Donostiara joan gara, "Artzain Ona" katedralaren inguruan gabiltza, takoi-hots eta bisoizko berokiz inguratuta. Gaurik luzeenak argi gorri-berdez prostituituta daude, eta musikatxo bat entzuten da, gure bizitzako une intentsu hauei soinu banda jartzen diena. Eskaparateak sardinaz edo lentejuelaz apaindu dituzte, baina horterokerietan erori gabe, koadro modernoak marraztu nahian: arbola chic xelebreak, girnalda rustikoakà Gabonen zikin-briloa ezkutatuz, abuztu erdian ere horrela dekoratuko balituzte bezalaà

Nork baino nork eskaparate landuagoa du. Jende gehiena ingeniari lan baten aurrean geratzen da: Olentzero sua eta guzti ikusten zaion ikatz-txondorraren aurrean, tren bat dabil bueltaka, tarteka mendiko tunelean ezkutatuta.

Atso batek eskaparateko maketa horren erreplika egiteko eskatzen dio Mac Gyver uste duen senarrari, sotilki: "Kortxozko plantxa bat da, lau zulorekin. "Ez da hain zaila!". "Ez dela hain zaila?". Senarrak, izututa besotik tiraka ateratzen du tentazio horretatik emaztea.
Guri ere gogora etorri zaigu zer den etxean (ateoak izanda ere) jaiotza jartzea; belaunaldiz-belaunaldi iritsitako buztinazko figuratxoak, denborak batzuk besamotz eta besteak burugabe utziak, 40 urtetan erabilitako goroldio disekatuan jartzea. Koskortzen joan ahala, jaiotzako txerrikumeari kariño gehiago hartu genion Jexuxitori baino, eta denborarekin, Jexuxitok eta txerrikumeak elkarrekin konpartitzen zuten estalpeko sehaska.

Koskorretik aurrerago iritsi ginenean, (orain aitortuko dugunez) benetako jaiotzaren aurkako ekintza burutu genuen.

Unibertsitateko ikasle garaitan, Ñoñosti hiri europarra "naturaldu" behar genuela sartu zitzaigun kaskezurrean, ikasleen ostegunetako parranda espiritua berpiztu behar zela. Jexuxito berpiztu zen bezalaxe. Eta guri ere hiru egun iraun zigun bizirik ajeak. Aterik ate tabernariei limosna eman eta gero, pertsianak zerratu zizkiguten muturren aurrean, eta hiriaren bestaldeko zuloaren bila abiatu ginen, erromes, haiek karitate gehiago erakutsiko zutelakoan. Bide erdian, argi distiratsu batek gure begi gorriak mindu zituen: Jaiotzaren argia zen! Gipuzkoako Plazako jaiotza! Umetan bezala korrika sartu ginen (beno, ez, balantzaka) jaiotzako belardietan, gerri parera iristen zitzaizkigun trapuzko gizontxo artera. Gabonetako espiritua zerion parke hura txikitan Disneylandia zen guretzat, baina mozkorraldi hartan 19 urte genituen, eta gorrotoa, goragalea ematen zigun kontsumoaren jardinak, oparizko paperetan bildutako zorion hipokrita moralista kirastuak. Errebeldia inozo bat izan zen patxaran eta garagardoen erreakzio kimikoek sortu zigutena, eta buruan ahots batek agintzen zigun: "Non dago Jexuxito? Bahitu egin behar dugu! Non dago Jexuxito!". Eskerrak Jexuxitok zeruko guardak dituen bizkartzain, eta parkeko leizeren batean ezkutatu zuten. Ez genuen gure begien parean topatu, edo ez genuen ikusi. Jexuxito ez bazen, behintzat beste zerbait eraman behar, eta trapuzko gizon-emakume, bildots, ahate eta aingerutxoen artetik, zer hartuko eta, txerritxo bat! Umetako nostalgia edo nik al dakit zer sartuko zitzaigun kurrinkari horren begiratu xamurra ikusita, eta belazean errotik atera eta, ospa egin genuen txerria besotan hartuta, kale ilunetan udaltzainen kotxeetako argietatik ihesi.

Gabonak umedade handiko egunak dira. Malkoz eta emozioz xenxibletuta gaudelako, eta umez betetzen direlako kaleak. "Gure barneko umea" esnatzen omen da gugan, tabakoa erostera joan zenetik alde egin zigun ume hura. Gabonetan ikusiko dituzu umeak: umeak eskaparatetan; eskuak, sudurra eta aho zabala bentosa bihurtuta, kristalari itsatsirik, bareen pare lerde-arrastoa utziz. Ume anarkistak, ume arrazistak; Olentzeroren aldekoak, erregeak baino lehenago etortzen delako eta gainera etorkin edo beltz beldurgarri horri muxu ematea tokatzen ez delako.

Ume trapitxeroak, eskolan ikasitako kantei etekina ateratzen dakitenak; etxez-etxe pasatu eta izeba zaharrari «borondatez» urtean behingo bisitan joaten zaizkienak. Aingerutxo hauek gabon kantak 7ko taula baino gogo gutxiagorekin botatzen dituzte, zer dioten ere jakin gabe: "din-dan-don, din-dan-don, urte Barrigon!".

Ume melankolikoak, hazi nahi ez dutenak. Zenbat urtez itxaron zenuen gurasoei Olentzerorena iruzurra zela esan gabe? Ez al zenuen zuk ere pentsatu sekretua deskubritu zenuela aitortuz gero, opari gutxiago jasoko zenituela? Edo gurasoak frustratu eta traumatizatuko zenituela?