HAUR JOLASA BAINO GEHIAGO
Asier eta Luisfer Hezkuntza Fisikoko ikasketak egiten ari zirela, artegatasun berdinak zituztela, eta proiektu bat aurkeztu zuten Akitania Euskadi Nafarroa Fondoan. Beka bat eman zieten eta joko eta kirolen jatorriak ikertzen hasi ziren. Ikastetxetan herri kiroletako saioak egiten hasi ziren, eta jarduera arrakastatsua zela ikusirik, enpresa bat bilakatu ziren.
Kulki eta bere bi bazkideen abiapuntua ondorengoa izan zen: kulturak herriari izaera eta nortasuna ematen badio, eta jokoak kulturaren zati garrantzitsu diren heinean, gizarteari jolasten erakutsi behar zaio eta bertako jolasak direnak eta izan direnak plazaratu behar dira. Joko eta kirol hauen plazaratzeak eta praktikatzeak, euskaldunen kultura aberastuko du. Umeek gainera ikusten duten guztia ikasten dutenez, joko hauek haurrei zuzenduak daude nagusiki.
Asierrek adierazi digunez,"Euskal Herriko gizartea, nekazal gizarte izatetik, gizarte industrializatua izatera pasa zenean, ingurune guztia desagertu eta bizimodua aldatu zen. Honek eragin zuzena izan zuen joko hauetan. Fenomeno horrekin jolas hauek desagertzen joan dira. Egiten ditugun aktibitate hauek plazaratzeko eta praktikatzeko dira, jendeak baloratu egiten ditu eta bere kulturan barneratzen ditu. Horregatik sortu genuen Kulki, gizarteak ezagutza hauek ikas eta barnera ditzan. Historikoki Euskal Herriko kirol guztiak lan mundutik etorri dira eta kirol bilakatu. Herri kirol bilakatzearen arrazoi nagusia joko guztiek dema edo norgehiagoka izan dutela abizen da; norgehiagoka honek mantendu ditu bizirik, eta bakoitzaren abilezia neurtzeko izan dira beti. Kirol hauek helduek praktikatzen zituzten eta haurrek berriz, inguruan zituzten materialekin egiten zituzten jostailuak eta haiekin jolastu".
. 3 eta 12 urte bitarteko haurrentzako jokoak izaten dira Kulkik eskaintzen dituen gehienak.
Hala ere, bere eskaintza askoz ere zabalagoa da. Herri Kirol lehiaketak adibidez, 12 urtetik gorako gaztetxoei zuzenduak daude eta institutuetan nahiz herriko jaietan egiten dituzte.
Gurasoentzat ere jostailu zaharren erakusketa bat antolatzen dute. "Jostailu zaharrak berreskuratu ditugu; kortxo egur edo intxaurrez eginiko jostailuak erakusteaz gain, gurasoek ere seme-alabekin joko hauek egin ditzaketela da honen bidez zabaldu nahi dugun mezua" dio Asier Lafuentek. Azkenik betiko jostailuen tailerrak ere egiten dituzte umeekin. "Erakusketan dauden jostailuak egiten erakusten diegu. Ikastetxe eta udaletxeek erosten dituzte batez ere gure zerbitzuak" azaldu digu Asierrek.
Herri Kirol eta Artzai Jolasak, Herri Kirol eta Baserri Jolasak eta Herri Kirol Lehiaketak izenburupean, Kulkik Euskal Herriko edozein enparantza, eskola, frontoi edo txokotan iraganeko jolasak ezagutzeko aukera ezin hobea eskaintzen du. Ikusteaz gain, parte hartzeko aukera badute bertaratutakoek eta orain urte batzuk haurrek zituzten jostailuekin jolas dezake. Gune hauetan, laien gainean edo hankapaloen gainean lasterketak egiteko aukera badute. Lasto altxaketan parte hartu, orga txokoan ibili eta txingak altxatu. Bi orduko saioaren ostean, parte hartzaileek euskal jolasak eta kirolak ezagutu dituzte eta hau guztia jolasean. "Hasiera batean haurrak lotsatuta kanpo aldean geratzen dira baina lehenengoa gerturatu eta gero denak batera etortzen dira. Luisferrek eta biok haurrak gustuko ditugu eta oso ongi konpontzen gara. Partehartzea izugarria izaten da eta jakinmin handia izaten dute gaztetxo nahiz nagusiagoek" diosku Asierrek. "Egun komunikabidetan kirol batzu izugarrizko ohiartzuna izaten dute eta badira bestalde, kirol minoritarioak direnak eta hoien artean daude herri kirolak. Jendeak ikusi eta ezagutzen dituenean, oso atsegin ditu eta oso interesatuak egoten dira gaztetxoak"
Garai batean gurdian eramaten zuten animaliek bazkatzeko lastoa baserrira. Baserriko ganbaran sartu behar zen lasto guztia eta sabairaino igotzeak bazuen lana. Gurditik sabaira ordea, soka batekin lasto fardoak lotu eta txirrika baten laguntzaz igotzen zuten baserritarrek. Sokaren beste aldetik egin behar zen tira, goian zegoenak lastoa jaso zezan. Behean lastoa lotzen zuenak behin baino gehiagotan airean bukatu zuen.
Lokotx bilketa
Artoa jasotzeko garaia iristen zenean, artoa lurrean izanik, astoak zintzilik eramaten zituen zorroetan sartu behar izaten zen arto guztia. Zorro haiek nork lehenago bete, eta dema hartan sortu zen lokotx bilketa. Gaur egun artaburuak edo forma antzukoa duten beste edozein elementu eskuekin hartu eta zorrotan sartu behar dira ahalik eta arinen. Banaka-banaka sartu behar dira artaburuak zorroan: bat hartu eta zorroan sartu, hurrengoa hartu, zorroraino joan eta sartu... zorroa bete arte.
Pitipotoak
Tomate poto nahiz beste edozein poto hartu eta bi zulo egiten zizkieten. Bertan soka luze bat sartu eta mutur batean korapiloa egiten da eta potoaren barnealdetik sartu. Sokak gerrirainoko luzera izan behar du gutxi gorabehera eta beste muturra potoaren beste aldean sartzen da eta korapiloa egin. Horrela, hanka bakoitza poto bakoitzaren gainean jarri eta ostean ibiltzen ikasi eta korrika egin behar da, ea nor lehenago iritsi
Elkarrizketa ilustratzeko erabili dugun argazki nagusia 1970eko hamarkadan hartua da. Erratzuko plaza festetarako apainduta ageri da, ezpelez atonduriko ohiko eszenatokiarekin eta etxetik etxera zintzilik, dilindan dauden xingolekin. Urrunean bi soinulari agertzen dira, Maurizio... [+]
Lanaren Ekonomia irratsaioan faxismoaren gorakada aztertu dugu, munduan eta Euskal Herrian gertatzen ari dena.
Taldeko kideen aurkako eraso matxistak talde osoaren aurkako eraso gisa ulertzen dituela adierazi du Aroztegiko Elkartasun Komiteak. Komiteak salatu duenez, Aroztegiko epaiketara ikusle gisa sartu nahi zuen jendearen zerrendatik "Baztango mutil-dantzari talde... [+]
Ekainaren 23aren eta uztailaren 2aren artean iraganen da ahozko azterketa. Frantsesez pasa beharreko azterketa izanda, Seaskako, sail publikoko eta pribatuko irakasle batzuek publikoki jakitera eman dute euskaraz bideratzeko aukera eskainiko dietela ikasleei.
Gasteizko Umandi ikastola duela 50 urte sortu zuten hainbat familia aski ausartek –herri ekimena, orduan ere–, euskararen transmisioa ardatz hartuta. Mende erdia joan da, ikastola hazi egin da, belaunaldi berriak hezi ditu ez gutxi, komunitate baten erreferente ere... [+]
Maitasun erromantikoari lotuta, nerabe askok normalizatuta eta barneratuta du bikotekideak mugikorraren eta sare sozialen bidez kontrolatu nahi izatea. “Inportantea da ziberbiolentzia gisa identifikatzea, eta ez maitasun seinale gisa”, gogorarazi dute ikertzaileek.
Sexu erasoei lotutako epai ugari eman dira azken egunetan, eta bost gizon zigortu dituzte. Tuteran izandako bortxaketa batengatik, bi gizoni 9,5 urteko kartzela zigorra ezarri diete. Gasteizen gizon bati bost urteko kartzela zigorra ezarri diote emakume bat bortxatzeagatik... [+]
3.000 zauritu ere utzi dituzte Israelgo armadaren erasoek. Maiatzaren bukaeran berrekin zioten laguntza humanitarioari, GHF fundazio estatubatuarraren eskutik; eta ordutik, bertaratutakoei tiro egin diete soldadu israeldarrek.
Grabagailuari stop eman eta segituan galdetu dit Oiherrek: “Transkribatzean mantenduko duzu euskalkia?”. Baietz nik, batuaren mugek uzten didatenaren barruan baietz. “Arras inportantea da niretako”. Dutxa hartu eta Elizondora eginen du berriz, Aroztegiko... [+]
Legea onartu eta ia hiru urte igaro direnean jarriko da martxan neurria. Espainiako Ministro Kontseiluak onartutako dekretuak dio biktima bakoitzak 32.000 eta 96.000 euro artean jasoko dituela kalte-ordain moduan.
Bestea”-k gogaituta du gizateria, duena kenduko dio, duena eraldatuko du, kutsatuko du... “Bestea”-k definitzen gaitu... baina “bestea” denok izan gaitezke.
Egun, nor da “bestea”? Nork seinalatzen du izan behar ez dena?
Zapalduen... [+]
Duela urtebete, toki honetan bertan, existitzen ez zen herri bati buruz idatzi nuen, eta existitzen ez den herri horrek Palestinako genozidioa geldiarazten lagunduko zuela amestu nuen. Argi dago ez dugula lortu. Urtebete geroago, oraindik ere, haurren hilketa masiboak eta herri... [+]
Hainbeste jainko, arima, teontzi… beren izatea frogatu ezinik, eta jendeak ez ditu sinesten zientziak, kazetaritzak… ahal bezala, baina geure espezieaz harro egoteko moduan, frogatutakoak. Batzuek Lurra laua dela diote, eta debekatuta dagoela Antartikara... [+]
Maiatza Birjina Mariaren hilabetea den bezala, amak ospatzeko aukera da Mendebaldeko jendartean. Kasualitatea? Ez dut uste. Frantses lurraldean, Vichyko gobernuak besta hori instituzionalizatu zuen. Helburua bertuteko eta sakrifizioak egiteko prest den pertsona hori handiestea,... [+]