Kepa Altonagak 2018an argitaratu zuen Duvoisin kapitainaren malura Pamielarekin, idazlearen argitaletxe kutunarekin. Liburuak erarik gordinenean uzten ditu agerian gure dialektoen mapa ezagunenaren lilurak estaltzen dituen harreman historiko materialak. Hots, desegin egiten du Bonaparteren lanaren izaera fetitxizatua, mapak beharrezko izan zituen indarkeriak erakusteko.

Eta bai, badakit zer ari zaren pentsatzen. Zer demontretan ari naiz gure sorkuntzaren udaberriko labekada betean duela lau urteko liburuaz idazten. Zertan, Altonagak iaz Iridioaren mintzoa argitaratu bazuen, idazlearen azken aurreko lana iruzkintzen. Bada, Duvoisin kapitainaren malura etengabeko nobedadeen zurrunbilotik at pentsatzen jarraitzeko liburu bat dela iruditzen zait.

Mapak ezkutatu egiten du modernitate inperialaren indarkeria. Aurrerabideak hizkuntza batzuk galaraziko zituela zioen zientziak. Euskara zenez horietako bat bildu eta sailkatu egin behar zen. Euskara desagerrarazteko praktika glotofagoa eginbide zientifiko gisa jantzi zuen mapak.

Mapak ezkutatu egiten du modernitate kapitalistaren indarkeria. Euskara supradialektal literarioa sortzen ari ziren ekintzaileek saldu zioten Bonaparteri zuten lan-indar guztia eta gehiago. Horrenbestez, eraldatzaileak izango ziren proiektu propioen aurka egiten amaitu zuten.

Mapak ezkutatu egiten du modernitate patriarkalaren indarkeria. Gizonena ez bezala, ordaindu gabea eta aitorgabea izan zen Klementzia Richarden lana. Lan ordaingabe hori barik dialektoen mapa ez zen inondik ere gaur dena izango.

Mapak ezkutatzen duen prozesuan liburuak era argigarrian erakusten du zenbateraino baldintzatu (asmatu) zituen Bonapartek euskalki ustez puruak. Euskara hori ez zen eguneroko bizitzan etengabe aldatzen ziharduen euskara nahasi bizia.

Borgesen Zientziaren zorroztasunaz narrazioan bezala, mapa lurralde bihurtu dugu indarkeria eta guzti. Fetitxeak berezkotu egin du euskalkien bereizkeria eta ezkutatu modernitatearen bortxak. Alta, eskutik doaz bata eta besteak: bata zalantzan jarri behar da besteei aurka egiteko.