“Haur bat nahi nuke gizonik gabe”
Epigrama bilduma da Natalie Clifford Barney idazle estatubatuarraren 1920ko Pensées d’une Amazone liburua. Asko eta askotarikoak dira pilatzen dituen pentsamenduak. Liburuaren hasieran 50etik gora eskaintza ageri dira, eta Barneyk irakurleari diotso berea hauta dezala. Horrela egin daiteke gero datozen epigramekin ere, pentsamendu solteak dira asko, haien artean kontraesankorrak batzuk, baina XX. mende hasierako kontzientzia feminista eta bakezale baten –berearen– berri ematen du.
Liburu horretako lehen atalean emakumeei esleitzen zaizkien rolez ari da, besteak beste, baita gerraz eta maitasun heterosexual eta homosexualaz ere. Horrela dio epigrametako batek: “Gure etxe bakartietara hurbil daitezela suak garbitutako horiek guztiak: gizon baten emaztea, ama edo arreba baino hobeak izango gara, gizonaren anaia femeninoa izango gara”.
Liburu horri, esaldi horri, erantzuten dio Marina Tsvetaievaren Ene anaia femeninoa gutun luzeak –Gutuna amazonari du azpi-izenburua–. Barneyk harreman lesbikoez eta amatasunaz esandakoei erantzuten die bereziki. Asko dira, hau bezala, Tsvetaievak beste idazle batzuei eskainita idatzitako testuak. Harremana izan zuen bere garaiko poeta ugarirekin, eta badirudi, testuaren hasieran esaten duenagatik, Barneyrekin ere topo egin zuela. Parisen erbesteratuta egon zen Tsvetaieva 1925etik 1939ra, Errusiako Iraultzan zurien aldeko jarrera harturik. Tsvetaieva erbesteratu politiko errusiar bakartu eta txiroarekin alderatuz, baina, bestelakoa zen Barneyren Parisko bizitza, Jacob kaleko Adiskidetasunaren Tenpluan saloi literario ezagunak egiten zituen.
Poeten poeta izan zen Tsvetaieva, baina ukoarekin eta bazterketarekin egin zuen topo behin eta berriz: bai literarioki, ingurune literarioetan lekurik ez baitzuen topatu, bai politikoa eta soziala ere, batekoek zein bestekoek mesfidantzaz ikusten baitzuten. Gerora egin da ezagunago bere obra, eta euskaraz, oraingoz, bere Bukaerako poema ere irakur dezakegu, Josu Landaren itzulpenean.
Ene anaia femeninoa prosan idatzitako testu autobiografikoen artean kokatzen da. 1933an hil zen Tsvetaievak sutsuki maitatu zuen Sofia Parnok poeta, eta min horretatik edaten dute hitzok, harremanak utzitako orbainen eta maitale ohiaren heriotzaren zauri berritik. Harreman horretan bizitakoaz baliatzen da harreman lesbikoez eta amatasunaz gogoetatzeko.
Liburuan dioenez, haur bat edukitzearen desirak egiten du ezinezko harremana, “haurra” da Barneyk bere epigrametan askotan aipatu baina inportantziarik ematen ez diona, Tsvetaievak haren hitzetan kausitu duen hutsunea, hainbeste min dakarkiona: “Sahats bat desesperatzen ikusten dudanean konprenitzen dut Safo”.
Lur jota Parisen eta Londresen
George Orwell
Igela, 2025
George Orwell Abereen etxaldea (Animal farm, 1945) eta 1984 (1949) eleberriengatik ezagutzen dugu, euskarara itzuliak biak. Baina horien aurretik Down... [+]
Antzinako berri-berriak
Kae Tempest
Igela, 2022
-----------------------------------------------------------------
This poem was written to read aloud / Poema hau ozen irakurtzeko idatzi zen.
Horrela hasten da Kae Tempesten Antzinako berri-berriak liburua, lehen... [+]
Txori Gorri. Andre siux baten idazlanak
Zitkala- Sa
Testu zaharrak, 2022
Zitkala-Sa hegoaldeko Dakoten erreserban (AEB) jaio zen 1876an. Eskolan asimilazioan oinarritutako hezkuntza jaso zuen, eta horren... [+]
TARTARO
Testuak: Xantal Barnetxe
Ilustrazioak: Leire Perret
Ikas, 2025
--------------------------------------------------------------------
Tartaro infernuaren antzeko tokia dugu antzinako Grezian, baita pertsonaia mitologikoa ere, Virgiliok aipatua aspaldian eta... [+]
Amaieratik hasi. Euskal feminismoa, aldaketarako paradigma
Naia Torrealdai Mandaluniz
Txalaparta, 2025
-----------------------------------------------------------
Naia Torrealdai Mandalunizek Amaieratik hasi. Euskal feminismoa, aldaketarako paradigma saiakera argitaratu... [+]
hezur berriak
Ane Labaka Mayoz
Susa, 2025
Tapakia
Maite gurrutxaga
Erein, 2025
-----------------------------------------------------------
Tapakia liburu honen azala ikusten badugu, bertan sagu pipertu bat ikus dezakegu lehortzen ari den tapaki zuri-zuri baten ondoan. Gero, normalean kasu gutxi egiten diegun... [+]
Zuzi iraxegia. euskal emakume idazleak eta literatura klasikoa
Amaia Alvarez Uria
Testu zaharrak, 2024
----------------------------------------------------------------
Liburua esku artean izan aurretik ere arnas luze bat atera zitzaidan barru- barrutik: “ze... [+]
Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa
Amancay Gaztañaga
Elkar, 2024
-----------------------------------------------------
Amancay Gaztañagak Martin Martina eta urrezko orraziaren misterioa kaleratu du Alain Martinezen ilustrazioek lagunduta... [+]
Guardasol gorria
Lutxo Egia
Susa, 2024
Asfaltoaren azpian, lorea
Testua: Mónica Rodríguez
Ilustrazioak: Rocío Araya
Itzulpena: Itziar Ultzurrun
A fin de cuentos, 2025
Odolaren matxinadak. Gorputza, politika eta afektuak
Miren Guilló
EHU, 2024
Miren Guilló antropologoaren saiakera berria argitaratu du EHUk. Odolaren matxinada da izenburu... [+]
Zero. Transhumanismoa ate-joka erdi aro berrian
Aitor Zuberogoitia
Jakin, 2024
-----------------------------------------------------------
Hasieran saiakera filosofiko-soziologikoa espero nuen, baina ez da hori liburu honetan aurkitu dudan bakarra. Izan ere, biografia... [+]
Ihes plana
Agustín Ferrer Casas
Itzulpena: Miel A. Elustondo
Harriet, 2024
---------------------------------------------------------
1936ko azaroaren 16an Kondor legioko hegazkinek Madrilgo zenbait museori egin zieten eraso. Eta horixe bera da liburu honetara... [+]
Etxe bat norberarena
Yolanda Arrieta
Alberdania, 2024
Gogotsu heldu diot irakurketari. Yolanda Arrietaren obra aski ezaguna zait eta iragan maiatzean argitaratu zuen proposamen honetan murgiltzeko tartea izan dut,... [+]