Dramaturgoen ‘herstory’-rako
Rosvita. Teatro-lanak
Enara San Juan Manso
UEU / EHU, 2024
Enara San Juanek UEUrekin latinetik euskarara ekarri ditu X. mendeko moja alemana zen Rosvitaren teatro-lanak. Gandersheimeko abadian bizi zen idazlea zen Rosvita: lehen teatrogile kristaua eta orduko emakumearen irudikapen literario ezkorra aldatzen ahalegindu zen lehena.
Antzezlanekin batera legendak eta lan historikoak ere idatzi zituen. Guztietan oinarri berbera dago: santu eta martirien bizitzen berri ematea edo enperadoreari eta abadiari gorazarre egitea. Horretarako, testu erlijiosoak, autore garaikideen obrak eta ahozko tradizioa izan zituen iturri eta eredu.
San Juanek egindako sarreran irakur daitekeenez, bere ekarpen eta berrikuntzak bi izan ziren: batetik, komedia latindarra Erdi Aroko ideologia kristauaren balioetara egokitzea, hots, hagiografiaren dramatizazioa egitea; eta bestetik, emakume kristau garbia protagonista bihurtzea, femeninoan idaztea eta patriarkatuari barre egitea.
Ezkontza ukatu, bortxaketei buruz hitz egin eta ahizpatasuna agertu zuen bere lanetan, aditu feministen arabera. Terentzioren komedien moraltasuna kritikatzeko ironia erabili zuen. Hala ere, Gandersheimeko abadian eta Otondarren gortean soilik izan zuen eragina bere garaian.
Hitzaurrea ederra da. Bertan agertzen da bere ahots ahaldundua. Bere buruari “Gandersheimeko Aldarri Indartsua” deitzen dio eta amaieran hurrengoa dio: “Nire debozio hau (...) ez bazaio inori atsegin, niri neuri, behintzat, balio dit egindakoak”.
Sei antzezlanetatik gustatu zaizkidanak lehen hirurak dira. Bereziki azpimarragarriak Galikano armada-jeneralaren konbertsioa-n aita eta alabaren arteko elkarrizketa (Galikanoren ezkontza eskearen ostean alabak ez du ezkondu nahi); Agape, Kionia eta Hirena birjina santuen nekaldia-n Dulziziok eltze, lapiko eta zartaginekin amaituko du txortan, birjina kristauekin egin beharrean; eta Drusianaren eta Kalimakoren berpiztea-n Androniko jaunarekin ezkonduta dagoen baina kristau birjina den Drusianarekin maiteminduta dago Kalimako, eta haren maitasunaren berri ematean Drusianak maitasun hori auzitan jarriko du.
Gustatu ez zaizkidanak izan dira kristautasunaren alderdi fanatikoa, martirien torturak eta emakumeen sakrifizio eta nekeak, zeinak nagusi diren hurrengo hiru antzezlanetan.
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Alberdania, 2024
Gogotsu heldu diot irakurketari. Yolanda Arrietaren obra aski ezaguna zait eta iragan maiatzean argitaratu zuen proposamen honetan murgiltzeko tartea izan dut,... [+]
Idazketa labana bat da
Annie Ernaux
Itzulpena: Leire Lakasta
Katakrak, 2024
Segundo erabakigarriak
Manu López Gaseni
Elkar, 2024
--------------------------------------------------
Nobela labur hau irakurtzen hasi eta harrapatuta sentitzen zara, eta horretan badu zerikusia idazleak ezarritako erritmo bizi eta azkarrak. Lehen hamar... [+]
Dragoiak eguzkia IRENTSI zuenekoa
Aksinja Kermauner
Alberdania, 2024
-------------------------------------------------------
Hamarnaka liburu idatzi ditu Aksinja Kermauner idazle esloveniarrak. Euskaraz plazaratutako lehenengoa dugu hau, Patxi Zubizarretak itzulia eta... [+]
Puntobobo
Itxaso Martin Zapirain
Erein, 2024
----------------------------------------------------
Izenburuak eta azaleko irudiak (Puntobobo, artile-mataza eta trapuzko panpina) osasun mentala, puntua egitea eta haurtzaroa iradokiko dizkigute, baina adabaki gehiago... [+]
Itsasoa bete urre
Dani Martirena
Irudiak: Ana Ibañez
Txalaparta, 2022
--------------------------------------------
Liburu honetara barneratzen den irakurleak sentsazio ugari izango ditu. Deigarria da azaleko letren urre kolorea eta zuritasuna, goialdean ageri den... [+]
Migranteak
Issa watanabe
1545 argitaletxea, 2024
-------------------------------------------
Ezagutzen ez nuen 1545 argitaletxeak 2024an itzuli eta kaleratu du Issa Watanaberen Migranteak liburua. Animalia talde batek egiten duen migrazio prozesua kontatzen du; eta... [+]
DETAILE XUME BAT
Adania Shibli
Itzulpena: Aitor Blanco Leoz
Igela, 2024
----------------------------------------------
Egunotan, Israelgo soldadu batek bideo-joko batean balego bezala droneak erabilita Palestinako ospitaleak, eskolak, errefuxiatu-eremuak bonbardatzen... [+]
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat
Alison Bechdel
Txalaparta, 2024
---------------------------------------------
Fun Home. Familia-istorio tragikomiko bat (2006) nobela grafikoaren lehen argitalpenarekin egin zen ezaguna Alison Bechdel komikilaria, nahiz eta berak... [+]
PLEIBAK
Miren Amuriza Plaza
Susa, 2024
--------------------------------------------------
Miren Amurizaren bigarren eleberria argitaratu du Susak Durangoko azokaren atarian: Pleibak. Aurretik egindako grabazio baten gainean kantatzen ari zarelako antzerkia egitea da... [+]
Non sense liburua
Edward Lear
Itzultzailea: Juan Kruz Igerabide
Denonartean, 2024
----------------------------------------------
Edward Lear idazle eta ilustratzaileak 1846an argitaratu zuen esku artean dugun obra hau. Igerabidek liburuaren hitzaurrean dioen bezala,... [+]
Hetero
Uxue Alberdi
Susa, 2024
----------------------------------------------------
Negazionismoaren, manosferaren eta trollen aroan ezinbestekoa da literaturaren ekarpena, errealitatearen tolesei begira jartzeko tresna paregabea delako: inguruan ditugun zapalkuntza... [+]
Guardasolak euria nahi du
Patxi Zubizarreta
Ilustrazioak: Irrimarra
Ibaizabal, 2024
---------------------------------------------
Duela 30 urte argitaratu zuen Patxi Zubizarretak Marigorringoak hegan liburuxka; J. M. Lavarellok ilustratua eta Edebé argitaletxe... [+]
Begiak zerumugan
Idazlea: Miren Agur Meabe
Ilustratzailea: Ane Pikaza
Elkar, 2020
-------------------------------------------------------
Askotariko testuak eta liburuak argitaratu ditu Miren Agur Meabek. Literatur genero guztiekin aritu da: haur eta gazte literatura,... [+]
Barrengaizto
Beatrice Salvioni
(Itzulpena: Fernando Rey)
Txalaparta, 2024
------------------------------------------------
Barrengaizto izenburua aukeratu du Fernando Reyk Beatrice Salvioni-ren La malnata itzultzeko. Reyk dio idazlearen ahotsa izaten ahalegindu dela,... [+]