2020ko uztailaren 13a
Amerika eta Afrikako bake-eta memoria historikoaren prozesuetan adituak diren bost lagun bildu dituzte Paz con Dignidad elkarteak, Foro Sozialak eta EHUk. Herrialde oso anitzetako errealitateak izan dituzte hizketagai, eta elkarren artean desberdintasunak nabariak badira ere, “sufrimenduak eta gatazka berriz gertatu ez dadin memoria kritiko bat eratzeko beharrak” batzen dituela azpimarratu dute antolatzaileek.
Guatemalako ikastetxe publikoetan astean 80 minutuz ikasten dute maia familiako kaktxikelera hizkuntza. Horrela ezin hizkuntza ikasi. Gloria Puc hiriburutik gertu bizi da, eta kontatu digu hizkuntza eta maia nortasuna berreskuratzeko nola lau ikastetxe komunitario abian jarri dituzten. Garabide elkartearen bidez etorri da Euskal Herriko hizkuntza normalizazio prozesua ezagutzera. Aretxabaletan egon gara berarekin.
Hernandez tiroz hil zuten larunbatean. Elkartasunaren aldeko Aliantza gobernuz kanpoko erakundeak hilketa ikertua izan dadin eskatu du, beste hainbat hilketarekin gertatu den bezala, gertakaria zigor gabe geratu ez dadin.
Nekazarien eta indigenen Comité de Unidad Campesina (CUC) erakundeko buruzagia da Daniel Pascual (Zacualpa, Guatemala, 1971). Maia Koordinakunde eta Elkargune Nazionaleko arduraduna eta Via Campesinako Guatemalako koordinatzaile ere bada. Transnazionalen ustiaketa proiektuen aurkako borrokan nabarmendu da azken urteotan, eta gobernu neoliberalistaren bilakaera autoritarioa salatzera etorri da gurera.
Guatemalako Maya- Kaqchikel komunitateko Aura Cumes Gizarte Antropologian doktorea, genero eta Feminismo ikasketetan diplomatua eta Gizarte Zientzietan irakaslea da. Arrazakeriaren eta sexismoaren aurkako borrokan aritu da gehien bat.
Irailaren 21ean, ostirala, hil zuten 54 urteko emakumea. Giza eskubideen defendatzailea zen, bereziki emakumeen eskubideen aldeko borrokan zentratua.
Guatemalako diktadore ohia eta armadako jenerala, José Efraín Ríos Montt igandean hil da, 91 urte zituela. Gerratik 21 urte igaro direnean, diktadorearen sarraskien zauriek zabalik jarraitzen dute Guatemalan.
Guatemalatik ihesi heldu zen iragan udan gurera Lolita Chávez, kitxe herrien kontseiluko liderra. Bizia, natura, lurra, territorioa eta emakumeen duintasuna ditu irabazi beharreko borrokak. Transnazionalak eta oligarkiak, etsai, behin baino gehiagotan jarri dute ataka gaitzean Lolita Chavez.
LIDAR teknologia (Laser Imaging Detection and Ranging) laser bidez objektuak antzemateko eta neurtzeko sistema da. Arkeologian oso baliagarria da bereziki landarediak estaltzen dituen eremuak aztertzeko.
Gaur ere martxoaren 8a da. Duela 6 hilabete, Guatemalan 43 emakumeri bizitza lapurtu zioten. Eta ez, ez zen sua izan, Guatemalako Estatuaren eta botere judizialaren utzikerien ondorioz, hil egin zituzten.
Guatemala
