Turismoak ez du, berez, aberastasuna sortzen
Turismo ereduaz eztabaidatzea herri kirol bilakatu zaigun egunotan, nekez igaroko duzu eguna “Turismoa ona da dirua ekarri eta lanpostuak sortzen dituelako” nonbait irakurri edo entzun gabe. Zorionez, lehen mantra eztabaidaezina zena, pitzatzen hasi zaie eta galderak gehitu zaizkio: Zenbat irabazten dugu turismoarekin? Nork irabazi? Zeren ordainetan?
Turismoaren onura ekonomiko eta laboralak zalantzatan jartzea turismoaren beraren aurka egitearen pare jartzeko saiakera ikusten ari gara egunotan. Turismoaren industriako eragileek eta haiekin harreman estua duten alderdi politiko eta hedabideen nota bakarreko abestia “Aldapan Gora” baino kutsakorragoa da. Baina zorionez, Ernesto Gascoren eta Arantxa Tapiaren “dena ondo dago, arazoa zuek zarete” zuri-beltzezko ikuspegia aberasteko bestelako ekarpenak ugaltzen ari dira.
Turismoaren mantra nagusia iruzurra dela argudiatzen dutenetako bat da Miquel Puig (Tarragona, 1954). Ez da bakarra, jakina, herri mugimendu asko egungo turismo ereduaren kalteak ohartarazten ari baitira, baina Puigen kasua interesgarria da, oso ohikoa ez den gizartearen eremu batetik datorrelako bere kritika. Puig ekonomia doktorea izateaz gain, Kataluniako eskuineko gobernuen zenbait postutan aritu da –CDC inguruan– eta Abertis Airports azpiegituren enpresa bateko zuzendari orokorra izan da, besteak beste.
Zein da bere tesia? Denis Itxasok maite duen oilo turistikoaren urrezko arraultzak gutxi batzuen artean baino ez direla banatzen. “Turismoak oso gaizki ordaintzen ditu langileak, aberastasuna gutxi batzuen esku utziz”. Bartzelonaren kasua aztertu du bereziki Puigek. Ondorengo datuak darabiltza eman dituen elkarrizketetan. Bartzelonan ostatu turistikoetan lan egiten dutenen batez besteko urteko soldata 21.869 eurokoa da, eta hori Espainiako per capita errenta baino gutxiago da. Ostalaritzaren kasuan, oraindik okerragoa da, 13.490 euro gizonezkoa bazara eta emakumea izanez gero 12.592. Are lazgarriagoa da garbiketa enpresetako emakume azpikontratatuen egoera. “Amorragarria da pobreziaren mugatik behera (Espainian hilean 700 euro) dagoen soldata bat ordaintzea legezkoa izatea”, dio. Turismo mota hori pertsona eta diru gehiago ekartzeko baliagarria izango da, baina, Puigen arabera, egunero hemen bizi garenok egunetik egunera oparotasun txikiagoa izango dugu.
Puigen konponbidea prezioak igotzea da, baina ez enpresariek gehiago irabaz dezaten, baizik eta langileek gehiago kobra dezaten; “horrela turista gutxiago etortzeaz gain, langileek lan-baldintza hobeak izango dituzte eta zerga gehiago jasoko genituzke”.
Josep Rexach kazetariak Vilaweben berriki egin dion elkarrizketan argudiatu du bere ikuspegia. Pasarte batzuk euskaratuta ekarri ditugu.
Denok zerbait irabaziko genukeen turismo eredua litzateke perfektua.
Jakina, begi bistakoa da. Hori da nire tesia. Turismoa, itxuraz, herritar arruntari errentagarri egiten zaio, behin eta berriz diotelako turismoak aberastasuna eta lanpostuak sortzen dituela.
Jarri hankaz gora “Turismoak aberastasuna sortzen du” ideia.
Begira diezaiegun Balear Uharteei eta aldera ditzagun Lleidarekin. Gertuko bi probintzia dira, ez dute baliabide natural esanguratsurik, ez dute zentro logistikorik, ez dute petroliorik… Haien artean dagoen alde bakarra da batak itsasoa duela, eta horren ondorioz milioika turista eramaten dituen arrakasta turistikoa. Besteak, aldiz, ahal izan duena egin du. Aurkia eta ifrentzua dira. Orain dela 30 urte, Balear Uharteetako per capita errenta Lleidakoa baino askoz altuagoa zen, arrazoi askoren artean Espainiako Estatuko altuena zelako. Egun, Lleidakoa per capita errenta Balearretakoa baino askoz altuagoa da.
Beraz, turismoak ez du zertan ezinbestean aberastasuna sortu.
Halaxe da. Beste kontu bat gehituko nuke. Lleidako langabezia tasa, goi-denboraldian, Uhartetakoa baino txikiagoa da. Beti, urtero. Beraz, ez da egia turismoak langabeziaren gaia konpontzen duenik. Arazoa ez da turismoa orokorrean, gure turismoa baizik. Turismoa kudeatzen dugun eragatik ez da aberastasuna sortzen eta ez zaio langabeziari aurre ere egiten.
Egunetik egunera ‘turismofobia’ fenomenoa hazten ari da. Nabari da. Zer faktoreri egozten diozu?
Sentimendu hori saihetsezina da eta eredu turistikoaren kudeaketa txarraren ondorioa da. Herritarrak nahastu nahi izan dituzte esanez guztiok jasoko genituela onurak, baina jendea ez da inozoa eta jabetu da hori ez dela egia.
Mugitzen ez denak ez ditu kateak sentitzen. Eta kateatu zaituen horrek aske zarela esango dizu alde egiten saiatzen zaren arte. Baten bati zalantza izpirik geratzen bazitzaion, Kataluniako aferak argi utzi du Espainia ezker-eskuin zer den.
Eskuin. Espainian ez du eskuinak agintzen, Espainian muturreko eskumak agintzen du. Francoren espirituak kuku egin digu berriz ere azken asteetan. Diktadurako errifleen berunez egin zen konstituzioaren moldea, eta molde hori da herriak lotu eta manu... [+]
Entzun nuen behin txiste (nire ustez) arrazista bat. Lagun batek besteari arrazista izatea leporaturik, hark erantzuten zion: “Ez, ez, ni ez naun arrazista, ni ordenatua naun, beltzak beltzekin, zuriak zuriekin...”. Parentesi artean jarri dut “nire ustez”, izan ere, txiste hori arrazista bada, zer dira gure eskolak arrazistak ala ordenatuak?
Gasteizen maiz salatu dugu eskola-segregazioa, iaz lau eskoletan etorkinen seme-alaben kopurua %80 baino altuagoa zen, hogeietan... [+]
Semaforo gorrian gelditu nintzen. Eskuin aldera begiratu eta atletismoko talde bat ikusi nuen entrenatzen: aurretik, korrikalari profesionalen antzera, eguzkitako betaurrekoak, galtza motxak eta elastiko iragazkorra jantzita, entrenatzailea bizpahiru mutikoez inguratuta. Atzetik, hainbat metroetara, bi neskatxa. Goitik behera behatu nituen erdi korrika eta erdi oinez zihoazen bi neska hankaluze eta atletikoak.
Nire lehen gogoeta jokabide horren zergatia antzematen saiatzea izan zen, kontuan... [+]
Hamaikagarren aldia da Espainiako Estatuaren izaera inperialista eta totalitarioa konstituzioaren atzean ezkutatzen ikusten ditugula PP eta PSOE. Itxurak besterik ez dira, izan ere, Espainiako Estatuan (mundu osoan ez bada) demokrazia hitz hutsa dela antzezlan honetako aktore guztiek ongi dakite. Guztiek. Espainiako ezkerrak ere bai.
Bere burua ezkerrean kokatzen duten espainolek, kontinente oso bat masakratu eta ustiatu zuen inperioaren eta frankismoaren oinordeko izateari utzi eta beste... [+]
Egunak aitzina doaz iritzi honen idazteko epea agortu artean jarduteko gaien zerrenda egiten, ondorio bakarrera heltzeko: zertaz idatzi ez bada Kataluniaz, zertaz idatzi ez bada aspaldiko partez interes, ilusio eta zirrara eragin dizkigunaz? Nahiz bestalde nehon agertu ez den zer erranik gutxi egon jada, eta ezin jakin hau agertuko denerako zertan egonen den gaia, erremediorik ez. Horrela, esker beroak zuzendu nahi nizkioke azken asteetan hainbat mailatan egunerokotasun geza inarrosi duen... [+]
Ainhoa Artetak eskaini du produktu bat oso goian kotizatzen ari dena zenbait hedabide espainiarretan, alegia, arraza euskalduna Espainia über alles defendatzen.
Historikoki euskal preso politikoaren figura galtzeko jokabideen aipamena egiten genuen. Genioen, era berean, damutuaren figura edo damuaren prozesua zekarrela berekin ia-ia modu atzeraezinean.
Ukazioa, amorrua, negoziazioa, depresioa eta onarpena. Adituek diote doluak bost fase dituela, eta ez beti hurrenez hurren. Hauxe duzu marko teorikoa: “Ez zara zu, zure marko teorikoa da”. Bere horretan oso logikoa. Zure apunteetan prozesu eskematiko eta txukuna. Eta, hori jakin arte, zu –dolua zure baitatik pasatu bitartean eta zu bere baitatik–, parranda amaiezinetan murgildu zara, insomnioa sumatu duzu eta udazkeneko lehenengo suteetan erre duzu zure bizitza. Eta... [+]
