2022ko abuztuaren 17a
Garazi Zabaleta
@tirikitrann
Sinbologia handiko lorea da Euskal Herrian eguzki-lorea. Baserri eta etxeetako ate edo leihoetan ikusiko dugu maiz, babesaren eta indarraren erakusle. “Gure arbasoen garaietatik, eguzki-lorea magia handiko lorea da. Iluntasunetik eta espiritu gaiztoengandik babesten gaitu eguzkiaren loreak” azaltzen dute Maghúko webgunean. Babes eta magia hori hazteko ilusioarekin abiatu zuten 2016an proiektua Marga Pesos Iñiguez eta bere bikotekideak Elosun (Araba).
Hasieran, etxeko atean jartzeko eguzki-lorea nahi zutela azaldu du Pesosek, baina ingurumena kaltetu eta natura inbaditu gabe lortu nahi zuten. “Eguzki-lorea babestua dago galtzeko arriskuan dagoelako. Horregatik gure buruan ez zen sartzen mendira joan eta handik hartzea”, dio. Antzeko egoeran jende gehiago ere egongo zela pentsatuta, zera erabaki zuten azkenean: eurak izatea etxeko lursailean eguzki-loreak haziko zituztenak. Horrela sortu zen Maghú proiektua, eguzki-lorearen hazietatik abiatuta.
Eguzki-loreak jasotzen hasi zirenean, erabilera anitzetarako frogak egiten hasi eta mundu berri bat deskubritu zuten. “Batez ere dermatitisa edo azaleko arazoak dituztenentzat emaitza oso onak ematen dituen krema egiten hasi ginen eguzki-lorearen sustraiarekin”, dio Pesosek. Gerora etorri dira gorputzerako olioak, xaboiak, lozioak, eta baita eguzki-lorearen sustraiarekin egindako 30ºko likorea ere. Maghúko dendako produktu guztiek dute eguzki-lorea oinarrian.
Eguzki-lorearen haziak ere saltzen dituzte Maghún. Pesosek azaldu duenez, 19 hilabetekoa da hazia landatzen denetik lorea jaso arteko prozesua. “Oso prozesu polita da, ia bi urteko itxaronaldia, zaintza eta mimoak dira”. Norberak lorea landatzeak bere puntu magikoa duela uste du proiektuko kideak, baina horretarako nabarmendu du nahitaezkoak direla pazientzia, konstantzia eta presentzia.
Maghúko kideak aitzindariak dira eguzki-loreen hazkuntzan, eta arian-arian ikasi dute, loreak berak irakatsi dienaren arabera, pixkanaka. Horregatik azpimarratu dute ahalduntzearen mezua: nahi bada, ahal da. “Maite duzun hori zaintzea eta ahalduntzea, horiek dira zabaldu nahi ditugun bi mezuak”, adierazi du kideak.
Galdera horri tiraka iritsi zen duela urtebete pasatxo Eli Diez “Gaua Perfumes” proiektua sortzera, Arabako Errioxan. Jakin mina sortu zitzaion, bereziki landareetatik atera daitezkeen aromekiko, eta horiek gure zentzumen eta emozioekin lotzeko dugun gaitasunaz... [+]
2004tik eskaintzen dute Jaurlaritzak eta hiru Foru Aldundiek Gaztenek programa. Urteotan guztiotan 919 pertsona pasatu dira bertatik eta onartutako proiektuetatik 175 inguru baizik ez dira ekoizpen ekologikoa edo integratua garatzen dutenak. Aurkeztu berri duten Gaztenek Berri... [+]
“Mota askotako azpiegiturek gurutzatzen dute gure herria: autobiak, gasbideak, AHTak, goi tentsioko lineak, barianteak… eta horri, gainera, herriguneraino iristen diren nekazaritzako lur intentsibo industrialak gehitu behar zaizkio”. Horrela deskribatu du... [+]
Londresko arkitekto eta ikerlari Carolyn Steel hirien eta landaguneen arteko deskonexioaz mintzo da bere liburuan (Ciudades hambrientas, Capitán Swing, 2020. Hiri gosetuak). Janaria bizitzaren erdigunean jartzea proposatzen du eta arazo globalak elikaduraren ikuspegitik... [+]
Oilo-salda jaki ohikoa izaten zen gurean duela ez asko, eta salda egiteko erabilitako barazki eta gainerako osagaiak ere ongi aprobetxatzen ziren gero beste zerbait prestatzeko. "Hemen dena aprobetxatzen da" filosofia zabalduago zegon garaietan oinarritu dira... [+]
