Aspaldiko uda beroena izanen da, ez izan dudarik, 2022koa. Lurraren klimaren berotzeak eragindako galda biziari gehitu baitzaizkio energia krisia, jendeak langabeziaz eta bizitzaren garestitze handiaz zigortu dituen estualdi ekonomikoa, Ukrainako gerra eta –iragartzen zaigunez– baita elikagaien urritze orokorra ere.

Gobernuek fite mugitu beharra daukate herritarrei erakusteko ondo ulertu dutela haien ezinegona: estatu guztiek iragartzen dituzte neurri sozial deigarriak, atzo bertan aipatu ere ezin zirenak merkatuaren indarrak jainkotu dituen Mendebalde neoliberalean: batak familia zaurgarrientzako bonuak, besteak deskontuak gasolinaren prezioan, honek energiaren multinazionalei hegalak moztea, hurrengoak garraio publikoak kasik debalde…  

Alemaniako gobernuak asmatu du deigarriena. Sozialdemokratek, Berdeek eta Liberalek osatutako koalizioak iazko udazkenean gobernu programan garraiobide publikoen sustatzeaz adostutako neurri izarretako bat ekainean gauzatu du: aurtengo udarako ezarri dute hilabete osorako balio duen 9 euroko tiket unibertsala, herrialde barneko edozein garraiobide publiko erabiltzea ahalbideratzen duena. Gobernuak 2.500 milioi euroz elikatu duen 9-Euro-Ticket operazioa uler daiteke alemanak hiru hilabetetan egiten ari diren test moduan ere, agintariek ezarritako neurri sozialek zein eragin eta ondorio dituzten frogatzeko. Horiek eta askoz gehiago beharko baitira, aditu askoren iritzian, udazkenean asko estutuko den krisi orokorraren aurrean bake soziala kontrolpean edukitzekotan.

Maiatza amaitzerako zazpi milioi tiket salduak zituzten eta garraio publikoaren patronalak kalkulatu du uda osoan zehar 30 milioi tiketen langa gaindituko dutela. Berehala zabaldu dira neurriaren arrakasta erakusten duten jende mugimenduen albisteak. Nius egunkari digitalean Salvador Martinez Masek kontatua du Mendekosteko zubian zientoka punki gazte eta ez hain gazte bildu zirela Alemaniako iparrean dagoen Sylt ugartean ospatutako hiru eguneko jaialdira, “ordu luzez bidaiatu ostean, transbordo ugari eginda. Hedabide eta sare sozialek erakutsi dituzte punkiok Sylteko hiriburu Westerlandeko plaza nagusian festa zalapartatsuan. Leku turistiko eta nahiko elitista den Westerlandeko irudiok –askori oroitarazi dizkietenak Berlin edo Hanburgoko auzo alternatiboetako asteburuetakoak– ez ziren posible izango ez balitz izan 9 euroko tiketarengatik”.

Txalo orokorren ifrentzuan, neurriokiko fidagaitz eta kritikoak ere asko dira, Thomas Schnee kazetariak kontatu duenez Billet de train à 9 euros en Allemagne : entre enthousiasme immédiat… et déraillement à venir ("9 euroko tren txartela Alemanian: berehalako ilusiotik… badatorren istripura") kronikan, Marianne astekarian. Länder autonomoetako agintari batzuen ustez, jarritako helburua ezingo da lortu soilik 2.500 milioi euro inbertituz. Landa eremuko eskualdeak dira kexu, batez ere, hiru hilabeteko operazio honek funtsean hiritarrak lagunduko dituelako, baserri eremuetan egin beharreko inbertsioak berriro ere ahaztuta.

Garraiobide publikoen erabiltzaileen elkarteak eta ekologista asko ere ez daude pozik, agintariek funtsezko arazoari heldu ordez opor garaiko demagogia egin omen dutelako. Eta funtsezko arazoa zein den azaltzera etorri da… nor eta gure SNCF, RENFE eta Euskotrenen parekidea den Deutsche Bahn-eko zuzendaria: egia dela azken hilabeteetan lau trenetik hiru beranduegi dabiltzala, Alemanian sartuta daudelako zaharkituta dagoen trenbide sarearen matxurak konpontzeko eta azpiegitura osoa modernizatzeko lanetan. Richard Lutzek gaineratu du egoera hau ez dela bideratuko gutxienez… 2030 urtea arte!

The Local albistegi elektronikoak Brian Melicanen sinadurarekin argitaratu du: Germany’s €9 ticket for summer is just a gimmick, not a solution ("Alemaniako 9 euroko tiketa trikimailu bat da, ez soluzioa"): “Herritarrok, batez ere ni bezala gure bizi osoa garraio publikoan egin dugunok –autoa gidatzen ere ez dut ikasi– ez genuke erori behar euforia orokortu honetan eta zorrotzago aztertu beharko genuke zein diren 9 euroko tiketaren balizko helburuak eta ea lortu ote ditzaken. (…) Nire ustez, 9 euroko tiketa ez da eraginkorra izango, eta hori onenean; zeren eta txarrenean desastre txiki bat izango da”.

Gobernu koalizioan, neurri honen helburua Berdeentzako da tiket kasik dohainekoarekin garraio publikora erakartzea sekula interesatu ez zaizkien herritarrak, autoen erabilera gutxituz. SPD sozialdemokratak udako pizgarri ekonomiko bat, opari bat, eman nahi lieke krisiak estutasunean jarri dituen herritarrei opor garaian. Garraio publikoak maite ez dituzten FDPko liberalek ez dute oztoporik jarri, aldi berean autoentzako erregaien prezioetan ere laguntzak erabaki direlako –liberalek sekula ez dute sinetsi garraio publikoan–.

Alemanian, dio Melicanek, garraio publikoen okupazio tasa %80an baldin bazegoen, neurri honekin lortuko dena da tren eta autobusetan jende pilaketak handitzea, noiz eta COVID-19a erabat kontrolatu gabe dagoen eta maskara erabiltzea derrigorrezkoa denean. Ororen buru, lehendik tarifa normalekin ere bidaiatzeko arazorik ez zeukaten askok orain hiru hilabetez kasik doan bidaiatu ahal izango dute; garraio publikoen betiko erabiltzaileek, berriz, sufritu beharko dute antxoak latan bezala bidaiatu beharra… eta uda amaieran tarifa arruntak itzultzean zerbitzu publikoak aurkitu daitezke erabiltzaile jaitsiera handi batekin. Hori litzateke 9 euroko tiketaren ustezko arrakastaren paradoxa.

Azken hamarkadetan auto pribatuaren mesedetan inbertsiorik gabe baztertutako garraio publikoei begira jarri dira orain agintariak Alemanian, ea horrekin arindu dezaketen bizimoduaren garestitze orokorrak eta zehazki erregaien prezio esajeratuak jendeetan eragindako larritasuna. Aurretik ezin jakin ea 9 euroko tiketarena suertatuko den arrakastatsu edo porrot, baina bai da ziurra ekain, uztail eta abuztuan luzatuko den esperimentuak informazio ona emango duela bai jendeen jokabideez eta bai garraio publikoaren lorpen, ezintasun eta beharrez. Norbait egongo al da Euskal Herrian ere esperimentu horri begira.