Itsas arkitektoak

  • Pasai Donibaneko (Gipuzkoa) portura hurreratuta, antzinako ontziak aurkituko ditugu kulunka. Albaola elkartea (1998an sortua) ari da Euskal Herriko itsas ondarea suspertzen. Hemengo itsasontzien tipologia aztertu, eraiki eta nabigatu egiten dute. Arraunerako ez dagoelako eliteko kirolari, ez gazte izan beharrik, 20tik 60 urtera arteko 50 gizon-emakume elkartzen dira.

2005eko uztailaren 17an
Historia liburutan maiz irakurri dugu euskaldunek vikingoei edo normandoei ikasi zietela nabigatzen. Mito horrekin ez dator bat Xabier Agote, Ontziolako kidea: «XVI. mendeko euskal itsasontzien aztarnak aurkitu dituzte kanadiarrek, eta konturatu dira mende horretan behintzat oso garrantzitsua izan zela hemengo itsas historia, bertako teknologiarekin egiten zirela ontziak, eta hemengoak kopiatu zituztela beste batzuek». Izan ere, bertan baldintza ezin hobeak zeuden ontzigintzarako: materialerako harizti aberatsak eta burdinik onena; kosta mareaduna »itsasontziak egiteko eta botatzeko oso lagungarria»; eta Europarekin harremanetan jartzeko kokapen egokiena.


Olatu eta haizeen araberako egitura

Hemengo itsasontzien arkitekturaren ezaugarriak haizeak eta olatuek moldatu dituzte: Haizea ez denez batere egonkorra, batez ere arraunean mugitzen ziren, eta besoen indarrari etekinik handiena ateratzeko ontzi estu eta arinak behar ziren. Portuetako sarrerak oso sakonera txikia zutenez -horrek sortzen ditu olatuak-, ontziek zapalak izan behar zuten. Albaola elkarteari esker, ontzi hauek bizirik ditugu egun. Nola berreraikitzen dituzte ontziak?


Liburuetatik uretara

Itsas arkeologiaz aztertzen dute nolakoak ziren iraganeko ontziak eta ondoren, jatorrizkoa bezalakoa eraikitzen dute ontziolan: material eta teknika berekin. Egun zurezko ontziak eraikitzen dituen bakarretakoa da eta bertan jendea formatzen dute. Egindako ontziak ureratu, eta dinamizatzen dituzte, lau modutan. Batetik, arkeologia experimentala eginez: Badakigu nolakoak ziren antzinako ontziak, baina nola nabigatzen zuten praktikan ikusten da ondoen, zer abiadura hartzen zuten, nolako belak zituzten -irauten ez dutenez, arkeologoek ezin izaten dute zehatz jakin hauen forma-... Bestetik, Itsas ondareaz gozatu nahi duenari aukera ematen diote nabigatzeko, kontuan hartuz elkartea dela, ez aisialdi taldea, beraz, ez da diruz ordaintzen arraunean egitea, talde lanetan parte hartuz baizik. Gainera Euskal Herriko itsas ondarea ordezkatzen dute foroetan, topaketetan parte hartuz. Adibidez, Bretainiara joaten dira bi urtez behin, non mundu osoko 2.000 itsasontzi tradizional elkartzen diren. Aurten Cambados (Galizian) egon berri dira, eta itsasontziz itzuliko dira Pasaiara, uztailaren 24an. Azkenik, espedizioak antolatzen dituzte, esaterako, larruzko txaluparekin Vigora joan ziren, Irlandari bira eman zioten belaz eta arraunez...

San Juan galeoia
Ontziolan egingo da hurrengo urtean. Hobekien kontserbatu eta aztertutako XVI. mendeko ontzia da. Pasaian egin eta Kalifornian ainguratuta zegoela hondoratu zen, oso sakonera gutxira eta horri esker mantendu da hain ondo. Munduko urpeko itsas ondarearen ikur izendatu du UNESCOk. Galeoia 23 metro luze izango da eta bere kila 16 »pieza bakarrekoa». Argi indarrik gabe egingo dute lan, orduan bezala.


Azkenak
2024-03-31 | Julen Azpitarte
Zinearen historiako film-kontzerturik “onena”

Oscar sari andana jaso zuen The Silence of the Lambs (1991) thriller-a zuzendu zuen Jonathan Demme (1944-2017) zinegile estatubatuarrak estreinatu zuen zineak inoiz eman duen kontzerturik onena: 1970eko hamarkadaren erdialdean New Yorken eratutako Talking Heads taldearen Stop... [+]


"Enpresa pribatuen esku utzi da segurtasun publikoaren norabidea"

Ertzaintzaren azken hamarkadako bilakaera teknologikoa aztertu du bere liburu berrian Ahoztar Zelaieta ikerketa kazetari, kriminologo eta ARGIAko kolaboratzaileak. Segurtasunaren industria ikertu eta Ertzaintzarekin duen lotura plazaratu du, La Ertzaintza que viene... [+]


Campi Bisenzioko GKN fabrikan batu dituzte langile borroka eta ekologismoa

2021eko uztailaren 9an jaso zuten kanporatze abisua Campi Bisenzioko GKN lantegiko 422 langileek. Biharamunean berean abiatu zuten fabrikaren okupazioa eta orduz geroztik bertatik dabiltza borrokan, deslokalizazioaren aurkako borroka zena bestelako industria eredu baten aldeko... [+]


Judith Bilelo Biachó
"Erakundeek ez digute lagunduko, guk geure hizkuntzan hitz egitea lortzen ez badugu"

Judith Bilelo Biachó gure artean izan zen iragan udazkenean, Garabideren Aditu programaren karietara. Ekuatore Ginean jaioa (Malabo, Bioko, 1975), bubi etniako kide da, bubiera hiztun eta hizkuntzaren aldeko militantea. Iraganaz bezainbat mintzo da orainaz, geroari... [+]


Eguneraketa berriak daude