BIRTUOSISMOAREN AJEAK

  • Birtuosismoaren ajeak

2007ko otsailaren 21an
Txapelketa honek sentsazio arraroak sortu dizkit, eta hasiera-hasieratik gainera. Seguruena Txapelketak dohain hori ere badu: gauzak muturrera eramanez gero, argiago ikusten dira eta Txapelketak gauza dezente muturrera eramaten ditu.

Joan deneko aspaldian bertsolaritzaren etxeari oinarriak jartzen ari gara. Oinarriak jarri eta etxea egiten ere bai. Nire irudipena da etorkizuneko bertsogintzaren oinarriak ez ote garen erabat ondo jartzen ari. Bertsoa ulertu eta aztertzeko bidea eta, azken batean, bertso onaren paradigma birtuosismoak jota ote dabilen irudipena daukat. Batez ere Txapelketan. Aurtengoa horren adibideetako bat ere izan da eta seguruena adibide txarrena ez; batez ere bide horrek zer eman lezakeen eta zer ez ikusteko.
Uztapideren bertso on batzuen balioa bilatzen hasi eta azkenean bertsoa ulertzeko eta aztertzeko proposamen teoriko berri bat kaleratu du Joserra Gartziak. Bertsolaritza ez da poesia eta ez da literatura klabean ulertu eta aztertu behar. Komunikazio estrategia bezala ulertu behar da eta oinarri teoriko propioa behar du, erretorika oinarri duena. Eta guzti horretan kontestuak du testua ulertzeko garrantzi berezia (barkatu sinplifikazioa). Erabat ados. Baina hala ere, lehengo lepotik burua eta hori kezkatzekoa da.
Azterbideak azterbide eta ulerpideak ulerpide inpresioa daukat gauza batzuk nahasten ari garela eta beste elemental batzuk ahazten. Eta neure burua ere ez dut inpresio horretatik kanpora ikusten. Bertsolaritza barruan gaudenontzat orain dena estrategia da, dena artifizioa da, dena erretorika da, hemen hau egin eta hor beste hori, orain metafora bat sartu du, gero konparazio batekin osatu, anafora erabili du biak lotzeko... Orain hori jarri da modan eta ia ez dago beste begirik, kritiko denak ere horrekintxe itsutu dira. Baina, arazorik handiena ez da hori. Handiena da gerori itsutzea eta iruditzen zait hori gertatzen ari dela.
Pintzelada asko, eta, koadrorik ez. Eta ezer ez esatea dela dirudi, baina, bertsoa bera bere osotasunean da bertsoaren muina, ene uste apalean. Birtuosismora jo bai, eta ahaztu egin dugu bertsolariak, bertsoak, ezer egitekotan esan egin behar duela (esan, sujeritu, sujeritu arazi... nahi dena) eta mamia eta azalaren arteko dikotomian mamiak agindu behar duela. Azalak ere berea egin behar du eta hori da mamiari presentzia ona ematea, sinple esanda. Azala mami bihurtzen dugu askotan eta txoratu ere mami-azalak txoratzen gaitu. Oso ondo, baina horrek bide motza du. Bide motza du, eta neure burutik hasita. Nik Txapelketa honetan ez dut prestatzeko nahi adina denbora izan, eta zer landu erabaki egin behar eta erabaki nuen: Amurizaren hiztegi errimatua hartu eta errimak, joskerak eta abar matxakatu. Eta, ez jauna! Euskal Herriko finalean errima eta joskeren lilura baino zerbait gehiago eman behar da. Edo bestela Atxagak berriz ere esango du ortodoxoak garela.
Ez dakit Txapelketa historikoa izan den edo ez. Iruditu zaidana da, baietz, Txapelketa jokoa dela, eta seguruena ez bertsolarientzat bakarrik


Azkenak
Lan mundua euskalduntzeko ere Herri Akordioa

Lan munduaren euskalduntzea euskararen normalizazio-prozesuaren erronka nagusietakoa dena diagnostiko partekatua da euskalgintzan eta eragile euskaltzaleon artean. Hamarkadatan belaunaldi berriak euskalduntzen egindako inbertsio guztia (hor ere egiteko asko geratzen dela ahaztu... [+]


2024-05-17 | UEU
37 euskal ikertzailek hartu dute parte Txiotesia7 lehiaketan

37 euskal ikertzailek hartu dute parte asteartean Txiotesia7 lehiaketan. Mastodon eta X/Twitter sare sozialetatik zabaldu zituzten beren ikerketa lanak, euskaraz.


Estatuaren indarkeriaren biktimei aitortza ekitaldia eginen die Nafarroako foru gobernuak

Maiatzaren 30ean eginen dute Estatuaren eta eskuin muturraren indarkeriaren biktimen aitortza ekitaldia, Baluarten. Biktima zehatzei egiten zaien molde honetako lehen ekitaldi publikoa izanen da, eta 2019ko legearen babespean gauzatuko da.


Gose greban hil da Thailandiako monarkiaren aurkako preso politiko bat

28 urteko Netiporn Sanesangkhom preso politiko thailandiarra hil da asteartean, gose greban 110. egunbete dituenean. Urtarrilean atxilotu zuten eta epaiketarik gabe zeukaten gatibu. Monarkiaren aurkako irainak egin izana egotzi zioten, 2020an eginiko protesta batean parte... [+]


Eguneraketa berriak daude