Iratxe Aranburu, korrikalaria: «Errendimenduak sakrifizioa dakar eta hori ez dator nesken “ohiturazko” ezaugarriekin bat»


2004ko azaroaren 14an

Nahiko berandu, 15 urterekin, hasi zen korrika. Neska urduria zen eta lasaitu beharrak bultzatuta hasi omen zen. Lagun batek aupatuta talde batean sartu zen; taldeko lehenengo neska korrikalaria zen. Hasieran kosta egin zitzaion eroso sentitzea, nerabezaroan zegoen eta prestatze-saioetan sarritan egiten zuen piper. Etxean guztien babesa jaso zuen. Konturatu gabe ia, gaur egun entrenatzaile duen Txumai Fernandez eredu bihurtu zuen. Pazientzia handia izan omen du eta haren irakasle sen onari esker jarraitzen du kontu honetan. Bere bizimodua errespetatu eta errendimendura eraman du.

Emakumea-kirola binomioaz hitz egidazu. Emakumea eta kirolaria zara, nolakoa izan da zure esperientzia? Emakumeak gizartean duen rola aldatu egin da. Kirolean aldaketarik sumatu al duzu?
Aldaketa gertatu da noski, baina federazioen eta bestelakoen egitura gizonezkoena da oraindik. Osasunari eta itxura fisikoari eusteko emakumeak kirolera jo du. Taldean bilatzen du babesa baina lehiarako sena badu, eta ahalmena ere bai. Ni hasieran lotsatuta aritzen nintzen, ezkutuko kaleetan, ilun zenean eta ahal zela jendeak ez ikusteko moduan. Leku isolatuetan. Mutilekin bakarrik aritzea gogorra egin zitzaidan hasieran. Orain aldaketa handia gertatu da, hezkuntzan emakumea eta gizona maila berean daudela ikasten dute haurrek eta ohitu egin gara emakumeak kirola egiten ikusten. Dena den, inoiz gertatu izan zait neska naizela ohartu eta mutilen batek aldamenetik igaro eta abiada orduan bizkortzea.

Emakumeek baino gizonezkoek kirolean aritzeko joera handiagoa dute. Noiz uzten diote emakumeek kirola egiteari, eta zergatik?
15-16 urterekin uzten dute. Kirolak ez daude emakumeentzat egituratuta, horregatik, orain, kiroldegi barruan egiteko kiroletan aritzen dira asko. Aisialdiko jarduerak dira, ez da errendimendua. Partaidetza motako kirola da, nesken ohiturazko ezaugarriekin bat datorrena. Errendimenduak sakrifizioa dakar berarekin eta hori ez dator nesken "ohiturazko" ezaugarriekin bat. Emakumeak ez du orain arte kirol kulturarik izan.

Hala ere, bada emakumearen alde lana erruz egiten duenik ere ezta?
Bai, diskriminazio positiboa ere badago. Komunikabide batzuek lan handia egiten dute emakume-ereduak sortzen. Emakumea-kirola binomioa gero eta arruntagoa da. Hala ere, generoaren araberako bereizketa oso da agerikoa. Ordutegi, esparru, material txarrena beti da emakumeentzat. Sariak ere askotan ezberdinak izaten dira egindako lasterketa bera izan arren. Berriak ematerakoan esaterako, titular, argazki eta abarretan gizonezkoa da protagonista, letra larriz ageri dira gizonen izenak, txikiz emakumeenak. Gainerakoa berdina da, lehiaketa bera, esfortzua... Ildo horretan, lan handia dago egiteko baina egia da lehen baino askoz hobeto gaudela.

Zer da zuretzat kirola? Zer eman dizu, zer kendu.
Bizitzeko modu bat da, urduritasuna kanporatzen laguntzen dit. Gainera hasierako beldur eta lotsak gaindituta bizitzako beste arloetan berdin jokatzen ikasi dut, lanean, lagun artean, nire izaera gogortu eta aurrera egiten. Saiatzea da gakoa eta niretzat saria ikaragarria da, lasterketetan lortzen dudan garaikurra baino gehiago nire buruarekin sentitzen dudan asetasuna da garrantzitsuagoa. Hala ere nire lehentasuna lana da, ahalegin handia egin ostean lortutako postua daukat eta ordu asko egiten ditut.

Lanean ere kirola esku artean...
Bai, lana ere gizonezkoen mundua da oraindik. Teknikari diharduten emakumezkoei baino gizonezkoei errazago onartzen zaizkie hutsak. Irakaskuntzan ez nuen horrenbeste nabaritu. Teknikari lanean kirol politika osoa kudeatu behar dugu eta gizonezkoen mundua da oraindik. Tratuan ere batzuetan antzematen da. Nire kasuan kontrako bi egoera bizi izan ditut, mutilekin ikaragarri ikasi dut, hala lanean nola kirolean, aurrera egiten eta nire lotsak alde batera uzten erakutsi didate. Beste alde batetik, horrek guztiak hasieran sortzen duen mina, beldurra eta lana daude.

Nola entrenatzen zara? Bereiz itzazu aisialdi kirola eta errendimendu kirola.
Ni lehiatzaile txarra nintzen eta aisialdiko jarduera gisa egin nahi nuen korrika. Buruari gogor egin eta orain errendimenduan nago. Gustatzen zaidalako egiten dut baina maila ona lortzean etekina ateratzea da helburua. Hori da errendimendua.

Neska gazteak
Ereduak beti daude eta azkenean ez diet erreparatzen. Kirolean jarduten duten neska gazteek ematen didate arreta. Emakumetu eta kirola egiten ikusteak asko pozten nau.

Galtza luzeak
Mutilekin entrenatzen hasi nintzenean txandala goitik behera lotuta ateratzen nintzen. Galtza motzak? Ezta pentsatu ere!

Azkenak
analisia |
National Geographic gutxiago, Kropotkin gehiago

Eskatutako kafea zerbitzatu zain nago tabernan, telebistan baleen inguruko dokumentala: “Arrak borrokan ari dira emea nork estaliko, borroka gordina eta arriskutsua, irabazle bakarra izango duena”. Soinu banda epikoak indartzen du ustezko gudaren intentsitatea... [+]


Amurrioko Correoseko postariek grebari eutsiko diote, enpresako zuzendaritzaren proposamena nahikoa ez dela iritzita

Langileek azaldu diote Aiaraldea Komunikabideari enpresaren proposamena ez dela konponbidea eta, horren ondorioz, hirugarren greba egunari eutsiko diote. 


2025-06-09 | Mattin Jauregi
Erleen dantza: Naturaren hizkuntza ahaztezina

Lurraren historian espezie askok komunikazio konplexuak garatu dituzte, baina gutxik dute erleen dantzaren pareko kode sofistikatua. Erle langileek elikagai-iturrien kokapena adierazteko erabiltzen duten dantza ez da soilik naturaren mirari bat, baita zientziaren begietatik... [+]


Sorbeltza
Lo airean egiten duena

Askorentzat uda soinuaren egilea da hegazti hori eta, seguruenik, hau dela eta mila izen ditu Euskal Herrian. Hauetako batzuek bere ‘txrriiii-txrrriiii-txrriii’ kantu deigarriari egiten diote erreferentzia: txirritxori, zirringilo, irrigo edo kirrilo, adibidez. Beste... [+]


2025-06-09 | Jakoba Errekondo
Gaitz erdi eta lotsa oneko nekazariak

Natura aspaldi deuseztatu genuen. Hori da gure kultura, natura deuseztatzea. Oinarrian, nekazaritzaren kultura, goldearen kultura, kultibatzea, berezko natura deuseztatzea da. Guk nahi ditugun mozkinak eta etekinak jezteko moduko “natura” dugu gurean.


2025-06-09 | Garazi Zabaleta
Basotxoa
Nafarroako ekoizle eta artisauen azoka berria Iruñeko Basotxoan

Ekoizleen eta kontsumitzaileen arteko zuzeneko harremanak sustatzeko asmoz azoka berria jarri du martxan Iruñeko Udalak, INTIA-Reyno Gourmetekin, Nafarroako Nekazal Produkzio Ekologikoaren Kontseiluarekin (NNPEK), Elikagai Artisauen Elkartearekin eta Bizilurrekin... [+]


2025-06-07 | ARGIA
Euskara hutsezko plaza bete dute Ziburuko Azokan

1.000 euskaltzale eta kulturazale baino gehiago giro goxoan ibili dira Ziburuko liburu eta disko azokan, eta larunbat goiz eta arratsaldez gozatu dute hitzaldi, kontzertu eta liburu aurkezpenez. 33 argitaletxe eta 10 diskoetxeren lanak ezagutzeko eta erosteko aukera probestu... [+]


EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da

Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei. 


Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin

Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
 


Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen

Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.


Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira

Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.


2025-06-06 | Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk

Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.


Eguneraketa berriak daude