Sorginen lurra

PAULA ESTÉVEZ

2024ko azaroaren 27an

Esaten da Simone de Beauvoir-ek idatzi zuela zapaltzailea ez litzatekeela hain indartsua izango zapalduaren lerroetan konplizerik ez balu. Niri oso normala iruditzen zait... zer nahi duzue, ba? Zapalduta zaudenean, ulergarria ere bada zure kondizio hori hobetu nahi izatea, eta horretarako oso erabilgarria da zapaltzaileari erosotasuna eskaintzea. Horretarako, adibidez, aukera bat izan liteke zapaltzaileak zure okertasunaz dituen susmoak eta aurreiritziak konfirmatzea. Zutaz dituen susmoak zuzenak direla ikusteak zapaltzailearen kontzientziari atsegina emango dio.

Komenigarria da zapaltzailearen alderdian dagoen jende zuzenbidezale guztiari bide onetik doazela baieztatzea, hau da, hobe jende horri onartu zapalduak hobeto daudela zapaltzaileen kontrolpean eta agindupean, kontrolpe eta agindupetik kanpo baino. Imajinatu bestela zein gogorra izango litzatekeen beraientzat herri edo giza talde hartako jendea eurak adinakoa dela pentsatu beharrean balira, eurak bezain ahulak, indartsuak, korapilatsuak, alaiak, hain azkarrak, tontoak, onak, edota gaiztoak. Zapaldu horiek beraiek bezain jende kapaza direla, parekoak… hori pentsatuz bizi beharra ez da erraza.

Lasaiago daude han bizi den norbaitek, edo talde horretako norbaitek, okerkeria susmoak konfirmatzen dizkionean. Leku askotan dauzkagu horri buruzko adibideak, baita oso gertu ere. Badira euskaldunak, katalanak, eta abar, espainiarrei baieztatzen dietenak beren herriak okerragoak, atzeratuagoak, itxiagoak, kontserbadoreagoak direla eta, azken batean, Espainiaren kontrolpean hobeto daudela. Duela gutxi, aldizkari zaharrak irakurtzen ari nintzela, horren adibide paradigmatiko bat aurkitu nuen. 1911ko abenduaren 7an, Nuevo Mundo aldizkari madrildarrean, Luis Olariaga gasteiztarrak Tierra de Brujas (Sorginen lurra) izeneko artikulua idatzi zuen.

Badira euskaldunak, katalanak, eta abar, espainiarrei baieztatzen dietenak beren herriak okerragoak direla eta Espainiaren kontrolpean hobeto daudela

Zuek ez duzue nire lurralde barbaroa ikusi (...). Han, arratsaldean, argia itzaltzen denean, itxura betiluna eta barnera bildutakoa hartzen dute. Eta elurrak misteriozko tulekin babesten ditu. Ordu horretan, atso zahar-zaharren kontseilariek diotenez, antzinako harkaitz haietatik sorgin miragarriek jauzi egiten zuten. Eta zergatik ez dute ba, oraindik, saltoka jarraituko? Ez al dute izugarrikeriazko mito horiek nire lurra beldurtzen jarraitu behar? Ongi esana dago zientziak fantasiari galga jarri diola, noski. Baina nire lurralde hartan ez. Zoazte beren haitzarteetan barrena sigi-saga. Ikusiko duzue.

Ikusiko duzue bizitza tristeago hura, pobreago eta itzalez beteago hura. Ogi gutxi eta eskolarik ez dutenak bizi dira, mendien isurialdeetan eskegitako etxola bakartietan sartuta. Eta esperantzatzat  txaparroen artean habia egindako kanposantu bat (...). Bizitza enigma fantastiko eta izugarria da haientzat. Ikusten dituzte mendiak, itsasoak, uholdeak, zeruak, ekaitzak, heriotza... eta ez dakite zer esan nahi duten, eta beldurtu egiten dira. (...) Horrela jaiotzen dira sorginen buruetan, horrela jaio dira, horrela jaioko dira. (...) Espiritu landugabea, espiritu mitologikoa, espiritu txikia.

Gure Luis gasteiztar hori bezalako jende asko dago oraindik. Normala ere bada, nork nahi du zapalduen parte izan? Batez ere, bandoz aldatzea hain erraza denean... aski da artikulu bat idaztea, Madrilen daukazun afari hartan susmoak berrestea, aski da hizkuntzaz aldatzea, eta historia eta markoak inoiz existitu ez den sorgin lurraren gainean eraikitzea.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Materialismo histerikoa
Beteta

Bata bestea irentsiz gordetako azken galtzerdi parearen ondoren, ezin izan nuen kaxoia itxi. Horrela zegoen, gaizki itxita, bi astez jada, pijamena (pijamen tiraderan, oparitutako hiru izan ezik, ez dago pijamarik; “etxerako” kamiseta eta galtzaz beteta dago). Atera... [+]


Euskara mailu bat da

Neronek esan nezake, baina Macronek esan zuen. Frantses nazioa zatitzeko tresnak omen dira frantsesa estatu hizkuntza bilakatu baino lehenagotik ere exagonoan baziren hizkuntza horiek. Aitortu ordez Frantziak hizkuntza horietako hiztunak azpiratu, uniformizatu eta asimilatu egin... [+]


Ikusezin

Tabernan zaude, barran, eskatu nahian. Mostradorean beste pertsona batzuk ere berdin. Laster izango da zure txanda, baina zuri tokatu arren, zerbitzariak ez dizu galdetu ea zer nahi duzun, salto egin dizu eta zure atzean etorri den gizona atenditu du. Ergel aurpegia geratu... [+]


2024-12-04 | Maialen Arteaga
Barruko zera honi

Barruan dudan zera honi idatzi nahiko nioke. Pandemiatik ia bost urte beteko dira, eta garai hartan gazteak ginenak hasi gara, gazte izaten jarraitzen badugu ere, bestelako espazio batzuetan orbitatzen. Etxebizitza, bizi proiektua, amatasuna, lana, osasuna... elkarrizketetako... [+]


2024-12-04 | Tere Maldonado
Biraka jarraitzen du gurpilak

Gogoratzen al duzue? Legebiltzarreko %90ak onartu zuen Hezkuntza Akordioa duela bi mende –barkatu, bi urte–. Ezkerraren biltzarkideen erreakzioa euforiaren eta neurriko gogobetetasunaren artean mugitu zen. Onarturiko dokumentuaren arabera, zentro pribatuek diru... [+]


2024-12-04 | Karmelo Landa
Durangok dakarrena

Egotea egitea da. Hala dio aurten Durangoko Azokak, eta egia da, azokaren beraren kasuan behintzat eta Euskal Herria aintzat hartuta. Dagoeneko 59. azoka da aurtengoa, eta urtero egote hutsak frogatzen du euskara, euskal kultura, euskal nazioa egiteko modua dela Durangoko... [+]


Teknologia
Mundu digital bortitza

Bilbon bazterkeria arriskuan dauden kolektiboekin lanean aritu nintzen bost urtez, arrakala digitalaren inguruan, batez ere emakumeekin. Bidean, bortizkeria matxistekin eta beste arazo askorekin aurkitu nintzen. Oso modu organikoan, indarkeria matxista pairatzen zuten... [+]


2024-12-04 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Sir

Londrestik iritsi da ospe handiko arkitekto bat Galiziako herri txiki batera. David Chipperfield du izena, eraikinak mundu osotik zehar ditu, Berlin, Milan eta Shangaigo bulegoetatik lanean. Arkitektura elegantea, fina, Sir batek egindakoa. Istorioa Corrubedo herrixkan hasten... [+]


Zergatik Durangora joan abenduaren 7an?

Euskalgintzaren Kontseilua hizkuntza larrialdia bizi dugula ohartarazten ari da azken astetan. Urte dezente pasa dira euskararen biziberritze-prozesuaren egoera bidegurutzean, errotondan, inpasse egoeran eta antzeko hitzekin deskribatzen hasi zenetik, hizkuntza politikek... [+]


2024-11-27 | Mati Iturralde
Gogoan ditut

2006. urtean, Baltasar Garzonek, orduko epaile izarrak, errebelazio moduko bat izan zuen, eta jardunbide bat idatzi zuen, terrorismoagatik inkomunikatutako atxilotuen eskubideak bermatzeko. Epaile berak ehunka atxilotu inkomunikatu pasatzen ikusi zituen bere aretotik, horietako... [+]


2024-11-27 | Castillo Suárez
Pertseberantziaz

Bihotzean ditudan oroitzapenik politenetakoak dira. Euskal Filologia egiten ari nintzen garai hartan, eta Arbizuko elkarte batera joan ginen Ruper Ordorikaren kontzertu batera. Han zeuden Rikardo Arregi Diaz de Heredia eta Juanjo Olasagarre. Ez nintzen Arregiri esatera ausartu... [+]


Valentziako ilargia

Duela gutxi, larrialdi klimatikoa zertan zetzan galderaren aurrean, zientzialari batek erantzun bikain hau eman zuen: “Begira, larrialdi klimatikoa hauxe da, zure mugikorrean muturreko fenomeno meteorologikoei loturiko gero eta bideo gehiago ikusten dituzu, eta konturatzen... [+]


2024-11-27 | Mikel Zurbano
Trumpkonomia

AEBetako agintaldi berriak ekonomiaren esparruan ekarriko duena zehaztea ez da lan erraza. Estrategia ekonomiko berriaren ardatza liberalismoaren eta kanpo sektorerako protekzionismoaren arteko uztarketa bitxia izango da. AEBetan aldian-aldian halakorik gertatu den arren,... [+]


Eguneraketa berriak daude