapideak abiarazi ditu, Argentinak eskatuta
Bi urtez María Servini epailearen eskaerei jaramonik egin gabe egon ostean, Justizia Ministerioak lurralde auzitegitara bideratu ditu eskaerak. Martín Villa, Utrera Molina eta Muñecas daude inputatuen artean.
Oraingoan ezin izan dio izkin egin, eta Espainiako Gobernuak kargu frankistak galdekatzeko izapideak abiarazi behar izan ditu. Orain artean, María Servini epaile argentinarraren eskaerak bazter utzi eta estradizioak ukatu ditu Espainiak, baina Argentinarekin arlo penalean dituzten akordioek ahalbidetu dute hemeretzi kargudun frankista itauntzea. Hala, Espainiako auzitegietan deklaratu beharko dute, besteak beste, Rodolfo Martín Villa eta José Utrera Molina ministro ohiek, baita Antonio González –Billy el Niño goitizenez ezagunagoa–, eta Jesús Muñecas polizia ohiek ere.
Hemeretzi inputatuetatik hamazazpik lehendabiziko aldiz deklaratuko dute –González eta Muñecasek Auzitegi Nazionalean egin zuten–, hilketa, tortura eta haurrak lapurtzeagatik inputatuta. Kereilaren abokatu Carlos Slepoyk adierazi duenez, “eskaera garrantzitsua da, eta Espainiako Gobernua oztopatzen saiatu dena berdintzen lagunduko du".
Oraindik data jarri gabe egon arren, galdeketak urrian zehar egitea aurreikusten da. Espainiako Justizia Ministerioak lurralde auzitegietara bideratu du gaia, eta haien erantzunaren zain dago Argentinako Justizia. Slepoyren arabera, galdeketetan parte hartuko du María Servini epaile eta auziaren bultzatzaile nagusiak.
Ortiz Alfauren lekukotza
“Argentinako kereila" deiturikoaren barruan, Bilboko Auzitegian deklaratu zuen astelehenean Luis Ortiz Alfauk. Bere esanetan, “sekulako izugarrikeriak” jasan behar izan zituen, eta gerra garaian eta frankismoan gertatua kontatu nahi izan du, “berriro gertatu ez dadin”.
“Askatasunaren defendatzaileentzat” gerra ondorena oso gogorra izan zela salatu du, eta Espainiako Gobernuaren jarrera arbuiatu: “Memoria historikoa alboratu dute, eta Argentinatik etorri behar izan du epaile batek”.
Espainiako sei pertsonaren gorpuak identifikatu dituzte. Urduñako desobiratze lanak 2024ko abenduak amaitu ziren eta guztira 93 pertsonaren gorputzak berreskuratu zituzten. Aurkikuntza berriekin, hamazazpi pertsona dira jada identifikatu dituztenak.
Salvador Puig Antich frankismoaren kontrako militantea izan zen. Askapen Mugimendu Iberikoko kidea, 1973ko irailaren 25ean atxilotu zuten. Gerra-kontseilua egin zioten, eta garrotez exekutatu zuten handik sei hilabetera, 1974ko martxoaren 2an. Aurtengo otsailean baliogabetu du... [+]
Oraindik ikusgai dago Donostiako San Telmo museoan Memoriaren Basoak erakusketa, maiatzaren 11ra arte. Totalitarismoek gizartea kontrolpean hartzeko erabiltzen dituzten metodo eta tekniken inguruko hausnarketa bat da, espresio artistiko ugariren bidez ondua.
Maki gerrillari antifrankistek Euskal Herrian ez zuten presentzia bereziki nabarmena izan, baina batzuk pasatu ziren, baita erregimenaren errepresio bortitza pairatu ere. Guardia Zibilak hiru hil zituen Ibaetan 1947an eta bat Zubietan 1948an, ahaztuta badaude ere.
Bilbo, 1954. Hiriko Alfer eta Gaizkileen Auzitegia homosexualen aurka jazartzen hasi zen, erregimen frankistak izen bereko legea (Ley de Vagos y Maleantes, 1933) espresuki horretarako egokitu ondoren. Frankismoak homosexualen aurka egiten zuen lehenago ere, eta 1970ean legea... [+]
Deportazioaren Memoriarako Euskal Koordinakundeak aintzat hartu nahi ditu Hego Euskal Herrian jaio eta bizi ziren, eta 1940tik 1945era Bigarren Mundu Gerra zela eta deportazioa pairatu zuten herritarrak. Anton Gandarias Lekuona izango da haren lehendakaria, 1945ean naziek... [+]
Irungo tren geltokian, Aduanaren eraikinaren atzealdean dagoen Pequeña Velocidad pabiloiak zutik jarraituko du, 1936ko gerraosteko giltzapetze-sistema beldurgarriaren lekuko gisa, talde memorialisten borrrokaren ondorioz. Pabiloia frankistek erabili zuten 1936tik 1942ra,... [+]
Plataformak ostegunerako Iruñeko udaletxe plazan elkarretaratzea deitu du 18:30erako, hiru alderdiek eraikinarekin izandako jarrera salatu eta eraistearen aldeko hautuan berresteko.
Hamarkada askotako eskaeraren ostean, Parisko Marceau etorbidearen 11. zenbakian dagoen jauregi historikoa EAJren esku geratu da azkenean. Jeltzaleentzat, balio monetariotik harago, balio sinboliko itzela du eraikin horrek, erbestearekin eta faxismoaren kontrako borrokarekin... [+]
Astearte gauean egin dituzte pintaketak, bizilagunek azaldu dutenez. Fatxada nagusia, bertako ateak eta alboetako paretak margotu dituzte. Gazte Koordinadora Sozialistak urtarrilaren 25rako deitutako mobilizazioarekin bat egiten du aldarriak.
Elkarte memorialisten ustetan, Rozalejoko Markesaren Jauregia, Nafarroako Memoriaren Institutua kokatuko litzatekeen tokia, "omenaldi, oroimen eta oroimenerako lokal bat" izan daiteke, eta Maravillas Lamberto izena eraman. Manifestariek adierazi dute ez dela nahikoa... [+]
Jesus Carreraren erailketaren 80 urteurrenean udal adierazpena plazaratu dute Hondarribiko udalbatza osatzen duten alderdi politiko guztiek.
Euskaltzale eta militante gasteiztarra abenduaren 30ean hil da. Gontzal Fontaneda Orille (1943-2024) 1960ko hamarkadan euskarak Gasteizen egin zuen bidearen lekuko eta bidelagun izan zen. 15 urterekin hasi zen euskara ikasten. Euskara ikasteko metodo bat asmatu zuen eta euskara... [+]
Iruñea, 1939. Urte hasieran, hiriko zezen-plaza kontzentrazio-esparru modura erabili zuten frankistek. 3.000 gerra presorentzako edukiera izan zuen ofizialki; Nafarroan une horretan fronterik ez zegoenez, gerra presotzat baino errepresaliatu politikotzat jo behar dira han... [+]
Astelehenean abiatu zituzten lanak eta frankismo garaiko 20 biktima berriren gorpuak topatu dituzte honezkero. Asteburura arte luzatuko dute gorpuzkiak lurpetik ateratzeko hirugarren kanpaina.