Makina bat kontu

Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu

Koral-arrezifeen soinu erakargarria

itsasoan murgiltzen direnei oso isilak iruditu arren, uste baino soinu gehiago daude koral-arrezifeetan. Stephen Simpson-ek zuzendutako ikerlari-taldeak azaltzen duenez, soinu horiek oso lagungarri dira arrain gazteentzat orientatu ahal izateko. Arrautzetatik larbak jaiotzen direnean, itsas korronteen menpe geratzen dira, baina larbak arrain bihurtzean gai izaten dira bertako soinuak entzuteko eta arrezifeetara itzultzeko.
Emaitza hauetara ailegatzeko Australiako itsasoan 24 koral-arrezife faltsu sortu zituzten, eta berauetan bozgorailuak jarri. Bozgorailuetatik soinu desberdinak igortzen ziren, hala nola, algek bere higidurarekin sortzen dituztenak edo hainbat krustazeok bere pintzekin egiten dituztenak. Ondorioa izan zen gero eta arrain gazte gehiago hurbiltzen zirela arrezife faltsura. Erakarritako arrainetatik gehientsuenak apogonidoak edo pomazentridoak ziren. Lehenek soinu bereziekiko erakargarritasunik ez zuten bitartean, bigarrenek frekuentzia handiko soinuak zituzten gustuko.
Une honetan, Stephen Simpson eta lagunek Ormuz-eko itsasartean jarraitzen dituzte beren ikerketak, baina oraingoan itsasontzi erraldoien zaratak zein neurritan eraldatzen duten arrainen ibilbidea da aztertu nahi dutena.


Erresonantzia magnetiko nuklear eramangarria

Medikuntzan egin bada ere ospetsu, erresonantzia magnetiko nuklearra (EMN) aurretik fisikan eta kimikan oso erabilia zen molekulen egitura atomikoa aztertzeko. Ikerlariek aspaldi amesten zuten laborategiko tresneriarekin kalera ateratzea, baina orain arte ezinezko zen izugarrizko aparatuak erabiltzen baitira EMNak egiteko. Berriki Science aldizkarian argitaratu denez, ikerlari alemanen eta estatubatuarren taldeek EMNen aparatuak miniaturizatzeko lehen urratsa eman dute eremu magnetikoen aldaketak zuzenduz. EMNren oinarria hauxe da: molekulak eremu magnetikoaren pean jarri eta atomoak iparrorratzaren gisa hasten dira mugitzen eta mugimendu horretan emititzen dituzten irrati-uhinak erregistratzen dira. Eremu magnetikoak egonkorra behar du izan eta ekipoa txikitzean oso zaila gertatzen zen egonkortasuna mantentzea. Baina alemaniako Aix-la-Chapelleko Unibertsitateko Bernhard Blumich-en eta Kaliforniako Berkeleyko Unibertsitateko Alexander Pines-en taldeek lortu egin dute. Epe motzean izugarri zabal daiteke sistema eramangarriaren erabilpena prospekzio geologikoan, industrian kalitate-kontrolean edo medikuntzako diagnosietan.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Eguneraketa berriak daude