Emantzipazioaren hanka

  • Nancy Fraser (Baltimore, 1947) AEBetako feminista intelektualak A triple Movement? (Mugimendu hirukoitza?) artikulua argitaratu zuen 2013an New Left Review aldizkari ingeles erreferentzialean. Bertako tesiek bide luzea egin dute jadanik. Fraserrek Karl Polanyiren lanari ekarpena egiten dio, hungariarrak sortutako merkatua/jendartea mundu bi-polarrak hirugarren hanka bat behar duela egungo borroka sozialak ulertzeko: emantzipazioa. Hemen duzue testuaren muina euskarara ekarrita.


2016ko martxoaren 21ean
XX. mendeko mugimendu emantzipatzaileen artean feminismoa izan da indartsuenetako bat. Irudian, 1970ean New York-en egindako manifestazioan “emakumeen emantzipazioak baturik” dio afixak.
XX. mendeko mugimendu emantzipatzaileen artean feminismoa izan da indartsuenetako bat. Irudian, 1970ean New York-en egindako manifestazioan “emakumeen emantzipazioak baturik” dio afixak.
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Alde askotatik gaur egungo krisiak 1930eko hamarkadakoaren antz handia dauka, Karl Polanyiren Eraldaketa Handia-tik ezagutzen dugunez. Orain, lehen bezala, mundu osoko merkatuak zabaldu eta desarautzeko bultzada ikaragarria milaka milioi lagunen bizimodua txikitzen ari da. (...)

Antzekotasunak ikusita, ez da harritzekoa egungo krisiaren analista asko Polanyiren maisulanera itzultzea. Baina oraingo abagunea 30eko hamarkadaren oso bestelakoa da funtsezko alderdi bati dagokionez: antzekotasunak egonagatik ere, gaurko erantzuna nabarmen ezberdina da. XX. mende hasieran krisia inguratu zuten borroka sozialek “mugimendu bikoitza” sortu zuten, Polanyiren esanetan. Alde batetik zeuden merkatuen desarautzearen  eta merkantilizazioa zabaltzearen alde egin zuten alderdi politiko eta interes komertzialak; bestetik, parean zegoen klase sozialen nahasketa zabal bat –nekazal guneetako eta hirietako langileak, lur jabeak, sozialistak, kontserbadoreak...–, “jendartea babestea” bilatzen zuena merkatuaren txikizioaren aurrean. Krisiak aurrera egin ahala “babes sozialaren” ideiak irabazi zuen. Gerraostean klase politikoek gutxienez bat egiten zuten gauza baten: lana, ingurumena eta diruari zegokionean merkatuaren “auto-erregulazioa” bertan behera utzi behar zen, bestela gizartea deuseztatuko zen.

Aitzitik, gaur ez dago halako kontsentsurik. Elite politikoak esplizituki edo inplizituki neoliberalak dira, Txina eta Latinoamerikatik kanpo gutxienez. Beste ezer baino lehen, inbertitzaileak babesten dituzte ia denek –euren burua sozialdemokratatzat dutenek barne– eta austeritatea  eta “defizita murriztea” eskatzen dute, politika horiek ekonomiarentzat, ingurumenarentzat eta jendartearentzat arriskutsuak badira ere. Eta bitartean, herritarren oposizioa ez da irtenbide solidario baten inguruan batu, Occupy edo indignados bezalako protesta bizi baina laburrak egon diren arren. Azken batean, ez daukagu Polanyik aipatzen zuen mugimendu bikoitzik.

Zer egin dezakegu horren aurrean? (...) Has gaitezen galdetzen: zergatik ez dago  mugimendu bikoitzik XXI. mendean? Zergatik ez dago gizartea eta natura babestera bideratutako hegemoniaren kontrako proiekturik? (...) Arazoa da falta den horretan jartzen dugula begirada, bertan dagoenari ez ikusiarena eginez. (...) 1960ko hamarkadan eta hurrengo urteetan lehertu ziren mugimendu emantzipatzaileen zabalkunde harrigarriaz ari naiz: arrazismoaren kontrako borroka, inperialismoaren eta gerraren kontrakoa, ezker berria, feminismoaren bigarren olatua, LGBTren liberazioa [Lesbiana, Gay, Bisexual eta Transexualen mugimendua], multikulturalismoa, eta abar. (...) Mugimendu hauek oso kritiko izan ziren  gerraosteko estatuen ongizatean integraturiko babes sozial moldeekin. Hierarkia injustuak eta gizarte bazterketa eragiten zituzten kode kulturalak begi txarrez ikusten zituzten.

Adibidez, ezker berriak babes sozialak burokratikoki banatzean herritarrak bezero bihurtzen zirela zioten. Gerraren kontrako ekintzaile anti-inperialistek lehen munduko babes sozialaren marko nazionala kritikatu zuten, bazterturik geratu ziren herri post-kolonialen bizkar osatzen baitzen. Feministek nabarmendu zuten “familiaren soldatan” oinarritutako babes sozialaren izaera zapaltzailea, eta “lana” eta “zergaren” izaera androzentrikoa, erakutsiz babesturikoa ez zela berez “gizartea”, baizik eta gizonen dominazioa.

Prozesu horretan, biluztu egin zuten “babesa” esanguraren inozentzia. Horregatik mugimenduok, jakina, mesfidantzaz hartzen zuten babesaren idealizazioa eta merkatuen demonizazioa. Euren lehentasuna ez zen inondik ere “gizartea” defendatzea, dominazioa gainditzea baizik. Hala ere, mugimendu emantzipatzaileak ez ziren liberalismo ekonomikoaren aldekoak. Gizartearekiko haustura eragin nahiak ez zituen “ekonomiaren” aldeko bihurtzen.

Hortaz, orokorrean, gerraosteko mugimendu sozialak ez dira egokitzen mugimendu bikoitzaren alde batean zein bestean. Ez merkantilizazioaren defentsa, ezta babes sozialarena ere, haiek hirugarren proiektu politiko bat besarkatu zuten, eta nik emantzipazioa deitzen diot. Polanyiren lanean agertzen ez den arren, proiektu honek posizio zentrala okupatu behar du XXI. mendeko borroka sozialen gramatika argitzeko orduan. Proposatzen dut konstelazio hori aztertzea irudi diferente baten bidez: mugimendu hirukoitza.

Mugimendu bikoitza ez bezala, hiru aldeko gatazkan lerrokatzen da irudi berri hori: merkantilizazioaren defendatzaileak, babes sozialarekin bat egiten dutenak eta emantzipazioaren aldekoak. Mugimendu hirukoitzak agerian uzten du proiektu bat bestearekin aliatu daitekeela, hirugarren proiektuaren kontra. (...) Hiru aldeak anbibalenteak dira sortzez. Ikus dezakegu, esaterako, Polanyik dioenaren kontrara, babes sozialak maiz izan dituela bi aurpegi, merkatuek komunitateengan duten eragin deuseztatzaileari aurre egiten dio alde batetik, baina bestetik euren arteko menderatzea sendotzen du. (...) Emantzipazioa ere ez dago anbibalentziatik salbu, askatasuna sortzeaz gain, elkartasun sareetan tentsioak sorrarazten baititu. Emantzipazioak babes sozialak duen etika solidarioaren oinarria desegin dezake eta merkantilizazioari bidea ireki. (...)

Emantzipazioarekin konprometiturik gaudenok erabaki genezake neoliberalismoarekin dugun erlazio arriskutsu hori behingoz haustea eta babes sozialaren printzipioekin aliantza berria egin. Mugimendu hirukoitzaren aldeak berriz lerrokatu ditzakegu, eta dominazioaren kontrako gure epe luzeko borrokan integratu ditzakegu igoaleko balioa duten solidaritatea eta babes soziala. (...) Justizia soziala ulertzeko modu zabalagoa besarkatuz, halako proiektu batek ohore egingo lieke Polanyiren ideiei, eta dituen hutsuneak bete.


Azkenak
Euskadi nazioa da

2025eko Aberri Egunean, Imanol Pradales lehendakari jaunak “Euskadi Nazioa da” eta “hemen jarraitzen dugu eta jarraituko dugu, gure hizkuntzarekin eta gure nazio nortasunarekin, ez izan zalantzarik”, ozenki esan zituen.

Euskalduna naizen aldetik,... [+]


Sader-Profersaren Zorrotzako lantegien jarduera etetea eskatu dute auzokideek osasuna kaltetzen duelako

Auzo elkarteak, herri mugimenduak eta ekologistak batu ziren asteazkeneko kontzentrazioan. Lantegien jardueraren amaiera itxaroten ari dira duela hamar urte.
 


Landaguneen despopulazioa
Perotx oinetxea birgaitu, Nafarroako Urraul Goiti biziberritzeko

Nafarroako landa gune asko daude despopulazio arrisku larrian eta horietako bat da Urraul Goiti Pirinioaurreko bailara. Hango Adoain herrian biztanle bakarra bizi da iraunkorki eta 93 urte ditu. Han da ere Perotx oinetxe zaharra eta berau birgaitzeko herri ekimena abiarazi dute.


Tunisiatik Gazara abiaturiko ‘Al Soumoud’ auto-karabana geldiarazi dute Libiako Sirte hirian

Asteartean pasa zuten Tunisia eta Libiaren arteko muga, ondotik Egiptora sartu eta bertatik Gazara heltzeko asmoz. Berez, Libiako autoritateen babesa jasota du ekimenak, eta jarrera horri segika bidea berriz irekitzea galdetu diete poliziei antolatzaileek.


Israelen erasoaren aurrean, Iranek mendekua iragarri du eta 100 bat dronerekin erantzun du

Israelek Iranen aurka orain arte egindako aire eraso gogorrena egin du ostiral goizaldean, Leon operazioa-rekin. Erasoan, Israelgo Armadako 200 bat gerra hegazkinek hartu dute parte eta kalte handiak eragin dituzte Iraneko nuklear programa garatzeko eta misil balistikoak... [+]


Bilboko San Frantziskon ertzainek egindako eraso bat ikertzen ari da Segurtasun Saila

Erasoa Bilboko kale horretako ile apaindegi batean egin zuten maiatzean. Erasoa grabatua izan zen eta auzokideek salatu zuten.


Agus Gorbea, Gazako martxatik deportatua
“Martxak ezin badu aurrera egin, beste alternatiba batzuk jarriko dituzte martxan; zerbait egingo dute ziur”

Gazarako Martxara bidean, Kairoko aireportuan atxilotu zituzten euskal herritarren artean dago Agus Gorbea, eta momentuz deportatu duten bakarra izan da. Euskal Herrira bidean dagoela erantzun ditu ARGIAren galderak.


2025-06-13 | Irutxuloko Hitza
Palestinaren aldeko bi eguneko baraualdia egingo du Argituz elkarteak Donostian

Palestinako herria pairatzen ari den genozidioa salatzeko bi eguneko baraualdia egingo du Argituz elkarteak Donostian asteburu honetan, larunbatean eta igandean. Garibai kaleko 19. zenbakian egingo dute elkartasun ekintza.


Israel gosea arma gisa erabiltzen ari dela salatu du Nazio Batuen Batzar Orokorrak

Espainiako Estatuak eta Palestinak bultzatuta, 146 herrialdek alde bozkatu dute, 12k kontra eta 19 abstenitu dira. Ebazpenak Gazako sarraskia eta Israelen hedapena Zisjordanian salatu ditu eta nazioarteko ebazpen judizialak betetzea eskatu.


Zer egin Lemoizko zentral nuklearragaz?

1984an, Lemoizko zentral nuklearrak bere ateak betirako itxi zituen, konpondu gabeko urteetako gatazka eta zauriak atzean utzita; zentralaren azpiegitura ia berdin mantendu da, eta gertatutakoa, isilpean iraun du. Orain, tokikoek hainbat proiektu proposatu dituzte Basorda kalako... [+]


2025-06-13 | Ahotsa.info
Euskararen Defentsarako Sarea
“Bidegabea da euskara lanpostu publikoetan ez baloratzea”

Euskararen Defentsarako Sareak elkarretaratzea egin du Nafarroako Parlamentuaren aurrean ostegunean, aldarrikatzeko lanpostu publikoetan hizkuntzak baloratzen badira, euskara baloratzen ez den lanposturik ez litzatekeela egon behar. Eta beraz, Nafarroako Gobernuak egindako... [+]


Melisa Pérez, Kairon atxilotua
“Debekatu egin omen dute Gazara martxa, baina guk aurrera jarraituko dugu”

Egiptoko Gobernuak Israelen presioei men egin eta ehunka pertsona atxilotu ditu, Gazara egitekoa den martxa gelditu nahian. Hala ere, milaka lagunek martxari hasiera emateko prest jarraitzen dute, Israelen blokeoa apurtu eta genozidioa gelditzeko presioa egin asmoz. Melisa... [+]


Eguneraketa berriak daude