BERDEZ TATUATURIKO UHARTEA

  • Duela bospasei urte bidaia koaderno batean idatziriko hitz zatarrak dira honakoak. Zergatik Borneo? Borneo irla bat delako. Borneo bustitzen duten itsasoetan oraindik piratak existitzen direlako. Oihaneko hezetasunak, moskitoek eta gau hotsek elikadura katearen maila arriskutsu batean jartzen zaituztela susmatzen duzulako. Sute ikaragarriak izaten direlako -erretzeko egurra geratzen delako besterik ez bada-. Bertan iraungitzear dagoen Iban herriaren azken 10.000 seme-alabek euren lurraldeen suntsipenaren aurka kementsuki borrokatzen dutelako. Borneora, aitona eta amonak herentzia aurreratu eta nahi duzun tokira bidaiatzeko txartela erosten dizutelako eta azkenik, borneotarrek, azalean zizelaturik, ipuinak kontatzen dituzten tatuajeak daramatzatelako.

2000ko ekainaren 25ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Skrang ibaian gora eramango nauen kanoari itxaroten

Zer ostia egiten dut nik Kutchingo merkatuan?
Nire alboan dagoen eskale honek gainera kristoren nazka ematen dit. Eta bero puta honek! Borneon ez dago airerik. Ziurrenik oihaneko zuhaitz eta landareek arnasten dute aire guztia. 21 urte ditut eta botak buztin lehorrez zikinduta. Bost urte nituenetik lotzen ditut zapaten lokarriak nire kabuz: 16 urte bider urteak dituen 365 egun = 5.840 egun. Txikitan, futbolean asko aritu naizenez... egunean lokarriak pare bat alditan-edo lotu ditudala kalkulatuko dut: 5.840 bider 2 = 11.680 egun. Eta lokarriak lotzen sei bat segundu ematen ditudanez... 11.680 bider 6 = 70.080 segundu. Hiruko erregela sinple bati esker, zenbaki hauek guztiek 19 ordu eta hogeitama kosta minutuko emaitza ematen dute... Beraz, nire bizitzako ia egun oso bat igaro dut nire zapaten lokarriak lotzen.
Ondoan dudan eskale honek, 40 bat urte izango ditu. Zaila da gero asiarren adina asmatzea! Bada, adin horrekin, eta itxura denez hankak jaio zen egunetik falta zaizkionez, lokarriak lotu ez izanagatik bi egun baino gehiago aurreztu ditu honek bere bizitzan. Hala ere nahiko baba itsusiak ditu eskuan. Bere gorputza hara eta hona mugitzen duen karrotxoa bultzatzeagatik ziurrenik. Baina bi aldiz pentsatuz gero, honek guztiak ez du zentzu gehiegirik. Hemen jende guztia hanka hutsik dabil. Motor hotsa. Puf! Eskerrak. Une egokian azaldu da kanoa. Motorea gobernatzen, eguzkitako betaurreko beltzak eta gorputz osoa tatuaturik duen pirata itxurako gizon zahar bat. Koadernoa gordeko dut. Beroak gehiegitxo ez ote nauen putasemetzen pentsatu dut une batez.


Burezurrak habean zintzilik

Iban ehiztari batek burezur bat aurkitu zuen oihanean. Beldurturik zera galdetu zion: "Zu zergatik zaude hemen?". "Hitz egiteagatik nago hemen", erantzun zion burezurrak.
Aurkikuntza bitxiaz harro, ehiztaria bere herrixkara lasterka itzuli zen, gertatutakoa kontatzeko irrikitan.
"Hitz egiten duen burezur bat aurkitu dut oihanean!".
Herriko buruzagiak ez zuen kontakizuna sinestu eta oihanean barneratu zen ehiztariarekin. Burezurra zegoen tokira iritsi zirenean, ehiztariak, makurtu eta berriro egin zion galdera. "Zu zergatik zaude hemen?" Baina burezurrak ez zion erantzun. Buruzagiak, haserreturik, labana hartu eta burua moztu zion ehiztariari. Buruzagia aldendu zenean, burezurrak galdera bat egin zion ehiztariaren buruari: "Zu zergatik zaude hemen?". Eta ehiztariaren buruak zera erantzun zion: "Hitz egiteagatik nago hemen".
(Iban gerlariek etsai bat akatzen dutenean, haren burua moztu eta oihanean uzten dute pizti eta zomorroek garbi dezaten. Kaskezurra besterik geratzen ez denean huntzez eginiko saskitxo batean sartu eta etxeko habean zintzilikatzen dute. Iban herriaren sinesmenean, hildakoen arima burezurrean ezkutatzen da. Mende hasieran, misiolari kristauek ohitura hau debekatu bazuten ere, Bigarren Mundu Gerran bertara hurbildu zen japoniar askok preso du arima oraindik huntzez eginiko saskitxo baten barruan).


Argia tatuaturik daramaten gerrariak

Borneoko Sarawak lurraldean bizi diren Iban gerrariek bidaiaren kontzeptu berezia dute. Bizitza haientzat, eremu zehatz batean egin beharreko bidaia da. Mundu honetakoa, existentziaren une bat besterik ez da, eta irauten duen bitartean, ahalik eta etsai gehienen burua moztu eta ahalik eta bidaia gehien egin behar da. Bidaia bakoitzeko, Iban gerrariak sinbolo bat tatuatzen du bere azalean. Jaioterrira itzultzean, tatuaje berri hori erakutsi eta egin berri duen bidaian pasatako bizipenak ipuin bihurtzen ditu, herrikideen mirespena lortzeko.
Baina tatuajea ez da ipuinen mapa soila. Iban gerrariak hiltzen direnean, eta euren arima huntzez eginiko saski batean preso dagoen kaskezurrean geratzen ez badira, oihana utzi eta mundu berri batera doaz. Eremu berri honetan, zerua lur bihurtzen da, gaua eguna, sua ura eta iluntasuna argia. Orduan, bizitzan zehar azalean tatuaturiko sinboloak, mundu berrian egin beharreko bidea erakutsiko duten argi iturri bilakatzen dira.


Boenga Terong (Iban olerkia)

Skrang ibaiko urertzean, karramarroa eta zakurra eztabaidan zebiltzan.
Skrang ibaiko urertzean, karramarroak zakurraren koskabiloak tximurtxikatu zituen.
Skrang ibaian hondoratuta, karramarroa barrezka hari da. Skrang ibaiaren urertzean, zakur negartiak bere potroak miazkatzen ditu.
Martin arrantzalea urertzera hurbildu da eta zakurrak gertatutakoa azaltzen dio.
Martin arrantzaleak ibaiko uretan hondoratu eta bere mokoarekin karramarroa harrapatzen du.
Martin arrantzalea urertzera itzuli eta hankaz gora jartzen du. Martin arrantzaleak karramarroari barre egiten dio eta zakurraren jabe zaharra agertzen da.
Tatuaje gehien dituen atsoa, herriko jakintsuena da. Tatuaje gehien dituen atsoak karramarroa eta Martin arrantzalearen arteko urperaldi froga batez ebatziko du eztabaida. Tatuaje gehien dituen atsoak bi egun eta gau bat itxaron ditu urertzean karramarroa hatsik gabe urgaineratu den arte. Tatuaje gehien dituen atsoak arrazoia Martin arrantzaleak duela erabakitzen du


Azkenak
11 urteko mutil bat hil da, igandean Bilboko igerileku batean bero kolpea jasan eta gero

Bilboko Errekalde auzoko igerileku batean gertatu zen ezbeharra. Larrialdi zerbitzuek erreanimazio lanak egin zizkioten adin txikikoari, eta Gurutzetako ospitalera eraman zuten; hiru egunetara hil egin da.


Ostiraleko bileran Putinek su-etena onartu ezean, Trumpek dio “ondorio larriak” izango direla Errusiarentzat

Ostiralean Alaskan izango duten bileraren bezperan heldu da mehatxua. Friedrich Merz Alemaniako kantzillerrak deituta, gailur birtual bat egin dute asteazkenean Zelenskik, Trumpek eta Europako hainbat agintarik. Ukrainako presidenteak adierazi du Trumpen eta Putinen arteko... [+]


50 maliar inguru ari dira kale egoeran bizitzen Gasteizen asilo eskaera ebazten duten bitartean

Ostegunean eman dituzte asilo eskaera tramitatzeko lehen txandak: bederatzik lortu dute, irailerako. Eusko Jaurlaritzak ebazpena arintzea, eta migiratzaileak ostatzeko zentroetara mugitzea eskatu dio Espainiako Gobernuari.


Alberto Alonso (Gogora): “Txiki eta Otaegi ez dira erreferente; indarkeria, beldurra eta terrorea erabili zuten”

Aurten Txiki eta Otaegi fusilatu zituztela 50 urteko beteko direnean, Alonsok adierazi du ETAko bi kideek ez zutela nahi Franco osteko gizarte demokratiko bat: "Diktaduraren aurka borrokatzen ziren, baina diktadurak erabilitako tresna berberekin".


Jai eredua neurodibergentziatik aztertzen

Bilboko Aste Nagusia pertsona autistentzat irisgarriagoa izateko zenbait gako dakartzate Oihan Iriarte Eletxigerrak eta Iker Boveda Martinek, euren esperientziatik.


Ostiraletik aurrera berriz debekatuko dituzte nekazaritza jarduerak Nafarroan

Tenperatura igoera dago aurreikusita datozen egunetarako, eta, sute arriskuak ekiditeko, ostegun iluntzeko 20:00etatik aurrera debekatuta egongo da uzta lanak egitea. Aurretiaz ere neurriak hartuta zituen gobernuak, baina Zarrakazteluko sutea kontrolpean izanda, neurriak malgutu... [+]


Auzo ibilbideak
Atzoko eta gaurko borrokak gogoan

Ezagutu dezakezu Euskal Herria gure txoko eder eta famatuenak bisitatuta, Instagramerako edo postal baterako argazkiak aterata zure buruari, kostaldeko paisaietan edo monumentu bisitatuenetan irri eginez. Baina ez duzu Euskal Herria guztiz ezagutuko. Horretarako, hobe zenuke... [+]


Ipar Euskal Herriko 158 herritan ur murrizketak ezarriko dituzte, alerta egoeraren ondorioz

Ostiraletik aurrera ur murrizketak ezarriko dituzte Euskal Hirigune Elkargoak barne hartzen dituen eta alerta egoeran dauden 158 herritan, eta metereologia zerbitzuek abisu horia ezarri dute trumoien arriskuagatik. Hego Euskal Herrian, berriz, leku ugaritako termometroek 40... [+]


Jaurlaritzak Bailen Energia enpresari Oionen bi parke fotovoltaiko eraikitzeko baimena eman dio

Bakoitzak 1.680 eguzki panel izango ditu, eta megawatt bateko potentzia. Enpresak hiru urteko epea izango du Muga eta Val izeneko instalazio fotovoltaikoak eraikitzeko. 


Delitugile migratzaileak zuzenean deportatzea proposatuko du Erresuma Batuko Gobernuak

Erresuma Batuko gobernuak proposatu du delituak dituzten migratzaileak berehalakotasunez deportatzea, ekainean onartutako legearen bide beretik. Lege horrek baimentzen du sententzien %30 beteta dutenak deportatzea; igandeko proposamenarekin ez dute zigorrik bete beharko... [+]


7 urteko ume bizkaitar bat hil da Errioxako kanpin batean, zehaztu gabeko arrazoiengatik

7 urteko umea oporretan zegoen Fuenmayorren (Errioxa). Logroñoko San Pedro ospitaletik Nafarroako ospitalera eraman zuten eta bertan hil zen. 


Israelek gutxienez ehun palestinar hil ditu azken bi egunetan, eta Gaza hiriaren aurkako erasoak gogortzen ari da

Astelehenetik asteazkenera bitarte eginiko aire erasoetan gutxienez ehun palestinar hil ditu Israelek, horietatik gehienak Gaza hirian, hura osorik okupatzeko asmotan. Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 2023ko urriaren 7az geroztik 227 lagun hil dira elikagai eskasiagatik... [+]


Txikik eta Otaegik Zarauzko Udalaren aitortza behar dutela aldarrikatu du Sortuk

Txiki eta Otaegiren fusilamenduen 50. urteurrenaren harira jarritako olana kendu du Zarauzko Udalak. Sortuk salatu du udalak, EAJ eta PSE-EEk osatuta, "zaborra izango balitz bezala" tratatu zuela olana. Zenbait herritarrek berreskuratu eta Azken Portuko plazan ireki dute.


Piano bikaina, Biarritzen

Zer: Biarritz Piano Festival. Amaierako errezitaldia. Benjamin Grosvenor, pianoa. 

Egitaraua: Schumann eta Moussorgskyren lanak

Lekua: Biarritzeko ‘Espace Bellevue’.

Data: abuztuaren 8a.

-------------------------

Biarritz Piano Festival... [+]


2025-08-13 | Nagore Legarreta
Ibaiak begirada itzuli zigunekoa

Munduko hainbat txoko zeharkartzen dituzten ibaiek, bizirik dauden heinean, euren begirada propioa dute mundua bera ikusteko. Gizakiaren garapenaren testigu isilak dira: hirigintza, gerra, kutsadura, uholdeak... dituzte ikusmiran, baita euren bazterretan etengabe ernetzen diren... [+]


Eguneraketa berriak daude