Eztabaidan parte hartu genuenon artean, heren batek desobedientziaren inguruan aurkezturiko emendakinari eutsi genion, azken unean auziperatuon emendakina ordezkatzeko Abian txostenaren egileek beraien testuari eginiko auto-emendakinak ez baitzituen oinarrizko edukiak  jasotzen askoren ustez. Gaiak pizten duen interesa eta grina uka ezinak dira.

Marko teorikoari dagokionez, desobedientzia zibila legez babestutako injustizia bati modu publiko, ez biolento eta masiboan aurre egitea bada ere, desobedientziaren erreminta kutxak askoz ere tresna gehiago eskaintzen dizkigu inposaturiko egungo ereduaren injustizia sozial zein politikoei aurre egiteko, hala nola, herri erresistentzia, intsumisioa, ekintza zuzena, desobedientzia eraikitzailea...

Baina horretarako, desobedientzia begirada integralez begiratzen ikasi behar dugu, fokua zabalduz. Atxiloketen aurrean azken urteotan garatu dugun erresistentzia borrokaren ondorioz, batzuek, modu interesatuan, herri harresi fisikoetan poliziarekin eman den talka bortitzera mugatu nahi izan dute desobedientzia, bide hau baztertu behar dela argudiatzeko. Baina bai herri harresiak eta, zer esanik ez, gainerako desobedientzia molde guztiak, gauza askoz ere aberatsagoak, zabalagoak eta eraikitzaileagoak dira. Aske Guneek ere horixe frogatu dute.

Halere, desobedientzia, bere forma guztietan hartuta ere, askapenerako borroka molde bat besterik ez da. Baina ez da bakarra eta ez ditu beste borroka moldeak ukatzen. Gutxi balitz, historiak erakutsi digu mundu osoan eman diren eraldaketa sozialak zein askapen nazionalak ez direla sekula izan borroka molde bakarren bidez eskuraturikoak, ez AEB edota Hego Afrikako beltzen eskubideen defentsan edota ezta Indiaren nazio askapenerako borrokan ere, adibidez. Beraz, desobedientzia ez da beste borroka moldeen aurkakoa, testuinguruaren arabera, finkaturiko askapen edota eraldaketa estrategian izaera zentrala eskura dezakeen arren. Euskal Herrian ere bai. Estatuen jarrera itxiaren aurrean hartu dugun aldebakartasunean oinarrituriko konfrontazio politiko ez biolentoak ez baitu beste aukera askorik ematen.

Desobedientzia, injustizia ikusarazteko eta jendartea aktibatzeko oso bide baliagarria da eta izan da. Hor dago, adibidez, ikastolen mugimenduaren sorrera. Elbira Zipitria andereñoaren etxean hasi zen desobedientzia ariketa txiki hura, Euskal Herri osora zabaldu zen mugimendu indartsu bihurtu zen frankismo garaian. Edota, bestea, soldadutzaren aurkako intsumituena. Gutxi batzuek hasi zuten borroka desobedientea, borroka sozial bilakatu zen. Gehiago ere badaude, borroka feministak abortoaren eskubidearen aurrean erakutsitakoa, euskal preso politikoek espetxeetan garatutakoa, erakundeen ilegalizazio aurrean milaka lagunek emaniko erantzuna eta, orain, atxiloketa zein epaiketen aurka Libre/Eleak Dinamikak bultzaturiko herri harresi, Aske Gunea eta gainerakoak... Borroka esparru berriak zabaltzeko edota zaharrak aktibatzeko tresna baliagarria dela frogatu du desobedientziak.

Baina Estatuek ez gaituzte soilik legeen bitartez kontrolatzen eta legeak hausten ditugunean indar armatuen bidez zapaltzen. Sistemak badu askoz ere tresna eraginkorragoa den beste bat: guztioi barneratu eta egunero aplikarazten dizkigun inposaturiko habito edo ohitura txarren bilduma: kontsumo eredua, harreman eredua, hizkuntza portaera, arau soziala, praktika sexuala, bizitza publiko eta pribatuaren banaketa...   Eta ohitura txar horien aurrean ere, desobedientziaz jokatu behar dugula esaten dugu Lurralde Askea komunitate desobedientean. Arlo honetan ere, handia da mugimendu feministak parekidetasunaren aldeko borrokan erakutsi diguna: zaintzaren inguruan, lan munduaren erregulazioan, botere eta politikagintza mailan... Eguneroko jardueran praktika egokiak hartuz eta txarrak ordezkatuz bideratzen da zapalkuntzarik gabeko jendarte baterako eraldaketa prozesua, norbanakoaren desobedientzia ariketa txiki partikularrak kolektibizatuz eremu guztietan. Hori ere desobedientzia da, eraikitzailea kasu honetan; zerbaiten aurka baino zerbaiten alde jokatzera behartzen gaituen desobedientzia eraikitzailea, beti konpromisoetan oinarrituz eta diskurtsoa praktikarekin lotuz. Koherentzia eta sinesgarritasuna.

Horrelakoa da desobedientzia begiratzeko fokua zabaltzen dugunean. Horiek guztiak eta gehiago dira desobedientziaren erreminta kutxak eskaintzen dizkigun tresnak. Desobedientzia ariketa horien guztien bidez, esparruz esparru, gure lurralde askeak osatu behar ditugu, gure eredu librearen artxipelagoa osatu behar dugu, arlo pertsonalean zein kolektiboan.

Desobedientzia da bidea. Segi dezagun herri harresia eraikitzen.

Joseba Alvarez, SORTUko kidea