Iruinsemea, 1993tik dago gaur egun daukan karguan. Droga guztiak legeztatzeari buruz muturreko jarrerarik ez daukala aldarrikatzen du, ez alde bateko ez bestekoa. Zail ikusten du gai horretaz benetako eztabaida soziala abiatzea, baina edozein kasutan, patxada handiz egin beharko litzatekeela dio, asko baitira kontuan hartu beharreko faktoreak.
Gaurko egoeraz duzun iritzia ezagutzen hasi nahi nuke, modu orokorrean...
Lehenik eta behin zera argitu nahi dut: droga bat ona edo txarra izatea ez du haren estatus legalak ezartzen. Ez dugu gustuko alkoholarekin eta tabakoarekin gertatzen ari dena, zenbait baldintzatan batez ere, gazteak daudenean tartean. Orain, toki itxietan erretzea ez dugu onartzen. Batzuek diote alkohola ez dela droga, horixe delako beraiek hartzen dutena. Jarrera hori nahikoa ergela da. Droga da nerbio-sistema zentralari eragiten dion printzipio aktiboa daukan zerbait. Multzo horretan sartzen dira alkohola, tabakoa, kafea, sendagaiak... eta legez kanpoko drogak, zeintzuetatik batzuk legezkoak diren osasungintzaren esparruan erabiltzen direnean. Kontzeptu horiek nabarmendu nahi nituzke. Eta bestalde, legearen barruko drogak ere araudi baten menpe daude: ezin da 18 urte bete arte erre eta edan, ezin daitezke substantzia jakin batzuk hartu mediku batek errezetatuta ez bada... Izan ere, tabako, alkohol eta farmakoen merkatu beltza egon badago.
Gaur egungo sailkapen horrek (legezkoak, legez kanpokoak...) mesede edo kalte egiten du?
Kalte egiten duen droga norberak hartzen duena da. Argi dago eskuragarritasunak, prezio baxuak eta gizartearen tolerantziak erabilera areagotzen dutela. Baina nik ez dut esango erabilera hori ona ala txarra den; droga bat hartzen duena eragin positibo baten bila dabil. Eta gero, kalteak daude. On edo txar, norberak erabaki behar duen pertzepzioa da, nik ez dut erabakiko inoren ordez.
Baina estatuak dagoeneko erabaki du gure ordez zer den kaltegarria eta zer ez.
Nik ez daukat hain argi estatuak hala egiten duen. Nire aldetik, epaitu behar banu drogek egiten diguten kalterik handiena zein den, alkoholak eragindakoa dela esango nuke, gainerakoek baino askoz handiagoa.
Baina –barka tematzea– estatuak deliberatu du alkohola ez dela hain txarra, legezkoa dela ebatzi baitu.
Kontua ez da on/txar bereizketa egitea. Estatuari tabakoak eragiten dion osasungintzako gastua tabako salmentarekin lortzen duenaren bi halako da. Erabaki hori hartu duena leloa dela esan liteke. Baina nik ez dakit estatuak benetan erabakitzen duen ala ez; beste garai batzuetan hartu ziren erabakien zama daramagu bizkar gainean. Tierno Galvanek, Madrilgo alkatea zenak, kalamuaren apologia egin zuen droga hori bere unean modernitate elementua zen heinean, aurreko erregimenarekiko hausturaren ikurra zelako. Ez zuen hitz egin kalamuak osasunerako izan ditzakeen ondorioez. Gaur ez genioke esanahi hori emango substantzia horri, baina orduko ondorioen zama daramagu. Oso gai konplexuak dira eta ezin dugu erredukzionismoz jokatu.
Lehengo galderara itzuliko naiz, nolanahi: indarrean dagoen substantzien sailkapenak mesedea edo kaltea dakar?
Uste dut biak dakartzala. Droga legezkoetan legezkoenak sortzen du kalte gehien. Zer egin dezakegu? Mahasti guztiak suntsituko bagenitu, lortuko genuke alkoholismoa desagertzea? Orain, tabakoaren lege berria dela-eta, askok diote: hain kaltegarria bada, legez kanpo utz dezatela. Baina ezin dituzu legetik at utzi bost edo sei milioi espainiar, erokeria litzateke. Aldiz, honezkero legez kontrakoak direnekin zer egin, legeztatu ala ez? Uste dut legeztatzeari buruzko eztabaida egin behar dela, baina elementu guztiak kontuan izanda, eta patxadaz.
Ez dago halako eztabaidarik, ordea...
Egia da, ez da ematen ari. Batzuk oso sutsuki agertzen dira legeztatzearen alde –“heldua naizenez gero, utzidazi nahi dudana egiten”–, eta beste batzuk, berriz, sutsuki aurka daude, “hori txarra delako zure osasunerako, eta nik babestu egin behar zaitut”. Bagaude “ez bata eta ez bestea” esaten dugunok, arazoa aztertu eta abantaila eta desabantaila guztiak gogoan hartuta zer egin behar den erabakitzearen alde gaudenok.
Eta zergatik ez da eztabaidatzen?
Nire ustez, interes moral batzuk daudelako, eta jendeari ez zaiolako interesatzen analisia egitea. Bestalde, batzuen eta besteen jarrerak oso elkarren aurkakoak dira; ez dago eztabaida hotz eta lasaia egiteko ez asmorik ez girorik, nire iritziz.
Zergatik da hain zaila indarrean dagoen drogari buruzko legediaren defentsa irmoa publikoki egingo duen inor aurkitzea?
Bada, Gobernuko ordezkariak egin beharko luke, bere lanbideagatik hala dagokio eta. Nik egin dizudan lehen argipena izan da ez ditudala gustuko ez egoera bat eta ez bestea, osasun publikoaz den bezainbatean. Dagokidan eremuan kokatzen dut nire burua, eta ulertzen dut jendeak harremana daukala drogekin, gure artean egon direlako eta badaudelako, eta gainera egotea nahi dugulako, beraz ez gara tematuko desagertu daitezen. Baina batzuoi ez zaigu gustatzen gertatzen ari dena. Alkoholak eragindako egoera ikaragarriak ditugu, eta orain ikusten ari gara oso jende gazteak kalamua hartzen hastearekin harremana duten patologiak.
Droga ordena publikoko arazoa da oraindik?
Ez, dagoeneko ez gaude 80ko hamarkadan, egunero lapurretak eta gaindosiz hildakoak zeuden garai hartan. Orain, droga kontsumoa, baita legez kanpokoena ere, beste testuinguru batean gertatzen da: jendeak bere lana edo bestelako beharrak betetzen ditu astelehenetik ostiralera.
Haatik, datuek diote espetxean daudenen oso portzentaje handia drogarekin zerikusia daukaten delituengatik daudela preso.
Bai, dirua erraz lortzeko modu bat delako, eta hala norberaren kontsumoa ordaindu daiteke. Legez kanpoko drogen kontsumoak jarraitu egingo du, eta poliziaren jardunak merkatu beltza desagerraraztea lortuko ez badu ere –ez baitu sekula lortu–, logikoa da eginkizun horretan luzaroan dabiltzanak azkenerako atxilotuak izatea.
Kalamua da azken urteetan ikerketa gehien eragin duen droga, haren kalteak azpimarratzeko hain zuzen. Aldi berean, askok diote kalamua bera izan daitekeela laborategirik onena, beste droga ilegalak arautzeko probasaioa egiteko. Ez da kontraesana?
Bereizi egin behar dira erabilera terapeutikoa eta ludikoa. Ez dute elkarrekin zerikusirik. Pertsona batzuk, 40 edo 50 urte dauzkatela, gaizki sentitzen dira, eta konturatzen dira marihuana errez gero hobera egiten dutela, ondo egiten dutela lo... eta beren bizimoduan txertatzen dute substantzia. Jokabide horrek gizartearen onespena dauka, seguru. Eta hori, medikuak esan gabe ere. Halako batean akupuntura deskubritzearen parekoa litzateke. Gizarteak, oro har, ez du hori deitoratuko. Jolas-erabilera besterik da. Tolerantzia handia egon da droga horrekiko eta orain ondorioak nozitzen ari gara: zenbait patologia psikiatriko gora egiten ari da, eta hori eragin duten faktoreen artean, bakarra ez bada ere, kalamu kontsumoa dago. Erabilera ludikorako kalamua despenalizatu aurretik, arreta handiz aztertu beharko lirateke kontu hauek.
Zer irudituko litzaizuke merkatu legal baina kontrolatu batean heroina, kokaina eta halako substantziak sartzea?
Onurez eta kalteez eztabaidatu beharko litzateke aurrena. Niretzat, heroina oso droga arriskutsua da, baita kokaina ere. Oso kontrolpeko zerbait izan beharko litzateke. Baina ez diot uko egiten horretaz hausnartzeari eta eztabaidatzeari.
Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]
Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]
Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.
Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]
Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]
Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]
Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]
Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]
Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]
Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]
Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]
Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]
Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]
Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]
Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]