Pirinioetako Aezkoa, Zaraitzu eta Erronkari haranak 3,8 kilometro koadroko populazio-dentsitatea duen basamortu demografikoa izango lirateke (Nafarroako batezbestekoa 68,1 biztanle kilometro koadroko izanez). Gainera, biztanleria horren %6,3 adinekoa izango litzateke, eta ekialdeko Pirinioak "aire zabaleko geriatriko" itzela izango lirateke.

Nekazaritzako elikagaien industria berpiztea

Azken hamarkadan, bailara horietako herrietan gazte ekintzaileen belaunaldi bat erroldatzen ari da, eta horrek nekazaritzako elikagaien industria berpiztea eragin du. Horren erakusgarri dira gazta egiten duten enpresak, txerri, arkume, moxal eta txahal ekologikoen produktuak saltzen dituzten beste ustiategi batzuekin batera.

Testuinguru horretan, pasa den urtarrilaren 27an, Andoni Arizkuren eta Iñaki Zoko tokiko ekintzaileek gidatutako Bordaxaki proiektuaren inaugurazioan izan ginen Otsagabian. Instalazio horrek "Euskal txerri" izenez ezagutzen den txerri-arrazako produktuak eraldatzeko lantegi bat eta produktu horiek saltzeko denda bat ditu, eta horrek erakusten du izerdi berria Nafarroako Pirinioen bihotzera iritsi dela eta posible dela Pirinio bizi eta iraunkorra.

Enplegu berrien beharra

Energia-merkatuaren aldakortasuna dela eta, energia berdea agertzen da energia-alternatiba gisa. Horrek esan nahi du egungo baso-industria balio erantsi handiagoko espezieak landatzen dituzten ustiapenetara edo erregai fosilekiko mendekotasuna murrizteko behar den biomasa modu iraunkorrean ekoizten duten ustiapenetara bihurtu beharko dela, eta Agoizko (Nafarroa) zurezko ezpalen biomasa-planta paradigma izanez.

Halaber, zurezko ezpalen ekoizpena pellet-ena baino merkeagoa denez, ezin da baztertu ezpalen biomasako planta berriak jartzea Pirinioetan. Horrela, Nafarroako Gobernuak Zaraitzuko Iciz poligonoan ezpal-biomasako planta berri baten bideragarritasunari buruzko azterlan bat enkargatu izango luke, Zaraitzuko, Aezkoako eta Erronkariko haranetako baso-ustiategien sinergiak aprobetxatzeko. Izan ere, pinu-zuraren mozketak esponentzialki handitu ziren lehengai horren prezioa nabarmen igo zelako.

Zoritxarrez, azterketa hori kaxoi batean gordeta egongo litzateke, eta, beraz, premiazkoa iruditzen zaigu hiru haranetako Batzarrek Foru Gobernuari presioa egitea 2025erako martxan jar dadin, eta, ondorioz, lanpostu finkoak sortzea, Nafarroako Pirinioen hazkunde demografikoa ahalbidetzeko.

Banku-basamortutzea

Eskudirua Eskuratzeko Kalteberatasun Indizearen (IVAE) arabera, 36.300 pertsona pasatxo (Nafarroako biztanleriaren %5,5 inguru) "egoera ahulean" egongo lirateke eskudirua modu tradizionalean eskuratzeari dagokionez. Nafarroan, 2008. urteaz geroztik, sukurtsal sarearen %41 itxi dute, eta, beraz, 145 udalerritako 42.000 pertsona inguru linbo digital batean biziko lirateke, izan ere, %6,3 adinekoak eta analfabeto digitalak izango lirateke, eta 20 kilometro baino gehiago egin beharko lituzkete kudeaketak egiteko, eta, gainera, hirugarren pertsonengana jo beharko lukete kutxazain automatikoak erabiltzeko, batez ere Pirinioetako Aezkoa, Zaraitzu eta Erronkariko bailaretan, orografia berezia dutelako eta neguko bideragarritasuna arriskutsua delako.

Okupazio-etxebizitzaren eskasia

Tokiko ekintzaileen ekimenak oztopatu egiten dira alokairuko etxebizitzarik ez dagoelako; Otsagabiaren kasua paradigma izango litzateke, zeren etxebizitza bat erosi edo alokatu nahi duenak aldameneko herrietara joan behar baitu, Zaraitzuko hiribilduan bizitegi-eskaintzarik ez dagoelako.

Ondorioz, Zaraitzuko Batzarrak eta Pirinioetako Mahaiak Nasuvinsari eskatu beharko diote bete dezala Blankoako eskola zaharrak birgaitzeko eta alokairuko lau etxebizitza eraikitzeko emandako hitza, okupaziozko etxebizitzen eskasia endemikoa arintzeko, alokairuko etxebizitzen eskaintzarik gabe ezinezkoa baita Pirinio bizi eta iraunkorra lortzea.

Laburbilduz, Pirinioetan une erabakigarriak bizi ditugu Pirinio gazte, bizi eta jasangarriaren utopia lortzeko, eta hori lortzeko premiazkoa eta ezinbestekoa iruditzen zaigu gobernuaren lankidetza etxebizitzak birgaitzeko, eskudirua eskuratzea errazteko eta enplegu-nitxo berriak sortzea bultzatzeko, Pirinioak "basamortu demografiko baten parke tematiko" bihur ez daitezen.

Germán Gorraiz Lopez, analista (Otsagabia)