Egin ARGIAkoa

Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia

ostirala 2025eko abuztuaren 29an

Aita Lartzabal: Erresistentziarekin Beti

1983ko urriaren 30ean

Inprimatu

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Egin ARGIAkoa

Aita Lartzabal: Erresistentziarekin Beti
Gerrilleroen Patriarka Zokoakoa
Argia dauka burua oraindik Pierre Lartzabalek, hirurogeitamar urtetik gora eta bi tronbosis-operazio gainean eramanik ere. Gorputzak erantzun diezaiokeen baino azkarrago dabilkio burua. Ahoraino heltzen ez zaizkion izenak ahaztu zaizkiola konturatzeko bezain argi. Solasean pittin bat desbideratzen denean «galdu zait haria, non gindoazen, a bai...» eta berriro itzultzeko bezain argi.
«A, mutilak, ttottolotzen hasia nauk» eta farre lasai bat darion Aita Lartzabal hau ez zen badaezbadako bitxoa izango, bururatzen zaio beti. Eta magnetofonoa ipintzen diozu aintzinean, Santa Kruz apezaren gerrilleroek liluratu ondoren erresistentzia guztietako partaide izan den apez zaharrari. Argalaren ganaino. Gaurdaino. Denak ez dizkizula esanen, ez dizkiola sekula inori esanen, ongi dakizula... berak aitortuko bait dizu. Erresistentzian deportez edo denbora-pasa ibilia ez dela ongi dakizula.
ARGIA.–Oraindik ere zure antzerki lanak ematen dira publikoan, «Xirrixti-Mirrixti» egiten ari ziren oraintsu.
AITA LARTZABAL.– Baditut eginak ehun ta hogei bat antzerki lan. Denak non diren-eta zerrenda osoa emana diot Daniel Landarti. Hainbeste motatakoak eginak bait ditut, antzerki betikoa, Zuberoko pastoralen tankerakoak ere bai, haur ttikientzat, kanpoan ematekoak, etxe barnerakoak,.... Mintzaldiak ere eman nituen, Donostian eta Parisen eta, euskal teatroaz. Horiek ere bilduak.
A.–Antzerki lanean, hala ere, oso gazterik hasi omen zinen.
A.L.–Lehena hemeretzi urte nituelarik egin nuen. Eta geroztik beti jarraitu dut; Hazparneko gaztedia osoa pasa da ene eskuetatik, luzaz izan bait nintzen; Urruñan gauza bera. Beti izan naiz teatroari atxikia. Batzuk azaldu dira kalera. Besteak, jendeak gogorik badu, joango dira agertzen.
A.–Hazparnen egon zinela apaiz diozu. Zu, dena den, ez zinen mutikotan joan apaiz.
A.L. - 39an egin nintzen apez. Baina urte horretan gerra hasi zen, eta Parisen «infirmier» diploma aterea nuenez, soldadu infirmier bezala eraman ninduten. Hala egin nuen gerra. Bama alemanek preso hartu ninduten eta Alemaniara eraman. Handik Txekoslobakiara eta gero Poloniara. Han ordea gaisotu egin nintzen, eta ni bisitatzera etorri ziren "Gurutze Gorri"koak, Suizatik. Hain gaizki ikusi nindutelarik, ez nintzela sendatuko esan zieten alemanei, eta hobe zutela ni berriro etxera bidaltzea.
Biziki ongi tratatu ninduten Suizan Leman lakuaren ondoren, eta sendatu egin nintzen. Baina herrira itzuliz hainbeste esan nuen alemanen kontra Erresistentzia frantsesean sartu nintzen. Eta harmada berri bat muntatu behar bait zen, lehengoa fini bait zen, komandante jarri ninduten. Eta bizpairu eskualdetan armada antolatzeko agindua hartu nuen.
Baina ez dut fitsik jakin nahi Frantziako harmadarekin zeren sobera kalte egin bait die Administrazioneak uskaldunei. Eta hortakotz nere testamentuan emana dut debekatzen dudala frantses bandera batekin eramatea, euskal ikurriña batekin eramateko; besterik ez. Eta aintzinetik protesta egiten dudala besterik eramaten badute.
A.–Preso eraman zintuzten beraz gerla mundialean. Zer egiten zuen prisoner batek konzentrazio kanpoetan?
A.L.–Lan bortxatuetara sartu ninduten, «travaux forcés». Beti, dena den, begiratzen ninduten begi gaiztoz; alemana bai bait nekien polliki, zerbaiten beldur ziren. Hortakotz ez ditut begiko zikina baino gehiago maite alemanak.
A.–Gerra denboran latzak ezagutuko zenituen bada, galantak ikusiko ziren.
L.A.–Gerra bat gerra da beti, bixtan da, hala zen eta hala da. Edozer ikusten ahal duzu.
Libratu ondoren, ordea, Hazparnen nintzen. Eta bagenuen talde bat muntatua gerlaren egiteko. Ixtorio franko izan ditut, irrigarriak ere bai. Guk, apezak eta medikuak, gauaz ibiltzeko baimena genuen. Hola banuen aukera gizonak hartu eta beste aldera pasatzeko; handik Marrok-erat joaten ziren. Hala pasa zen De Gaulle-ren anaiaren emaztea ere, bere haurrekin.
Horretan gertakari farregarri bat ere badut. Sotanaz ibiltzen ginen orduan eta, holako oihal soinu bat egiten bait zuen, gau batez soldadu aleman batzuk uste izan zuten neskatxa bat nintzela eta hasi zitzaizkidan alemanez «neskatxa polita« eta holakoak esanaz, titiak ikutuz, ttikiak dira baina... ja, ja,... eta beren bilkura lekura eramanik hasi nintzen oihuka, alemanaz, ea nitaz trufatu nahi zuten hala, .... barkamena eskatu zidaten, bai.
A.–Ez zekiten askerik zertan zenbiltzaten bitarte horretan. Zuek erresistentzian ari bait zineten.
A.L.–Hemen atakatu genituen alemanak. Nire taldeak, partikularzki, Larrun atakatu eta hartu genuen. Larrun gainean eraikia zuten radar bat, eta guk atakatu genuen gure eskopeta eta abarrez. Larrun turreko radarra soldadu espainolez betea zegoen, eta uste zuten gu bandidoak ginela, kriminel batzuk. Militarki hartu genuen, bedeinkatu eta frantses jabetasuna hartu, nahiz eta alemanek partitu aurretik bazter guztiak zartatuak zituzten.
A.–Errestistenizian komandante izandako bati, beraz, begirunea gordeko zioten gero ere.
A.L.–Hazparnen apez nintzelarik ere, gendarmeek-eta errespeto handia zidaten. Oraino berrikitan izandu naiz Baionako presondegian eta harritu nintzen nolako errespetoz agurtu ninduten hango gendarmeek. bon, ez gara beti hela izan, e?
A.–Askotan entzun izan dute zuren ahotik errefuxiatnek, etsiturik zeudela edo zail zela edo entzun diezunean, esaten zure garaian ere zail izan zela. Baina zuek irabazi bazenuten oraingoek ere irabaziko dutela.
A.L.–Begira, ezagutu dut frantses erresistentzia eta baita euskaldunena ere, oraingoa, eta pixka bat konparatzen ahal ditut. Baina nik esan behar banu, euskaldun gudariak maila goragokoa ematen du lehengo frantsesak baino. Hauek gogorrak dira, eta konfiantza osoa badaukazu. Gehiago egin dute hauek.
A.–Gerra bukatu zen eta Hazparnen geratu zen apez. Ez betirako, noski.
A.L.–Egun batez pentsatu zuten eliza bat behar zela hemen egin eta apezpikuak deitu ninduen esateko sosik ez zuela baina ea eliza bat eraikitzen ahal nuen. Hona igorri ninduten, beraz, eta hemen altxatu dut eliza; etxe hau ere hala eraikia da. Eta dirurik ez bait nuen, medikuek lan bat eman zidaten: enfermero lana hartu nuen, eta hasi nintzen jendea tratatzen, indizioak egiten eta. Bai gizon eta bai emakumeei.
Horren inguruan gertatu zitzaidan beste hau ere. Heldua zen kaputxin bat gerran ezagutu nuena, eta apez nahiko adinean egina,: Anarkista izana zen eta esan zidan ez zuela predikatu nahi, baina eginen zuela lantokian; arrain kontserbategian egiten zuen sermoia. Egun batez egin zuen predikua, Bazkoz bait zen, behar egin aitortza. Eta emazte batek esan zion: "a, gaixoa, uste al duzu gure senar eta haurren ixtorioak kontatzera joango garela apez bati; Zer konprenitten du apez horrek?" Kaputxinoak erantzun zion, to-ka mintzatzen ari: «hago ixilik, nahi dunana esanen dun beste apezentzat, baina Zokoakoaz ez holakorik esan, Zokoako apezak hemengo emakume guztien ipurdiak ikusi dizkin eta!»
A.–Lantegian sermoiak ematen zituen kaputxina aipatu diguzu baina zu ere antzeko ofizioan lan egina zara, Hazparnen, langilekin eta.
A.L.–Langile-sindikateko omonier edo kapellau izendatu ninduten. Bilkurak egiten genituen, sindikalismoaz-eta. Hona etorri ondoren Berako apaizak-eta deitu ninduten, Frantziako sindikalismoa eta esplika niezaien. Ibardinen egiten genituen bilkurak, bentan. Egun batean ohartu ziren goardizibilak eta etxerakoan denak arrestatu zituen. Katixima ikastera zetozela deklaratu zuten apaizek eta protesta egin apezpikuaren aurrean. Baina honek debekatu egin zien Nafarroako apaiz guztiei bentarat jitea; muga pasatzeko pasaporteaz gain apezpikuaren paper bat behar zuten.
A.–Langileak diren lekuan nagusiak ere izan ohi dira, ordea. Zu berriz sindikatuetan. Zer moduz konpontzen zinen?
A.L.–Nagusiekin arrunt haserratu nintzen eta gure arteko lokarria moztu zen. Zeren eta lehen aldikotz greba bat egin zuten langileek.
Ez bait zen usadiorik horretarako. Eta manifestazione bat egin zuten, kalean... eta ni haiei txalo egiten... erotu ziren nagusiak orduan. Gero elkarrekin hitz egin zuten neri sosik gehiago ez emateko, ez laguntzik ez fitsik ez emateko. Baina langile anitzek lagundu ninduten.
Nagusien artean ere zerri batzuk bai bait ziren, esan zioten bikario jeneralari handik behar ninduela igorri. Hortako izendatu ninduten honat.
A.–Zokoara 19S0ean heldu zinela esan diguzu lehen. Handik urte gutxitara ezagutuko zenituen lehenengo errefuxiatuak.
A.L.–Lehenengoak 1960an agertu ziren. Ez zen «Anai-Artea»-rik artean eta etxean hartzen nituen. Edu Arregi, eta Etxabe geroago eta.... Julen Madariaga ere orduan etorria zen. Zenbat ixtorio urte haietatik! Horietako hasieretan zen, bat pasea zen, beste aldera, besteren batekin, propaganda partitu beharzutela-eta. Baina goardizibil pare bat atera bidera eta elkarren artean keinua pasa ta jo batak bat eta besteak bestea muturrean eta korrika ihes egin zuten. Bi mutiletako bat azaldu zen bezala bestea falta, eta espainolak tiroka arituak bait ziren, hil ote zuten beldur ginen. Pasatu nintzen Berara lagun batekin, hango apaizari galdegin eta hil zutela bat, baina ez gure laguna, artzain zebilen mutil gaiso bat baizik. Handik ordu batzuen buruan agertu zitzaigun gure etxean, lagun batzuk utzitako jesuita-sotana eder bat jantzirik.
A.–Harrez geroztik zenbat gora behera Hegoaldetik ihes egindakoen inguruan, ezta? Beti tartean ikusi bait zaitugu.
A.L.–Hor ezagutu dudan guztia idatzia dut eta bildua. Agian egunen batean argitaratuko dira, gazteek ez dakit izanen duzuen astia horien irakurtzeko. Denak ez dira esaten ahal baina....
A.–ETA baino lehenagoko iheslariak ere ezagutuko zenituen ordea.
A.L.–Karlisten denborako jendea ere ezagutu dut hemen. Santa Kruz apezaren soldaduak ziren zenbait. Horiekin uste dut sartu zitzaidala neri apez izateko bokazioa. Beti esplikatzen zidan batek Santa Kruz nolakoa zen, eta bere bizia eta beti begiak zerratzen zituen eta bukatzen zituen bere historioak esanaz: «Santa, Santa Kruz, hura zuken egiazko apaiza! ». Ez dira hain hixtorio zaharrak. Gure herriko apeza oroitzen zen nola heldu ziren Otsondoko lepotik barna azken karlistak honat.
A.–PNVkoak ere ezagutuko zenituen.
A.L.–Gutxixeago baina bai. Nahi izan genuen Monzan eta biok, «Anai Artea» egin genuentan; denok bat egitea. Esan genien, bilkura bat egin zuten beren artean eta ezetza eman zuten, ez zutela ezer nahi gurekin. Orduan egin genuen guk gure taldea.
A.–Telesforo Monzon ere aspaldiko laguna zenuen.
A.L.–Hazparnen bikario nintzela ezagutu nuen, aspaldi beraz. Han ibiltzen zen Heletan antzerkia muntatzen, eta askotan ene etxera joaten zen. Han bizi bait zen «Zerbitzari» apeza ere, eta oso maitea zuen. Gero hona heldu nintzelarik, igandero izaten zen hemen mezatan. Egunoro ere bai gure etxean. Eliztiarra zen Monzon.
A.–Errefuxiatuak agertuz geroztik, ordea, urteak aurrera eta poliziarekin ere gauzak okertzen hasi ziren.
A.L.–Bai, bi aldetako poliziak hasi ziren elgarri salakuntzak pasatzen, informazioen ematen. Baina hori gauza berria da, lazaz bakoitza bere aldetik ibili ziren. Luzaz ongi etortzen nintzen bai espainolekin eta bai frantsesekin. Baina gero gauzak okertu ziren ta denekin gaizki gero.
A.–Euskaltzaindian ere sartu zinen bastalde.
A.L. - 64an sartu nintzen Euskaltzaindian eta beti jarraitu nuen haren martxa. Baina 1970az geroztik ez dut muga pasatzen ahal, eta ez naiz joaten. Beti segitzen dut ordea bere martxa, agiriak ere xuxen-xuxen igortzen dizkidate. Eta datorren igandean izanen da "Zerbitzari"ren oroimena. Bilkura bat eginen du Euskaltzaindiak eta hor ez naiz ni mintzatuko (Zerbitzariren ordezko ni naiz), Roger Idiart mintzatuko da, bera ere Azkaindarra bait da, Zuberoko hizkeraz.
A.–Hegoaldetik begiratuta errefuxiatuak Iparraldera etortzeak hemengo giroa bizituela iruditzen zaigu. Berdin ikusten al duzu hemendik?
A.L.–Elkartu egin dira asko hango eta hemengo gazteak, hemengoak hura hobeki ezagatu dute eta hangoek hemengoa. Zerbait on etorri da hortik. Bakarrik PNVk ez duela bat izan nahi, beti aparte izan da. Min haundia egiten zion horrek Monzoni.
A.–Aurrera egiten ikusi al duzu euskara Iparraldean?
A.L.– Begira, lehengoak habeki mintzo ziren euskaraz: Oraingo gazteak arinago hitz egiten dute. Baina euskalduntasuna sendoago senditzen dute. Oraingo euskalduna politizatuagoa da.
A.–Ezagatu dituzun gizonen artetik zein bereziko zenuke?
A.L.– Hirurogeitamar urtetan hainbeste gizon ezagutu batek! Monzon beti adiskide haundia izan dut eta markatu egin ninduen, edo nik hura, baina elkarrekin pasatzen genuen hainbeste aldi...
A.–Peixoto zare seme bat bezala izan duzula entzun izan dugu.
A.L.–Hori bai. Hil nahi izan zuten egunean ere hementxe bertan nintzen.
Eta oroitzen naiz nola etorri zitzaizkidan abisua ematera: "Peixoto hil dute". Erabat nahasi zitzaidan burua orduan. Gaizkitu nintzen eta hospitalera eraman ninduten. Geroztik, Bordeleko hospitalean bi operazione egin dizkidate. Ez zen hila ordea. Eta ni ere larri ibili nintzen, baina bizi naiz beti.
A, Peixoto, adiskide min bat da.
Argala ere... gizon garbia, fina, badakizu?, harekin ez zen solas doblerik. Gero... sakona, gauzak besteek baino hurrunago ikusten zituen eta bereizten hark. Egiazki lider bat zen hura.
A.–Peixotoren tirokatzea aipatu duzu baina zure bila ere etorri izan dira espainolak.
A.L.–Ni hiltzera ere izan dira bizpahiru aldiz espainolak, bai. Azken aldiz heldu zirenekoa irrigarria da. Abisatu zidaten hemendik norbait bazebilela eta neskame eta adiskide den emakume horri abisatu nion kasu emateko. Eta gizon marroki beltzaran bat sartu zen etxean. Ni hementxe eserita nengoen, foteil (siloi) honetan eta esan zidan ea zer nuen, eta gaiso nintzela, eta berak behartuko ninduela, mediku ikasia zela. Oihu egin nion neskameari eta gizona hasi zen esaten ez ninduela hilko. Neskameak esan zion «hobe duzu, hori hilgo bazenu ez zinateke-eta hemendik bizirik aterako, ni ere armatua bait naiz».
Beste behin ere gizon talde bat heldua zen ate joka eta esan idazten nirekin mintzatu nahi zutela, presatuak zirela eta uzteko barnerat sartzen. Baina garai hartan (Behil kontsularen ixtorioen-eta garaiak ziren) frantses poliziak abisatua ninduen kasu emateko, nire hiltzaileak ondotik nituela. Orduan gizon haiek kanpoan bait nituen esan nien "sartuko zarete baina bat-banazka". Lehenengoa sartu zelarik besteak orduan beldurtu ziren eta denak otoan sartu eta alde egin zuten.
A.–Gora beberai guzti horiek, beraz, zare memorietan irakurri ahal izan ditugu.
A.L.–Denak, ez, bixtan da, denak ez bait dira esan behar. Baina nik ikusi ditudanak, ene sermoiak, Hazparneko gorabeherak, Zokoakoak, Azkainekoak, antzerkiak,... dena dago paperetan eta ongi bilduta. Hori izanen da nire testamentua. Beste hau erantsirik: ene begiak, balio badiote, Peixotori uzten dizkiodala.
I. ZUBIONDO. XALBARDIN
4-7

GaiezKulturaLiteraturaIdazleakLARTZABAL1
GaiezGizarteaErlijioaEliza katolApaizak
GaiezGizarteaHistoriaBesteak
PertsonaiazLARTZABAL1
EgileezUBIONDO1Gizartea
EgileezOSTOLAZA1Gizartea

ASTEKARIA

991. zenbakia

1983ko urriaren 30

ASTEKARIA PDF-an

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Frantziako Gobernuaren aurka “guztia blokeatzeko” deia indartzen ari da

Jenofa Berhokoirigoin

BEC ondoko ‘minipisuak’: 1.000 euro hilean eta 24 metro koadro, iruzurrean oinarrituta eta legearen gainetik

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Efemeridea: Palestinarrentzat sinbolo den Handala pertsonaiaren sortzailea hil zuen Israelek Londresen

ARGIA

Mapamundiak Afrikaren benetako tamaina islatu dezala aldarrikatu du kontinenteak

Mikel Garcia Idiakez

“Beharbada menopausia gehiago aipatu beharko genuke, aterabideak badirelako”

Euskal Irratiak

Azkenak

2025-08-29 | Egiari Zor

Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu

Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]

2025-08-29 | Xabier Letona Biteri

Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan

Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.

2025-08-29 | Montserrat Auzmendi del Solar

Maila altua

Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]

2025-08-29 | Onintza Irureta Azkune

Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute

Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]

2025-08-29 | Jon Fernández González

Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da

Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]

2025-08-29 | Maria Ortega Zubiate

Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan

600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.

2025-08-29 | Joan Mari Beloki

Trump bake bila?

Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]

2025-08-29 | Mikel Saralegi Otsakar | Martin Zelaia | Sustrai Erakuntza Fundazioa

Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago

Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]

2025-08-29 | Xabier Letona Biteri

Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute

Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.

2025-08-29 | Juan Etxeberria Garmendia

Semaforo gorria

Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]

2025-08-29 | Maria Ortega Zubiate

Kai Nakaik, Marenek eta Olatz Salvadorrek gezurtatu egin dute Bilboko Udalak esandakoa: ez zien beste eszenatoki bat eskaini

Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.

2025-08-29 | Jon Fernández González

Bigarren aldiz moztu dute Espainiako Vuelta Israelen parte-hartzea salatzeko

Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.

2025-08-29 | Olaia L. Garaialde

“Bero jasangaitza” eta “arreta urria” salatu dute Nafarroako Ospitale Unibertsitarioan

Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.

2025-08-29 | Xabier Letona Biteri

Araba eta Nafarroa zeharkatzen zuten Forestaliaren bi autopista elektriko bertan behera geratu dira

Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.

2025-08-29 | Euskal Irratiak

Maitena Chohobigarat

“Beharbada menopausia gehiago aipatu beharko genuke, aterabideak badirelako”

Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.

Eguneraketa berriak daude