Etiketak

Ahaztu dudan poeta bati irakurri nion, gauzei lehen aldian bezala begiratzeko ahalmenean zetzala begirada poetikoaren berezitasuna, munduarekiko lehen kontaktuan haurrek daukaten harriduraren antzeko zerbait hori, nolabait esan.

Mundua ezagutu ahala, galdu egiten dugu gaitasun hori. Zerbait izendatzen dugun unetik ttipitu egiten da zerbait horren ñabardurak topatzeko aukera, izendapenak irudi finko batera garamatzalako, gure baitan eraiki dugun kontzeptura, eta interesera. Zertarako egingo dugu-eta bere izaeran gehiago arakatzeko ahalegina, jadanik zer den baldin badakigu?

Mundua izendatzeko etiketak ere erabiltzen ditugu. Baina, azalpen luzeen energia aurrezten laguntzen badute ere, ez ditugu guri buruzkoak sobera maite. Kalifikatu egiten gaituzte, definizio sinplifikatzaile eta estereotipatuen bidez kalifikatu ere, eta betierekotasun zentzu bat daukate, aldaketaren aukera ezinezko dela ematen duena aditzera, zeharka. Ustez garen horren definizioa egitean, izan behar garenaren profezia ere egiten da, guganako espektatiba bat ezartzen. Pisu dira.

"Lagunen artekoa da karga sozial gutxien duen erlazioa, gutxien araututa dagoena. Bada, eman diezaiogun lagun etiketa gure maite-sareko jendeari"

Pertsonen arteko harremanak etiketatzeko joera ere badugu, erlazio moten araberako sailkapena egitekoa. Eta harreman batean gertatzen denaren azalpen deskriptiboa emateko helburuarekin baizik egiten ez bada ere (ahizpa, ama, laguna, irakaslea, amorantea, bizilaguna, lankidea, edo bikotekidea), hor ere saihetsi beharrekoa litzateke etiketen erabilera, tituluak karga handiegia duelako gure jokamoldean, eta efektu performatibo bat izaten dutelako gugan, harremanen forma estandarizatuen eta estereotipatuen arabera erlazionatzera eramaten gaituena. Kasik oharkabean, harreman-mota horren forma arautuan jokatuko dugu, horrantz jotzen dutelako beti gure jokabide automatikoek, erreakzio inkontzienteek eta oharkabeko pentsamenduek. Pertsona batekin dugun harremanean, lotura mota zein den baino erabakigarriagoa izan beharko luke elkarrekin zer bizi nahi eta ahal dugun sentitzea, horren arabera elkarrekin eta geure neurrira diseinatu ahal izateko erlazioaren forma.

Edonon ikus daiteke etiketek gugan duten zamaren pisua. Amatasunaz damutu diren emakumeen kasuan, esaterako, sozialki ezarria den ama-rol zurruna seinalatzen dute haietariko askok, beren bizipen arazotsuaren arrazoi. Badute seme-alabekiko atxikimendua, jada existitzen diren neurrian oso maite dituztelako, nola ez. Baina aitortzen dute nahiago zuketela rol estereotipotik atera ahal izan balira, eta bestela erlazionatu seme-alabekin.

Harreman mota estandarizatuek, gainera, asko eragozten dute pertsonekin sakonki topatu ahal izatea. Eskola munduan, adibidez, maiz gertatzen da ezberdin erlazionatzea ikasleekin ikasgela barruan ala kanpoan, nahi baino gehiagotan irensten duelako rolak pertsona, eta roletik zaila delako nor garen hartzea batez ere aintzat, zer garen baino gehiago.

Harreman afektiboena da, beharbada, honek guztiak gehien eragiten duen esparrua. Gerta liteke, adibidez, lotura eta harreman on batean seguritatea sentitzeko zailtasuna edukitzea, zergatik eta etiketa zehatz batek definitzen ez duelako erlazioa, zer diren argi ez dagoelako, alegia. Edo intimitate sexuala konpartitze hutsagatik, harreman baten gidoia erabat aldatu behar dela sentitzea, prestigioa eta bereizgarri hegemonikoa ematen duen bikote-etiketa gorena bezalakoen tentazioagatik.

Agian, lagunen artekoa da karga sozial gutxien duen erlazioa, gutxien araututa dagoena. Bada, eman diezaiogun lagun etiketa gure maite-sareko jendeari. Hobe biziko gara? Libreago, bederen.

Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora

ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.


Kanal honetatik interesatuko zaizu: Iritzia
Materialismo histerikoa
"Mario Lopez" eta "Gernika"

Krimen matxistak, mediatizatzen direnean, emakumeontzat lezio bilakatu ohi dira, eta bizirik badago, biktimarentzat. Nerea Barjola ikertzaileak Alcasserko kasuaren bidez azaldu zigun hori. Eta Nagore Laffageren hilketak ere lezio astun bilakatzeko arriskua izan zuen, lezioa... [+]


2024-03-31 | Ula Iruretagoiena
Lurraldea eta arkitektura
Bestaldera begira

Eta arkitektoen burbuilean, krisi klimatikoaren gaineko kezka igartzen al da? Galdetu dit agroekologoak.

Eraikuntzaren sektorea CO2 emisioen portzentaje altuaren eragilea izanik, galderak zentzua badu. Naomi Klein-ek Honek dena aldatzen du liburuan kontatzen du nola hegazkin... [+]


2024-03-31 | Diana Franco
Teknologia
Gorputzaren memoria

Mekanografia ikasi baduzu, gitarra jotzen, josten edo eskuz idazten, ulertzen duzu zure gorputzak zelan memorizatzen dituen zenbait jarduera. Gorputza eta adimena modu miresgarrian daude harremanduta, bat dira. Gizakiok sortu dugun teknologia eta honek gure gorputzarekin duen... [+]


2024-03-31 | David Bou
‘La xarxa ultra’

ARGIArekin azken kolaborazioa egin nuenetik lau hilabete igaro direnean, testu honen bidez nire iritzi-artikuluei berriro heldu diet, baina azalduko dizuet zergatik alde egin dudan denboraldi honetan aldizkari maitagarri honen orrialdeetatik.

Otsailaren 20an La xarxa ultra... [+]


Eguneraketa berriak daude