Tipikoa mitiko
Mitikoa eta tipikoa nahasten dituzte gaur egungo gazteek. Gaztelaniaz bereziki, baina baita euskaraz ari direnean ere. Tipikoa den egoera deskribatzeko erabiltzen dute “mitiko”: “Mitiko norbaitekin zoazela igogailuan, biok isilik...”. Berez, mitikoa gogoangarria da eta ohikoa tipikoa, baina erabilera librea da eta hizkuntza bizia.
Kontzertuak, gertakariak edo esaldiak izaten dira mitikoak. Esaldi mitikoa da, adibidez, “Hizkuntza bat ez da galtzen...”. Nahaskorra da jarraian esateko, baina barneratuta ditugu hitz-jokoa eta zentzua. Ate askoren gainean egon da zintzilik, zuri-beltzean, euskaldunon hizkuntzarekiko konpromisoa xaxatzen, tipiko bihurtu arte.
Esaldia sortu zeneko euskaltzaleek izugarrizko lana egina zuten. Euskara ezkututik esparru guztietara eramana zuten eta tresna sorta ikaragarria sortuta. Argi zegoen euskararen egoeraren ardura ez zela soilik hiztunona, alegia, erakundeek eta arduradunek neurriak eta baliabideak jarri behar zituztela: D eredu orokorra, hizkuntza plangintzak, diru-laguntzak, paisaia linguistikoa, erabilera kuotak... Eskubideen bermeak hartu zuen lehentasuna.
"Esaldi mitikoek ikuspegi edo ideia baten esentzia biltzen dute eta fokua bideratu. Azken boladan nago gazteentzako fokua Artzerenean jarri beharko genukeela"
Ordizian Lazkao Txikiren beste esaldi mitiko bat eraman dute mural erraldoi batera: “Martxa honetan aurki erderaz hitz egingo dugu euskaraz ari garelakoan”. Ez da Artzerena bezain esaldi hedatua; euskaldun gutxik ezagutzen zuten orain gutxira arte, “erdigunekoenek”. Erdi-erdian bertsolari txikia, koloretsu, irribarretsu gure hizkera zaintzeko eskatuz.
Ohikoa izaten da aldatzen ari denaren aurrean beldurrak eta erresistentziak sortzea, eta horren adierazgarri dugu esaldia. Aldizkari honetan bertan 1991n egindako elkarrizketan ere “Euskara, benetakoa, zaharra da” eta “laster bai esan beharrean ‘si’ esango dugu eta egokiagoa irudituko zaigu” bezalakoak bota zituen bertsolari txikiak. Konfuziok berak, k.a. 500. urte inguruan gazteen hizkera kritikatzen omen zuen.
Esaldi mitikoek ikuspegi edo ideia baten esentzia biltzen dute eta fokua bideratu. Azken boladan nago gazteentzako fokua Artzerenean jarri beharko genukeela berriro ere. Izan ere, gazteek inguruan dituzten gehienak euskaldunak dira (%80tik gora), erakunde gehienetan plangintzak daude, baina eskaria falta da. Inoizko aukerarik handiena dute euskaraz bizitzeko eta zailtasunak eta eskubide urraketak identifikatu eta salatzeko.
Baina, horretarako euren kontzertu, gertakari eta esaldi mitikoak bizi eta sortu behar dituzte, erabilera eta jarrera proaktiboak tipiko bihurtu, eta topikoak, topikazoak, baztertu.
Bidali zure iritzi artikuluak iritzia@argia.eus helbide elektronikora
ARGIAk ez du zertan bat etorri artikuluen edukiarekin. Idatzien gehienezko luzera 4.500 karakterekoa da (espazioak barne). Idazkera aldetik gutxieneko zuzentasun bat beharrezkoa da: batetik, ARGIAk ezin du hartu zuzenketa sakona egiteko lanik; bestetik, egitekotan edukia nahi gabe aldatzeko arriskua dago. ARGIAk azaleko zuzenketak edo moldaketak egingo dizkie artikuluei, behar izanez gero.
Edozein arlotan, arazo bat suertatzen denean, eta ia inor ados jartzen ez denean, ohiko galdera plazaratzea da onena: Nori egiten dio mesede?
Ez nuke zuen eguna izorratu nahi; ez jende guztia hitz egiten ari denaz hitz egin ere, baina azken asteotan, uda mugitu honen ondoren, sukaldeko leiho ondoko aulkian eseri eta munduari begira jarrita egon naiz. Begiak zabal-zabalik eta isil-isilik begiratu diot munduari bi... [+]
2024ko irailaren 11n, "Lortzear ote gaude?" izeneko artikulua argitaratu ziguten hainbat hedabidetan. Urtebete igaro da eta garbi esan dezakegu: EHUko gobernu aldaketak (Ferreira zen buru, Bengoetxea da orain) ez digu aurrerabiderik ekarri. Orduko zailtasunek zailtasun... [+]
Aurtengo ekainaren 25ean Eutanasiaren legeak laugarren urtemuga bete zuen. Nire iritziz, lege hori hainbat biztanleren lanari esker lortu da, eta, nolabait, pentsa dezakegu merezitako saria izan dela; izan ere, lege hori lortu bitartean pertsona askok erailketa salaketak,... [+]
2023ko uztailean jaso genuen berria antzuolarrok. Irimon bi aerosorgailu erraldoi jartzeko proiektu bat aurrera eramateko eskaera jaso zuela Udalak. Hasieran zalantzak eta galderak: nor zegoen proiektuaren atzean? Zein zen proiektuaren benetako helburua? Zein izango... [+]
Arantzaren buruko loreek ez zuten arantzarik, Arantzaren bizitzak, ordea, asko. Emakume izatearekin batera, jaiotzetik batzuk. Besteak gaztetatik eransten joan zitzaizkion, komisarian torturak ezarriak, Burgosko prozesuan eta kartzelan, arantza horiek denak patriarkatuak... [+]
Aste honetan, etxeko lanak jarriko dizkizuet. Hori gertatzen zaigu urte luzetan irakaskuntzan aritu garenoi: dena bihurtzen dugu arbel, etxeko lan eta ikas-egoera. Demagun euskal jai bat antolatu behar dugula herrian. Zer egitarau proposatuko dugu? Nola ospatu, dantzatu eta... [+]
Bizipen multzoa da gure historia. Esperientziek osatutako atal eta kapituluak. Errutina eta egunerokoa zipriztintzen dituzten gertaerak. Baina adin batera iritsita, bizi izandako momentu batzuk atzenduta geratzen dira, buruaren zokoren batean ostenduta. Ez ahaztuak,... [+]
Ez dira gauza bera. Sistema demokratiko bat, edozein eskalan, parte-hartzailea ez bada ez da demokratikoa. Demos batek ez badu lehentasunik erabakiak hartzerakoan, demokrazia eredu hori hutsala da. Israelgo Estatuan hauteskundeak egiten dira, baina ariketa politiko horrek ez dio... [+]
Trumpen muga-zergen dantza da azken hilabeteetako berri nagusietako bat. Gerra komertziala eta ekonomikoa hedabideen eta analisten ahotan daude oraindik ere. Gehienetan, baina, herritarrei gauzak era oso sinplean azaltzen zaizkie, gutxi-asko esanez Etxe Zurian ero bat dagoela... [+]
Teknologien azken joerengatik galdezka aritu da mastodon.eus-eko erabiltzaile bat, ezagutzen zuenak ez baitzion zirrararik eragiten. Zer pentsatua eman digu zenbaiti, eta jaso dituen erantzunak oso ezberdinak izan dira.
Nik adierazi diot teknologiek gizakion arteko... [+]
Ez dut ikusi nahi gorputza arimaren kartzela gisa. Baina ezin dut saihestu gorputz atletikoak, gazteak, osasuntsuak, ulertzea luxuzko ibilgailuak balira bezala, jabeen eramaile arinak. Gazte (osasuntsu, atletiko) ez garenon gorputzek ere bere jabeok eramaten gaituzte, baina kasu... [+]
Ikasturtearen hasiera, lankideekin, laneko deskantsuan, kafe baten inguruan, atzean utzitako hilabeteen oroimenak mahairatuz. Deskantsua paraje desberdinetan egin izanagatik ez ditugu alboratu gizarte gisa ibiltzen dugun garaia. Distantzia hartu eta geldiunean gaudenean gai gara... [+]
Horixe da datorren irailaren 10ean Frantziako Estatua hankaz gora jarriko duen deialdi herritar berriaren lema. Sarean gaia lantzen ari diren gune asko daude, baina bi interesgarrienak aipatzearren, hor daude, besteak beste, @lessoulevements edota @bloquonstout atariak.
Izan... [+]