Emantzipazioaren hanka

  • Nancy Fraser (Baltimore, 1947) AEBetako feminista intelektualak A triple Movement? (Mugimendu hirukoitza?) artikulua argitaratu zuen 2013an New Left Review aldizkari ingeles erreferentzialean. Bertako tesiek bide luzea egin dute jadanik. Fraserrek Karl Polanyiren lanari ekarpena egiten dio, hungariarrak sortutako merkatua/jendartea mundu bi-polarrak hirugarren hanka bat behar duela egungo borroka sozialak ulertzeko: emantzipazioa. Hemen duzue testuaren muina euskarara ekarrita.


2016ko martxoaren 21ean
XX. mendeko mugimendu emantzipatzaileen artean feminismoa izan da indartsuenetako bat. Irudian, 1970ean New York-en egindako manifestazioan “emakumeen emantzipazioak baturik” dio afixak.
XX. mendeko mugimendu emantzipatzaileen artean feminismoa izan da indartsuenetako bat. Irudian, 1970ean New York-en egindako manifestazioan “emakumeen emantzipazioak baturik” dio afixak.
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas

Alde askotatik gaur egungo krisiak 1930eko hamarkadakoaren antz handia dauka, Karl Polanyiren Eraldaketa Handia-tik ezagutzen dugunez. Orain, lehen bezala, mundu osoko merkatuak zabaldu eta desarautzeko bultzada ikaragarria milaka milioi lagunen bizimodua txikitzen ari da. (...)

Antzekotasunak ikusita, ez da harritzekoa egungo krisiaren analista asko Polanyiren maisulanera itzultzea. Baina oraingo abagunea 30eko hamarkadaren oso bestelakoa da funtsezko alderdi bati dagokionez: antzekotasunak egonagatik ere, gaurko erantzuna nabarmen ezberdina da. XX. mende hasieran krisia inguratu zuten borroka sozialek “mugimendu bikoitza” sortu zuten, Polanyiren esanetan. Alde batetik zeuden merkatuen desarautzearen  eta merkantilizazioa zabaltzearen alde egin zuten alderdi politiko eta interes komertzialak; bestetik, parean zegoen klase sozialen nahasketa zabal bat –nekazal guneetako eta hirietako langileak, lur jabeak, sozialistak, kontserbadoreak...–, “jendartea babestea” bilatzen zuena merkatuaren txikizioaren aurrean. Krisiak aurrera egin ahala “babes sozialaren” ideiak irabazi zuen. Gerraostean klase politikoek gutxienez bat egiten zuten gauza baten: lana, ingurumena eta diruari zegokionean merkatuaren “auto-erregulazioa” bertan behera utzi behar zen, bestela gizartea deuseztatuko zen.

Aitzitik, gaur ez dago halako kontsentsurik. Elite politikoak esplizituki edo inplizituki neoliberalak dira, Txina eta Latinoamerikatik kanpo gutxienez. Beste ezer baino lehen, inbertitzaileak babesten dituzte ia denek –euren burua sozialdemokratatzat dutenek barne– eta austeritatea  eta “defizita murriztea” eskatzen dute, politika horiek ekonomiarentzat, ingurumenarentzat eta jendartearentzat arriskutsuak badira ere. Eta bitartean, herritarren oposizioa ez da irtenbide solidario baten inguruan batu, Occupy edo indignados bezalako protesta bizi baina laburrak egon diren arren. Azken batean, ez daukagu Polanyik aipatzen zuen mugimendu bikoitzik.

Zer egin dezakegu horren aurrean? (...) Has gaitezen galdetzen: zergatik ez dago  mugimendu bikoitzik XXI. mendean? Zergatik ez dago gizartea eta natura babestera bideratutako hegemoniaren kontrako proiekturik? (...) Arazoa da falta den horretan jartzen dugula begirada, bertan dagoenari ez ikusiarena eginez. (...) 1960ko hamarkadan eta hurrengo urteetan lehertu ziren mugimendu emantzipatzaileen zabalkunde harrigarriaz ari naiz: arrazismoaren kontrako borroka, inperialismoaren eta gerraren kontrakoa, ezker berria, feminismoaren bigarren olatua, LGBTren liberazioa [Lesbiana, Gay, Bisexual eta Transexualen mugimendua], multikulturalismoa, eta abar. (...) Mugimendu hauek oso kritiko izan ziren  gerraosteko estatuen ongizatean integraturiko babes sozial moldeekin. Hierarkia injustuak eta gizarte bazterketa eragiten zituzten kode kulturalak begi txarrez ikusten zituzten.

Adibidez, ezker berriak babes sozialak burokratikoki banatzean herritarrak bezero bihurtzen zirela zioten. Gerraren kontrako ekintzaile anti-inperialistek lehen munduko babes sozialaren marko nazionala kritikatu zuten, bazterturik geratu ziren herri post-kolonialen bizkar osatzen baitzen. Feministek nabarmendu zuten “familiaren soldatan” oinarritutako babes sozialaren izaera zapaltzailea, eta “lana” eta “zergaren” izaera androzentrikoa, erakutsiz babesturikoa ez zela berez “gizartea”, baizik eta gizonen dominazioa.

Prozesu horretan, biluztu egin zuten “babesa” esanguraren inozentzia. Horregatik mugimenduok, jakina, mesfidantzaz hartzen zuten babesaren idealizazioa eta merkatuen demonizazioa. Euren lehentasuna ez zen inondik ere “gizartea” defendatzea, dominazioa gainditzea baizik. Hala ere, mugimendu emantzipatzaileak ez ziren liberalismo ekonomikoaren aldekoak. Gizartearekiko haustura eragin nahiak ez zituen “ekonomiaren” aldeko bihurtzen.

Hortaz, orokorrean, gerraosteko mugimendu sozialak ez dira egokitzen mugimendu bikoitzaren alde batean zein bestean. Ez merkantilizazioaren defentsa, ezta babes sozialarena ere, haiek hirugarren proiektu politiko bat besarkatu zuten, eta nik emantzipazioa deitzen diot. Polanyiren lanean agertzen ez den arren, proiektu honek posizio zentrala okupatu behar du XXI. mendeko borroka sozialen gramatika argitzeko orduan. Proposatzen dut konstelazio hori aztertzea irudi diferente baten bidez: mugimendu hirukoitza.

Mugimendu bikoitza ez bezala, hiru aldeko gatazkan lerrokatzen da irudi berri hori: merkantilizazioaren defendatzaileak, babes sozialarekin bat egiten dutenak eta emantzipazioaren aldekoak. Mugimendu hirukoitzak agerian uzten du proiektu bat bestearekin aliatu daitekeela, hirugarren proiektuaren kontra. (...) Hiru aldeak anbibalenteak dira sortzez. Ikus dezakegu, esaterako, Polanyik dioenaren kontrara, babes sozialak maiz izan dituela bi aurpegi, merkatuek komunitateengan duten eragin deuseztatzaileari aurre egiten dio alde batetik, baina bestetik euren arteko menderatzea sendotzen du. (...) Emantzipazioa ere ez dago anbibalentziatik salbu, askatasuna sortzeaz gain, elkartasun sareetan tentsioak sorrarazten baititu. Emantzipazioak babes sozialak duen etika solidarioaren oinarria desegin dezake eta merkantilizazioari bidea ireki. (...)

Emantzipazioarekin konprometiturik gaudenok erabaki genezake neoliberalismoarekin dugun erlazio arriskutsu hori behingoz haustea eta babes sozialaren printzipioekin aliantza berria egin. Mugimendu hirukoitzaren aldeak berriz lerrokatu ditzakegu, eta dominazioaren kontrako gure epe luzeko borrokan integratu ditzakegu igoaleko balioa duten solidaritatea eta babes soziala. (...) Justizia soziala ulertzeko modu zabalagoa besarkatuz, halako proiektu batek ohore egingo lieke Polanyiren ideiei, eta dituen hutsuneak bete.


LARRUN
2016ko martxoaren 27a
Irakurrienak
Matomo erabiliz
Azoka
Azkenak
Kneecap, Last Tour eta protestaren merkatua

Kneecap taldea BBK Liven egoteak eztabaida piztu du makrofestibalek protesta politikoaz egiten duten instrumentalizazioaz eta kultura-eredu nagusiaren kontraesanei buruz.


Baionako fiskaltzak ikerketa abiatu du Ane Lindanek EHZn egindako emanaldiaren harira

Espainiako Abokatu Kristauen Fundazioak Bilboko artista salatu du arrazoi beragatik, “eskarnio delitua” egin duela argudiatuta. EHZk barkamena eskatu die artistaren emanaldiak mindu dituenei, baina egoera gorrotoa sustatzeko baliatu dutenengandik “urrun”... [+]


Munduan 220 milioi tona plastiko sortu eta %10a baino ez dira birziklatzen urtero

220 milioi tona plastiko sortzen dira munduan eta %10a soilik birziklatzen da, zifra hori hamar urtez mantendu da bere horretan. Hainbat talde ekologistek salatu dute egoera uztailaren 3an, plastikozko poltsarik gabeko nazioarteko egunean.


Amnistia Internazionalak exijitu dio CAFi Jerusalemgo tranbiaren proiektua bertan behera uzteko

NBEren txosten batek azaldu du Beasaingo enpresak lagundu egiten duela Israelgo legez kanpoko kolonien hedapenean. Amnistia Internazionalek deialdia egin die gobernuei “urgentziaz” esku hartu dezaten txostenaren ondorioekiko.


2025-07-04 | ARGIA
TindEHEr egitasmoa: gazte-taldeen arteko ‘matxak’ euskaratik eta euskaraz

Oraingoz hamabi gazte-taldek eman dute izena. Taldeen arteko bikoteak osatuko dituzte, eta haien arteko harreman informalak euskaratik eta euskaraz garatuko dituzte. Helburua da kontzientzia linguistikoa berpiztea. Euskal Herrian Euskarazek eta Gazte Euskaltzaleon Sareak abian... [+]


Foruzaingoak taser pistolak eskura izango ditu 2026tik aurrera

Nafarroako Barne Sailak araudia aldatu du Foruzaingoak taser pistolak erabiltzen hasteko hurrengo urtean. Pistola elektrikoen erabilera poliziek daramatzaten kamerek kontrolatuko dute.


Lurramak “Bihar ere laborari” lelopean ospatuko du 20. urteurrena

Laborantza herrikoia eta jasangarria bultzatzen duen azokak 20. urteurrena beteko du. Azaroaren 7tik 9ra antolatu duten erakusketa eta merkatuan parte hartzera dei egin du.


Hau altxorra, geure geurea!

-Kax, kax, kax.

-Aurrera!

Maratila kirrikariari buelta eman eta barrura.

Hor zaude zure Donostiako Ibaetako EHUko bulegoan, eserita, lanean, aurrean mahaia bete irakurgai. Hor daude zure poltsatxo beltza lurrean, zure erlojua, ohiko legez, eskumuturrean beherantz buelta... [+]


Tomasita Quiala, munduko “bertsolari” txapelduna

Ekainaren 12an, 64 urte zituela hil zen Tomasita Quiala Kubako izar handia. Azkeneko aldiz, 2018an etorri zen Tomasita Quiala repentista Euskal Herrira, Bertsozale Elkarteak antolatutako inprobisazioaren nazioarteko topaketa batzuen bidez. Dena hartzen zuen gogoan eta denari... [+]


Leire Martinez, Equala berdintasun aholkularitza
“Zaila egiten zaio gizarteari onartzea albokoa izan daitekeela erasotzailea”

Erasoen aurrean jarduteko protokoloaren garrantziaz mintzatu da Equala berdintasun aholkularitza zerbitzuko Leire Martinez. Eraso baten aurrean zer egin, nora deitu eta nola babestu jakiteko balio du. Iruñeko Peñen Federazioarekin aritu dira elkarlanean aurten ere.


Amurrioko Correoseko langileek mobilizazio gehiago egingo dituzte, zuzendaritzak ez baitu kontrataziorik egin gainkarga konpontzeko

Hiru eguneko greba egin zuten ekainean eta enpresak ez ditu bete adierazitako konpromisoak. Horien artean zegoen udako oporren hutsuneak betetzea, CCOO sindikatuak azaldu duenez.


Eguneraketa berriak daude