Patxi Larrion: "Anbroxioren xerka"


2004ko maiatzaren 02an
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Hiri buruzagia zeharkatu dugu Anbroxioren xerka. Bizi gaituen metropoliko liburudendetakoek ezaguna dute liburua, zinez eskertzekoa, baina hiru liburudenda bisitatu behar izan ditugu feriatu arte. Iragan urrian, harrera beroa egin zioten Anbroxio liburuari, Itxaro Bordak Amorezko pena baino eleberrian betikotu zuen elkartean. Zaldiko-Maldikon bildu zirenek ezin izan zuten egilea zoriondu, eta jakin badakite Anbroxioaren aitak plazer handiz asetuko zituela, baina, Iratzederren garaian bezalaxe, egun ere, muga, muga da, eta, kontakizunean, horrenbeste lagun muga pasarazi dituen Enekok, ezin muga igaro garai horretan.

Erran bezala, atxiki dugu Anbroxio, ontsa atxiki ere, eta aitortu behar, emaitza, oparoa izan dela, liburuak bezainbeste bilaketa berak asetu gaitu, bilaketa, bidaia bilakatu baita, azken urteotan irakurri ditugun liburuak, entzun pasarteak eta atxiki irudiak bidaide izan baititugu Anbroxioren xerka izendatu dugun honetan.

Antton Lukuk, Hegatsen argitara eman artikulu gogoangarri batean, aholku bat eman zigun, "norabait joaten delarik azaltzen den lehena ez da kontaktu ona". Ez dakigu liburuen kasuan hala den, ezetz erranen genuke. Itxarori irakurri genion lehena, Basilika izan baitzen. Oragarrekoak, trilogiaren hondarrean, ezezagun genuen Erribera erakutsi zigun, beraz, ezinbestean sinesgarri zaizkigu, Basilika bezainbat, %100 Basque eta Hiruko.

Gure bidaiaren ezantza ironia izan da. Ironia aferetan, Mattin Irigoienek, Anttonek bezalaxe, Historia zoragarriki desitxuratuz, guztiz hurbil eta sinesgarri sentitzen ditugun istorioak agertu dizkigute. Esentzialismoz mukuru gauden garaiotan, kristala hautsi ala ez, Mattinek agertu irudia da, Noaingo batailaz gorde nahi duguna; Anttonek, Estafetan kokatu baionesak dira, urtero, Sanferminetan ikusten ditugunak; Gazteluko Plazako Txoko tabernako gin-kasak, Antso Azkarraren moldean irensten dituztenak, gure paisaiaren parte diren ber. Menturaz bergauza, pentsatuko dute, Baigorrin urtero edota iragan urte arte Arrosan horditzen direnetaz. Bai, festaren eremura heldu gara gure bidaian, ziur aski, mugaz bi aldeetan normalizaturik dagoen esparru bakarra.

Segura, Senpere, EHZ, Baigorri…, kilometro gehiegi guretako. Festak, bitarteko izateko sortu ziren, egun, nagusiki, helburu bilakatu dira. «Ozaze jaurgainian» gertatu dena konparaziorako, hor ere bi zitroin doratu, ikusten denez gin-lemon nonahi.

Azken urteotan, duela hiru hamarkada Bidarrain hasi eta egun Baigorrin ospatzen den Ricard, barkatu, Nafarroaren Eguna sendi dugu hurbilenen. Baina, Baigorrin ez gara plazatik urrundu, ez dakigu non den Pantzoren Borda zaharra. Festak une oparoak bizi izan ditu, eta muga zilaturik ikusi genuen Elizondoko saioena egin zenean, baina, Europako dirua agortu zen, eta mugaz bi aldetakoen harremanaren ahula agerian geratu. Lehen ez zen dirurik, eta harremana bazen, edo hori kontatu digute, egun, dirua behar dugu, harreman naturala omen dena mantentzeko. Hala ere, gu beti aitzina.

Epikarik ez da falta izan gure bidaian, eta demoek erakutsi diguten legez, epika ez da nahitaez ironiaren kontrako. Ezer dugu ikasteko gazte idealista »batzuk gazte izandako» horiengandik. Bestalde heldu batzuk inoiz baino gazteago ageri zaizkigu, Luzien Etxezaharretarena epikoa baino homerikoa zaigu. Durangon, gastuak kitatzeko aterako al dute Maiatz argitaletxekoek?

Bidaiak igaro duen bitartean, gaurkotasunik galdu ez duen Odolaren mintzoa eskura izan dugu mesanotxian, eta une goxoak igaro horren irakurtzearekin, alta, bertsolaritzak arrangurarako tarterik utzi digu, eta aurten, aspaldi iragarri zena gertatu da. Burlata eta Sarako saioena gogoan dugu oraino, Urepeleko Mixelek "gurea amaitu da" erratera behartu zuten saioak gogora ekartzen, tristezia ez den zerbait nabaritu dugu. Aldarte berean, Mendiburuk Nafarroakoan botatako azken bertsoa aditu genuen. Oilar zaharrak, »beste batzuk aurretik egin zuten legez», amore eman zuen, ez zegoen giro. Ondarrean, Kostaldeko gazte horiei muga paratu eta fini. Ez esan guri mugarik ez dagoenik, fisikoa ez denean, kaskoan dugu ezarria.

Arestian erran bezala, dena ez da liburua izan bidaia honetan, eguneroko berria, asteroko argia, irrati uhinak, irudiak telebistan, Bedaxagar eta Oihenarten emanaldiak, bidaide izan ditugu, eta leku urrunetara joateko Xipriren liburuak beti eskura, Aureliak erakutsi digu Septentrio. Alta, liburuarena hobetsi dugu, eta horren arrazoia, guk baino hobeki Anttonek du eman, "…transmisioaren zuloak edo etenak ordezka litzake liburuak, mundu biribil bat sortuz, birtualki euskaraz martxa daitekeen mundua. Hortan gabiltz Iparraldean Etxamendi sortuz geroztik". Horra, Auroraz geroztik, gure bidaiaren paisaia. Egin kontu, bi urte luze daramatzagu muga igaro gabe, ez gara ezta Sarako Biltzarrera ere hurreratu, hala ere, inoiz baino hurbilago sentitzen ditugu horiek.

Anbroxioren xerka ez da amaitzen gosea duenarentzat. Gose dena, aiseago asetuko da Elgetan egunotan, festa erraldoi horietan baino, egarri denak mama gozoa du zain botoiletan. Afera honetan, ezer baino lehen irakurle gara eta.

* Patxi Larrion historialaria da.


Azkenak
Iturengo arotza eta arte birziklatua

Ituren (Nafarroa), 1777. Erramun Joakin Sunbil (1755-1821) arotza Donamariako Joana Mari Ezpondarekin ezkondu zen. Ia 40 urte eman zituzten ezkonduta, Joana Mari 1806an hil zen arte. Eta tarte luze horretan, noizbait, Iturengo arotzak santu baten kobrezko estatua urtu omen zuen... [+]


2025-07-25 | Julen Orbea
Bilbon euskara jira ta Bira

Euskara badago Bilbon, baina non? Eta zertarako? Nork sortzen du euskarazko kultura, eta nork sostengatzen? Galdera horien aurrean, udalaren azken urteetako erabakiei begira, argiago ikusten da euskara eta kultura bizirik nahi ditugunontzat kezkagarriak diren erabakiak hartu... [+]


Honezkero, hemen dago beherakada

Antropologo eta ingeniaria den Yayo Herrerok dioen bezala, datu bat da. Horren jatorria ulertzeko erraza den baieztapen xume batean laburbil daiteke: Lurra agortzen ari da.

Gaia konplexua da. Ikuspegi asko daude, interesak gurutzatzen dira, informazioa desinformazioarekin... [+]


2025-07-25 | Ana Morales
Esan barik ez doalako

Sasijakintsua, jakineza eta franco txikia: horiexek dira aurrekoan Gotzon Lobera jaunak, Bilboko kale batzuen izenak aldatzeko ekimenaren kariaz, Deia egunkarian zuzendu dizkidan epitetoak. Ez du nire izena aipatu, egia, baina neu izan naizenez urte eta erdi luzeko borrokan... [+]


Gizon heterosexualak eta literatura feminista: hausnarketa bat

Hasieratik argi utzi nahiko nuke ez naizela inolaz ere feminismoan, sexu- eta genero-teorietan ezta LGTBIQ+ komunitatearekin lotutako gaietan aditua. Gizon txuri heterosexual bat naiz, ezkertiarra esan dezagun, bere burua feministatzat hartzen duena (edo feministen aliatua,... [+]


Auzolanean ikastola eraiki!

Goizaldeko lehenengo eguzki-izpiekin batera zabaldu ditu ateak Kirikiño Ikastolak. Zapatua da, auzolan eguna. Parte-hartze batzordeko arduradunak irrintzia egin eta lanera bideratu ditu bertaratu diren ehundik gora partaide: “Hemen erronkak denonak dira! Aurrera,... [+]


Amasa-Villabonako EH Bilduri erantzuna

Amasa-Villabonako EH Bilduk argitaratutako idatziaren harira, hainbat adierazpen egin nahiko genituzke. Lehenik eta behin, argi utzi nahi dugu larrialdi klimatikoari aurre egitearen urgentzia ukaezina dela, eta horregatik, krisi honekiko dugun kezkagatik beragatik jartzen dugula... [+]


Irunen eskuin muturreko “auzo patruilak” sortu dituztela salatu dute

Hainbat talde "neonazik" azkenaldian Irunen zabaltzen ari dituzten mezuak salatu dituzte asteazkenean Harrera Sareak eta hainbat kolektibok herrian. Eskuin muturreko "auzo patruilak" antolatzen ari direla salatu dute, eta hauek jendearen jatorriaren arabera... [+]


Udal legearen kontrako epai euskarafoboa
Euskararen aurkako erasoa salatu dute 200 alkate eta udal ordezkarik, eta hizkuntza bultzatzeko konpromisoa berretsi

Euskalgintzaren Kontseiluak deituta, Espainiako Auzitegi Gorenak joan den astean ebatzitako sententzia salatzeko prentsaurreko bateratua egin dute Bilbon. Sententzia "euskal gizartearen eta euskal erakundeen borondate demokratikoaren aurkako eraso zuzena" dela... [+]


Alonsotegiko Udalari dirua itzultzeko eskatu dio Bizkaiko Aldundiak, iruzurra egin zenetik hamairu urtera

Egun EH Bilduren esku dagoen udalak ia milioi bat euro itzuli beharko lioke foru erakundeari, duela hamairu urte, EAJ agintean zenean, diru-laguntza bat ez zelako behar bezala erabili, baizik eta iruzurra egiteko, EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak berretsi duenez. Eskaerak erabat... [+]


Ertzaintzaren 300 BMW ibilgailuen erosketan irregulartasun posibleak salatu zituen barne txosten batek

Eusko Jaurlaritzako Ogasuneko Kontrol Ekonomikoko Bulegoak barne txosten bat egin zuen Ertzaintzak jaso dituen 300 BMWen esleipen kontratuaren hainbat baldintza kritikatzeko. Ezarritako baldintzak zehatzegiak eta murriztaileegiak zirela salatu du ogasunak, eta horrek enpresa... [+]


Txosnetako “beto politikoaren” aurkako GKSren kanpaldiaren kontra oldartu eta lau pertsona atxilotu ditu Poliziak Gasteizen

Bi aste barru hasiko diren hiriko jaietan txosna jartzen utzi ez dietela salatzeko kanpaldia egin nahi zuten Gasteizko GKSk eta Etxebizitza Sindikatu Sozialistak, Andre Maria Zuriaren plazan. 20:30ak aldera, ertzainak oldartu egin dira kanpaldian zeudenen aurka, eta bi... [+]


Lotsa sentitzen dut giza generoko kide izateagatik

Milaka pertsonak modu aktiboan parte hartu dute, eta hala jarraitzen dute, XXI. mendeko holokausto telebisatu handienaren aurka protestatzeko, eta pertsona horiei errespetu eta miresmen handiena zor diet. Baina, gizateriaren zoritxarrerako, askoz gehiago dira, egoerarekin... [+]


2025-07-24 | Nicolas Goñi
Europan, oraingo sinplifikazioaren izenean, biharko bizitzak kaltetuko dira

Jarduera ekonomikoak sinplifikatzeko eta lehiakortasuna indartzeko aitzakiarekin, Europa mailan baita Europar Batasuneko hainbat estatutan ere, klima, ingurunea eta giza osasuna kaltetuko dituzten legeak biderkatzen ari dira 2024tik, askotan interes pribatuen lobbyen eraginpean... [+]


Sektore publikoan gurasotasun baimena luzatu eta seme-alaba bakoitzeko diru laguntza handituko duela iragarri du Jaurlaritzak

Eusko Jaurlaritzaren Familia, Haur eta Nerabeen V. plana aurkeztu du Nerea Melgosa sailburuak asteazkenean. Hamazazpi "trakzio-neurri berritzaile" jaso ditu planak, baina ez dute zehaztu noiz jarriko diren indarrean.


Eguneraketa berriak daude