Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2025eko abuztuaren 29an
IRAKASKINTZA, ERRI-ERAKETA ta UDAL ETXE TA ERRITARREN ARTU-EMANAKIRAKASKINTZA
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Gaur egun gure Ataun´go erri onek, arazoz gañeztutako itsasobaten itxura duala esan bear. Eta norekin ondoena itzegin arazo oetaz, alkatearekin ez bada?
Esan det arazo ugari dirala; bai, asi ikasgintza, argi-indar, urbanizazio, S. Martin'go frontoia (ai antziñako proiekto!), eskolatako banaketa aldrebesa ( erriko maixu ta maistrak dozena-erdi bat laguntxo; monjetan gaiñezka ta akaso bear dan ainbat edo profesore gabe) t.a...
Alkate jauna:
Begira zer irakurtzen nuen orain egun gutxi periodiko batean lenengo ikaskintza gaiean: "no pedemos descansar ni un instante en esta batalla de culturizar España. Y habra de acudir primero a lo más grave del problema: la escuela primaria. Faltan escuelas en número que asombra, tenemos en España un extraordinario déficit de escolarización. Nada menos que el 15 por 100 de los niños y de las niñas entre los 6 y 14 años no tienen puesto para aprender. Unos 700.000 sin escolarizar! Parece increible. Y con éste van apareciendo otros problemas, como es el de la tercera parte de los niños españoles reciben una educación muy poco eficaz, ya que se imparte la primera enseñanza en esculas unitarias donde un solo meritorio maestro atiemde a niños de todas las edades".
Eta gure errian au da gertatzen dana ikas-toki geienetan erakusle bat daukagu ikas-edade guztiko umeei erakusten. Nere irittzian ogeigarren gizaldian erakusleal era ortan lana eratzea, berdiña izango litzake baserritar bati esatea bere lurralde zelai eta zabalak atxurrakin lantzeko. Gaurko egunean lan ori egiteko tresna badira, berakin lana askar, egoki, neke-gabe eta merke egiten da; baita ere badakigu gaurko ekunean ikastoki ondo eratuak, bertan arkitzen dira jakintzneurri berdiña dutenak. Ikusten da zer alderdi dagin, bañan piskabat aztertu dezagun.
Ikas-edade guztiko umeak dauzkan ikastoki batek daukan alderi-txarra da: ikasleen jakintz-neurri ezberdiña. Erakusleak ezin deike ikasle danai batera erakutsi, zatitu bearra dauka,3,4,..., maila jarri-bearra. Zer arazo dakazki era onek?
Ikasleak ez dutela ikas-orduak aprobetxatzen, ortik sortzen dira "klase partikularrak" derotzionak, ta nere iritzian oso gaizki daudenak, edade oietako umeentzat, zergatik jolasa ta askatasuna eskola beziñ bearrezkoa dutelako. Ikasleak gutxi gertutuak, atzeratuak gelditzen dira, nola ba era ortan? Ezin litekena, naiz ta erakusle egokienetakoa; erreztasun piskabat eta saiatzen edo saiatuazten diranak poliki gertutzen dira ( oek ere ez ikas-toki egokian gertutuko ziran ainbat gutxiago ere) eta beste gañetikoak...
Gurasoak beren umeak erbes-errira bialdu bear zerbait ikasi naiean. Erriko ikasleak erbes-errietako ikasteetzetara joaten diranean, zailtasun aundiak arkitzen dituzte, erritik ondo gertatuak irten ez dutelako.
Erakusleak ezin leike gogo aundirik artu era ontako ikas-tokieetan erakusteko, zergaitik naiz ta borondate aundia izan ikusten dute euren lanak frutu gutxi ematen dutela, ta zer gertatzen da? Erakusleak arrazoi aundiakin ikastoki egokietara joaten dirala (udazken ontan bost erakusle aldatu dira gure errian).
Ta askenik esango nuke ikasleak era ontako ikas-tokieetan nazka artzen diola ikagaiari, eta umeetatikan sortzen baldin bada ori, gero zalla izango da aldatzea. Gaurko egunean ikasten ez baldin bada, umeak biarko egunerako gertutzen ez baldin badira, zer bizi-bide artu? Nun lantokia billatu? Gaurko ta biarko gizartean nola bizi?
Nere iritzian ez da ori egin bear deguna, ez dezute uste gure errian 14 urte bitarteko umetxoai ikaskintzarik emateko biderik jartzerik dagonik? Nik baietz esango nuke. Orretarako guraso, elkarteen, erriaren laguntza eskatzen det, guztion iritzia ta benetakoa arazo onei buruz.
Zergaitik zuen iritzia? Bi gauza-gatik: Bata, gurasoak zuek zeratelako lenengo erantzunkidunek zuen seme-alabekin, zuen gain dago seme-alaba oen eziketa: ikaskintza danok dakizuten bezela izan bear du zuek etxean ematen ari zeraten eziketa orren osagarri, orduan zuek lan ori osatzeko ardura artzea beartuak zaudete, errian daukagun arazo oni erantzuteko orregatik zuen iritzia bearrezkoa da soluzio egokia ematen arren; bigarren, Udal-etxeak ez du nai bere gain artu ain garrantzi aundiko arazo onen soluzioa, naiz uste onez izan, gizonak geranez erabaki okerra eman dezakegu.
Zergatik batu? Erri ikasle guztiek ikastetxe batera bilduta ikastetxe ortako ikas-toki bakoitzean izango liraken ikasleak jakintz neurri berdixamarrekoak edukiko giñuzke.
Gure errian zailtasuna izan diteke ikasle guztiak ikastetxe batera biltzera, erria zabala dalako.
Orregatik ondo aztertu bearrezko arazoa da ori; bañan begira, esate baterako, Donostian eta beste erri askotan umetxoak nola joaten dira ikaste-etxetara.
Arazo lenen au orrela izanik eta berari erabaki egokia emateko Udal-etxeak ikusten duen erarik onenetakoa da, erri-eraketan edo urbanizazioko planean zuzentzea.
Azkenik galdera bat erriko gurasoai. Arazoau onela izanik zer da egokiena, ikaskintza dagon bezela utzi, etxeko atarian bere ondoren txar guztiekin zuen kontzientzi gain, edo, ta sacrifizio pixkabat geiago ezarrita danok ikastoki egokiagoak jartze errian, gure seme-alaben ondorenai begiratuta.
Erri eraketa lenengo zatia auxe zan, erria jabetu lanketa onezaz. Zati au oso motel irten da. Zein da errudun? Erriko elkartekok nola erantzun diozute zuen eginkizunai? Erritarrok nola erantzun dezute jarri diran konferentzitara? Gero ez da egoki esatea nik ezdakit. Zenbat saiatu zeratu jakiteko? Ondo dago esatea emen demokrazia bear da, bañan nolako demokrazia, erritarrok?
Goikoak jarritako gaizki egon oida, gauzak beti gora egin bear dira, baiñan egin, ez egon; bi itz auen artean ia berdiñak izan arren alderdia aundia dago. Etzaizute iduritzen lantegi egokia erriarentzat bere erria eratzea? Biar berandu izango da esateko au onela izan bear zuan, ikastetxeak orrela egin bear ziran, eta abar.
Laster erritarrok artuko dezute, izan ziranen konferentzien resumenak, izan ziratenok ia azturik egongo zerate zer azaldu zan eta izan eztziratenok.... irakurri bada gogoz danok erresumen ori.
Ondoren zuek aukeratu bear dezute erritalde bat erri-eraketa au aurrera eramateko, aukeramenean bat egin zazute.
Naiz aurretik izan, erritaldeari eskatzen diot ekin zaiozutela zuzen da gogor lantegi orri, lenbaitlen zuzendu ditzagun erriko arazo nagusiak.
Nere iritziz gauza au obeto esana dado era ontan:
Udal-etxeak garrantziko arazoetan egoki luke erriari azalpena, zer-gaitik naiz legez eskubidea izan arazo nagusitan erabakia artzeko erriari azaldu gabe, etzaitz iruditzen era orretako jokabidea.
Gauza orrela eta errian arazo nagusiak ikusirik Udal-etxekoak erabaki geienen arazo oien iritzia erriaen eman zezala eta erritalde batek zuzendu zitzala iritzi oiek, ortik sortu zan erri eraketa edo urbanizazioko plana.
Gure asmoetan erri eraketa au oso aurreratua egin bear zan, bañan len azaldu zer gertatu dan, erriaren, elkarten eskuetan utzi zan lanketa au...
Zeinda errudun? Udal-etxekoak? Guk ez det uste erru aundirik degunik, bai gizonak geranez eta gai onetan ez-jakiñak geralako (zer bide izan ditugu erriak izan ez duanik gure jakintza geiagotzeko) erruak izan eta izango ditugu; bañan erritarrok jakin bezazute gurea bakarrik ez dala errua, eta Udal-etxekoak bakarrik astindu da, berriz ere arazo batzuek soluzionatu gabe ikusiko dezute, amar lagunek bakarrik, nola zuzendu erri guztia? Onekin ez det esan nai astindu gogotik, bañan zeon buruak astinduaz.
Erriak etzeukan berez, etorkizunean jartzeko biderik. Arazo au orrela izanik "Patrimonio Forestalekin" konsortzio bat egin zan 40 urterako bertan erriak jasoko duana auxe da: mendian gaur etorkizuna duten eta beragatik uzten diran zugaitzak ateratzen diranean euntatik larogei ta amabost (%95); mendian gaur moztu bear diran zugaitzen dirua; mendian gaur aldatu bear diran landaretarik, irten bear duten zugaitzegatik euntatik berrogeita bost bertara egiten ari diran bidean, erriak zeukan zorra ordaindu.
Ni ez negoen Udal-etxeak erabaki au artu zuanean, bañan iritzi oso ona det jokabide orretzaz.
Erritar guztiak ere, uste det iritzi ona duala berazaz, zergaitik orain urte ta erdi gutxi gora-bera azaldu zan arazo arazo au guraso elkarteko asanblea batean. Ez det uste Udal-etxean iñork bestelako iritzirik eman zuanik.
Konsortzioa aprobatu zan ezkero, mendia garbitzen asi bearra zegon. Lenengo iritzia zan, mendi ortan una bat zegola, lote eder bat pago balio zuana, beste gañetikoak, eman bear zuten lanan trukean iñork etzituala artuko. "Gorostitzako" gañak zuan presik aundiena. Bertako zugaitzak zatitu ziran lotetan, beste alderdiko mendikoakin batean. Lote auek ziran: batzuek debaldekoak, zugaitz txarrak, besteak dirudunek, zugaitz obegoak zeudenak.
Bañan gertatu zana izan zan, egurzaleak laneak asi egin zirala debaldeko'etan baiata ere erosi egin zituztela dirudunek. Orduan errian sortu ziran komentarioak mendia eregalatzen ari giñala ta...
Etzait iruditzen orrenbeste izango zanik. Zergatik gertatu zana zan debaldekoetan egurzaleak denbora gutxi zutela lanketa orretarako. Patrimonioak agindu zuan eran. Gañera ikusi zana zan debaldekoak izan arren "arrapazka" etzirala ibili egur-zaleak; egun asko igaro zituen lote auek iñork artu gabe. An egon ziran debaldeko egurrak zai. Ori orrela zeralik, zer egin bear genduan? dirua erantsi? Artzekotan erantsiko genion bañan, zugaitzak zuti gelditu izan bazira?
Lote dirudunek ere saldu ziran. Emen ere etzan zalaparta aundirik izan; guk jarri genion diru-neurria iritsi gabe saldu giñuzten. Orrelaxe izan da Aitzarteko egurren gora-bera errua izan da Aitzarteko egurren gora-bera, errua izan da erriak dionez, eta gañera gurea; askotan itz egitea errez izaten da, bañan, asko dakiten oiek nola ez dira erritarrak izan da guri orrelako gaietan erakustera etortzen?
Azaldu detan gora-bera au igaro ondoren, beste sail aundi bat zugait, mendi ortan bertan bota bearra zegon, mendia garbitzen jarraitzeko.
Bertan zugaitz geientxoena txarra da, bañan lantegia bukatzeko denbora asko dute egurzaleak. Zenbait, zugaitz oen balioa? gure buru austea au izan da. Neurkerak egin ondoren, zenbat diru metro kubikoak ?, zenbat diru lesterokoak?, zergaitik egur zaleak lantegi au egin bear dute, zugaitz guztiak moztuaz naiz baliorik ez izan eta gañera basoan gelditzen dan egurra tixkituaz geroa pillak egiteko moduan, erretzeko. Ikusi len gure joka-bide txarra, errua gurea izanik, eta orain erritar oieri ez al zioten ajolik basoak erregalatzea. Nun ziñaten guri erakustera ez etortzeko? Edo ta erriko ondasunak zaintzeko erantzukizuna gurea alda bakarrik?
Salketa-baso onena egin zan egun gutxi. Batzuen iritzian au ere, orrenbeste egur diru ortan, erregalatua izango da.
Biar paguak estimatuak izango dirala? Ez dakit. Bakarrik gauz bat esangi dizuek. Patrimonioak dauzkan teknikoak mendi ortan zer zugait komeni dan jakingo du. Nere iritzian diru gutxi utziko duen zugaitza ez dute aldatuko noski, bestela tontoak izango lirake. Lana berdiña egin bear berak eta diru gutxiago jasotzeko...
"Larrauntxueta" aldean erriak piñuri koxkor bat saltzera dijoa.
Teknikoak neurketa egin ondoren auxe esan digu: piñuri onek ektareako 5 aldiz geiago eman duala inguruan daukan pagarien aldean.
"Agauntza" mendian ere politika berdiña jarraitzeko asmot degu. Pagari txarrak moztu eta piñuz aldatu eta piñuz aldatu. Pagari iritzi onenekoak neurtu orain eta gero berriz emendik urte batzuetara, ikusitzeko arren rentaglea dan. Ez diranetan piñua aldatzen jarraitu. Politika au mendi ortarako txarra iruditzen zaiona azaldu daikula. Erakutsi onak ez ditu iñork txartzat artzen eta guk ere ez.
Azkenik auxe azaldu nai diot erriari: Ni ez nitzala alkatetzeko aukeramen artean egokiena, batetik jakintz exkaxa dedalako gai ontan, eta bestetik nere izakera ez dalako agintaritza onek eskatzen duen erakoa.
Nere gain erori zan eta nik aldedana egiteko asmoa det, erriak nai badu.
Orain erritarrok, elkarteok jakin bezazute, zuen laguntzarik ez baldin badegu, guk naiz ta gauzak onez egin, errurik gabekoak ez dirala izango.
Nai degu bidea billatu zuekin zuekin artuemanak izateko, arazoak alkarrekin konpondu ditzagun. Bide bat alperrik galtzen ari gera, asteroko bilerrak.
Erritarrok erri-konzientzie danok artu dezagun!
Eskerrikasko zure, erirari iritzi zabalketa onegatik. Zure naia bete dezala. Agur.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#2
Jenofa Berhokoirigoin
#4
Mikel Garcia Idiakez
#5
Azkenak
2025-08-29
Egiari Zor
Elkarbizitza demokratikoak begirunea eta neurritasun instituzionala eskatzen ditu
Abuztu honetan polemika berri bat piztu digute, beste behin, belarrondokoa ematea baino larriagoa izan dena. Azken hamabost urte baino gehiagoan, Glen Cree ekimenetik hasi, Estatu bortxaren biktimei aitortza legala emateko mekanismoen sorreratik segitu eta herri honetan ireki... [+]
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Caparrosoko Valle de Odieta makroetxaldea epaituko dute lurrak nitratoz kutsatu dituelakoan
Irailaren 2an izango da epaiketa Iruñeko Zigor Arloko 2. epaitegian, ustez 2021ean makroetxaldeak haren inguruko lurrak minden hondakinekin kutsatzeagatik. Sasoi hartan Valle de Odieta makroetxaldeko administrazio kontseiluan ari ziren bost pertsona epaituko dituzte.
2025-08-29
Montserrat Auzmendi del Solar
Maila altua
Fitxa: Musika Hamabostaldia. Gewandhausorchester Leipzig.
Zuzendaria: Andris Nelsons.
Bakarlaria: Isabelle Faust (biolina).
Egitaraua: Pärt, Dvorak eta Sibeliusen lanak.
Lekua: Kursaal Auditorioa.
Data: abuztuaren... [+]
2025-08-29
Onintza Irureta Azkune
Eskoletako euskalduntzea “arriskuan” ikusita, Aiaraldeko dozena bat ikastetxek konpromisoen dekalogoa adostu dute
Gordin esan dute Aiaraldeko ikastetxeok: euskalduntzea “arriskuan dago” eta ikastetxeek, bakarrik, ezin diote aurre egin “egoera larriari”. Autokritika egin, eta hamar konpromiso hartu dituzte, hezkuntza komunitateek praktikara eramatekoak. Era berean,... [+]
2025-08-29
Jon Fernández González
Atlantikoko korronte baten kolapsoa adituek uste baino gertagarriagoa da
Ikerketa batek ondorioztatu du adituek uste baino AMOC korrontearen kolapsoa egoteko aukera handiagoak daudela. Korrontean aldaketa handiek eta azkenengo kolapso batek euri tropikaletan eraldaketa handiak eragingo lituzke, Europan negu oso hotzak eta uda lehorrak izango... [+]
2025-08-29
Maria Ortega Zubiate
Gutxienez 23 hildako izan dira Errusiak Kieven egin duen aire erasoan
600 misil eta dronetik gora bota ditu Errusiak Ukrainako hiriburuaren aurka. Gerra hasi zenetik egindako aire eraso handienetakoa da. Zelenskik nazioarteari eskatu dio erantzun dezala, Putin Trumpekin bildu eta bi aste eskasera.
2025-08-29
Joan Mari Beloki
Trump bake bila?
Abuztuaren 15ean Vladimir Putin eta Donald Trump Alaskan bildu ziren. Ofizialki, Ukrainako gerrari amaiera emateko bidean beste urratsen bat emateko. Baina Gazan milaka pertsona hiltzeko gupidarik ez duen politikariak serio esan al dezake penagarria eta tristea dela Ukrainan... [+]
Poligono eolikoak: oportunismo gutxiago eta plangintza demokratiko gehiago
Duela egun gutxi 6.000 alegazio baino gehiago aurkeztu dira Azantzan eta Sarbilen poligono eoliko berri bat eraikitzeko proiektuaren aurka. Antzeko beste proiektu batzuetan bezala, herritar eta talde antolatuen ahaleginari, antolaketari eta lanari esker egin da alegazioendako... [+]
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Nafarroako informazioaren arloko profesionalek Gazako kazetarien sarraskia salatu dute
Informazioaren arloko dozenaka profesional bildu dira ostegun arratsaldean Iruñeko Gazteluko Plazan, Gazan kazetari lanetan ari direnen aurka Israelgo armada egiten ari den sarraskia salatzeko.
2025-08-29
Juan Etxeberria Garmendia
Semaforo gorria
Artikulu bati zer nolako izenburua jarri ez da aise hautatzen, ezta? Hasiera batean, “euskaldun gezurti, tranpatiak” bezalako izenburua idazteko asmoa nuen, baina inor mintzeko gogorik ez dudanez, goikoari eutsi diot, ene gogoetaren muina hobeto ulertaraziko... [+]
2025-08-29
Maria Ortega Zubiate
Kai Nakaik, Marenek eta Olatz Salvadorrek gezurtatu egin dute Bilboko Udalak esandakoa: ez zien beste eszenatoki bat eskaini
Bilboko Udalak ostegunean adierazi du Abandoibarrako kontzertua bertan behera geratu eta gero, Plaza Biribileko agertokia eskaini ziela hiru artistei, baina ezezkoa eman zutela. Abeslariek bertsio hori ukatu eta zehaztu dute: bakarrik Kai Nakari eskaini zioten.
2025-08-29
Jon Fernández González
Bigarren aldiz moztu dute Espainiako Vuelta Israelen parte-hartzea salatzeko
Bigarren aldiz gelditu dute Katalunian Espainiako Vuelta Israel-Premier Tech taldearen parte-hartzea salatzeko. Hainbat pertsonak Palestinako banderak atera dituzte eta txirrindularien bidea oztopatu dute Oloten.
2025-08-29
Olaia L. Garaialde
“Bero jasangaitza” eta “arreta urria” salatu dute Nafarroako Ospitale Unibertsitarioan
Nafarroako Osasun Departamentuak iragarri du ospitaleko solairu gehienak klimatizatuko dituztela 2026 amaierarako. ARGIAk elkarrizketaturiko bi erizain laguntzaileek nabarmendu dute premiazkoa dela banako gelak, komun irisgarriak eta aire girotua izatea.
2025-08-29
Xabier Letona Biteri
Araba eta Nafarroa zeharkatzen zuten Forestaliaren bi autopista elektriko bertan behera geratu dira
Araba eta Nafarroa zeharkatu behar zituzten goi-tentsioko bi linea elektrikoren proiektuak ez dira gauzatuko. Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak Aragoiko Tueste herrian Forestaliak egin behar zituen lau poligono eolikoen proiektuak artxibatu ditu.
2025-08-29
Euskal Irratiak
Maitena Chohobigarat
“Beharbada menopausia gehiago aipatu beharko genuke, aterabideak badirelako”
Baionako ospitalean unitate berritzaile bat ideki da: kardio-ginekologia unitatea, menopausian diren emazteei zuzendua. Gai hau, askotan tabu edo bazterrean utzia, osasun arazoak eragin ditzake bizitzako etapa horretan.
Eguneraketa berriak daude