"Bake prozesua geldo doala esatea iragana ahaztea da"


1995eko otsailaren 05ean
Kazetaritza independenteak herritarren babesa du arnas
Israel eta Palestinaren arteko bake prozesua aurrerantz pausoz-pauso
"Bake prozesua geldo doala esatea iragana ahaztea da"
Natan Lerner, Tel Aviveko Unibertsitateko katedraduna
Gaur egun Ukrainiakoa den herritxo batean jaiotakoa, berehala Argentinara abiatutakoa eta bertan bizitza erdi egindakoa. Beste erdia Israelen, hara jo baitzuen 1966an. Lerner jaunak 69 urte ditu eta azken hogei urteetan Tel Aviveko Unibertsitateko Nazioarteko Zuzenbide Publikoko katedradun gisa ari da. Halaber, hiri hartako Juduen Mundu Kongresuaren Bulegoko zuzendari izan da. Sabino Arana Fundazioak ekarrita Bilboko hotel batean mintzatu gara patxadaz.
PAE eta Israelen arteko bake prozesua une larria iragaten ari da, nola ikusten duzu bere etorkizuna?
Alde bietatik aurrera jarraitzeko borondatea ikusten dut eta hori da garrantzitsuena. Orain Palestinako Kontseilu Nazionalerako hauteskundeen data eta hauen inguruko xehetasunak negoziatu behar dira. Alde bateko zein bestekoak kexu dira zenbait gauzaren inguruan.
Prozesu hau epekakoa da, lehenbiziko bi epe hauetan autonomia palestinarraren oinarriak finkatu behar dira, eta hirugarren tarte horretan, 1996ko maiatzean gai arantzatsuagoei helduko zaie: Jerusalen, errefuxiatuak, muga zehatzen kokapena...
Eta palestinarren diru arazoak? Azkenean horiek konpontzen ez badira prozesuaren aurkako osagai bihur daitezke.
Hori batez ere palestinarren arazoa da, baina Israelek ordezkaritzak bidali izan ditu Europako estatuetara Gazako palestinarrei diru laguntzak eman diezazkieten. Gaza txirotasun egoera larrian bizi da, baina orain arte emaitza nahiko kaskarrak lortu dira.
Ez al doa geldo preso palestinarren askatasun prozesua?
Akaso bai, baina hori beteko da, ez da arazo handirik izango. Geldo doa, batetik Israelgo oposizioak Gobernuaren aurka erabili ez dezan, eta bestetik, beste aldearen aurrean ere gehiegi ez lasaitzearren.
Zer gerta liteke datozen hauteskundeetan Likudek irabaziko balitu?
Arriskua hor dago baina zenbait gauza dagoeneko atzeraezinak dira: Gaza eta Jeriko, esate batera. Zenbait gauza estatuaren betebeharrak dira eta ez alderdi batenak edo bestearenak.
Teorian behintzat, nazioarteko hitzarmenak bete egin behar dira, gobernuan edonor egonda ere. Likudek akordioak beteko ez balitu nazioarte mailako Israelen posizioa oso kaskar geratuko litzateke, ez baita ahaztu behar Estatu Batuek eta Errusiak babestu zutela akordioa.
Hemen dagoen inpresioaren arabera, Israelgo agintariak prozesuari oztopo gehiegi jartzen ari zaizkio.
Arabiar eta juduen arteko gatazkak ehun urte dauzka, Israelek, 45 urteko bizitzan gerra mordoa izan ditu... Duela hiru urte norbaitek esan izan balit atzo bertan Rabin eta Iasser Arafat bilduko zirela, zorotzat joko nukeen.
Gaza eta Jerikok autogobernua dute, Israelgo Armada handik kanpo dago, hauteskundeak egingo dira laster, Jordaniarekin bakea sinatu da. Guztia urte t'erdian pasatu da; beraz, geldotasunaz berba egitea iragana ahaztea da.
Duela hiru, lau, bost urte, talde terrorista zela eta, PAErekiko elkarrizketa ukatzen zen. Gaur egun zer iritzi dute horretaz, oro har, herritar arruntek?
PAEren zati batek oraindik terrorista izaten jarraitzen du. Ez da lehenbiziko aldia historian gobernuek lehen talde terroristatzat jotzen zituzten taldeekin negoziatu dutena. Israelen, aspaldidanik jada, jende askok esaten zuen bakea etsaiarekin sinatzen dela eta ez lagunarekin. Negoziaziorako oinarria behar zen, PAEk Israel ezagutzea; behin hori egin ondoren guztia arrapaladan etorri da. Kontua da zein eskubidetan eman behar dugun amore eta zein gauzatan mantendu behar dugun gogor, eta pentsatzen dut beste aldeak ere antzera pentsatuko duela.
Zisjordania noizko egon daiteke Autonomia Palestinarraren barruan?
Zisjordania? Pentsatzen dut Judea eta Samariaz arituko zarela, Jordaneko mendebaldeko aldeaz. Teorian zenbait transferentzia egin dira jada, baina espero da Gaza eta Jerikoko hauteskundeen ondoren izango dela. Indar armatuen birredatzeaz lotuta dagoenez, elkarrekin erabaki behar da, baina batez ere Arafaten esku dago.
Asentamenduak egiten jarraitzen da.
Ez, dauden asentamenduetan etxebizitak eraikitzen uzten da, baina berririk ez da egiten.
Ez al da asentamenduekin jarraitzeko ezkutuko modu bat?
Ez, hori bigarren mailakoa da. Berdin da asentamendu batek 105.000 biztanle izatea edo 110.000. Asentamenduak egon badaude, nola bizi behar diren da gainditu beharreko zailtasuna. Asentamenduen aurka egon naiz beti, baina han dagoen jendea kontuan hartu behar da, eta arazoa mapa eskuetan konpondu behar da.
Noizko Siriarekiko bakea?
Ez dakit, baina oso arazo desberdina da, arazo arrazionalagoa da, erlijioa ez dago tartean. Arazo militarra da gehiago, enbaxadoreak eta buruzagi militarrak elkarrekin bildu dira eta, geldo baina gauzak aurrera doaz.
Dena den, akordio ugari egon arren, erregio mailako ekonomi integrankuntza barik etorkizuna beltza da, baita Israel berarentzat.
Ez ezazuela pentsa Europako Batasunaren antzeko zerbaitetan. Proiektu komunak dauden erregio bat imajina liteke: ura, argindarra, industria mailako taldeak... Jordania eta Egiptorekin samurra izango bide da, baina nazioarte mailako laguntza behar dugu.
LETONA, Xabier
14-15

Gaiez\Politika\Nazioartea\Estatuak/Na\ISRAEL
Gaiez\Politika\Nazioartea\Gerra/Iraul\Palestina
Pertsonaiaz\LERNER1
Egileez\LETONA1\Politika

Azkenak
Spoti-fire, Stop-ify edo Spoti-fair

Guztiok entzun nahi dugu musika: asko, merke, euskaraz eta gaizki sentitu gabe. Baina Spotify utziko badugu Israelen konplize izateagatik, agian beste enpresa eta tresnen inguruan ere hausnartu beharko dugu. Edo gure morala kontratatzen ditugun zerbitzuen arabera neurtzen hasiko... [+]


2025-09-09 | Irutxuloko Hitza
Kaleratzeak Stopek gaitzetsi du Donostian GOe egiteko azkartasuna, ondoko orubeko gazteentzako apartamenduei ekiteko datarik ez dutenean

Joan den astean jakinarazi zuten Basque Culinary Centerren GOe eraikina urriaren 20an inauguratuko dutela, eta horren harira, Kaleratzeak Stop plataformak idatzi bat helarazi du komunikabideetara. Bertan, gaitzetsi egin du Basque Culinary Centerreko eraikin berria 20 hilabetetan... [+]


Nafarroako azoka ekologiko handiena Noainen lurreratuko da irailaren 12tik 14ra

Hamargarren urtemuga ospatuko du aurten Nafarroako Azoka Ekologikoak. Berrogei postuko azokaz gain mintzaldiak, tailerrak, kontzertuak eta erakusketak izanen dira


2025-09-09 | Gedar
EAJko presidente ohi Andoni Ortuzar kanpo-aholkulari gisa fitxatu du PwC multinazionalak

 "Komunikazioan eta gai publikoetan" lagunduko dio enpresari. Lizitazioak manipulatzeagatik isundu izan dute konpainia, eta lotura zuzenak ditu EAJrekin. 


Izpegiko gainak herri baten aldarri izanen dira buruilaren 19 eta 20an

Basaizeak, Baztango Gazte Asanbladak, Baigorriko eta Erratzuko gazteek elkarlanean prestatu dituzte Izpegiko Bestak. Elkartasuna, memoria kolektiboa eta engaiamendu politikoa izanen dituzte ardatz.


2025-09-08 | Aimar Lopez
Istilurik gabe baina normaltasunik gabe ospatu dute bertze behin Alarde eguna Hondarribian

Jaizkibel konpainia berdinzaleak Herriko Etxearen eta epaileen deliberoak bete ditu, ez haatik HAOSEk, alarde baztertzailearen antolatzaileek. «Estrategia aldaketa bat» eskatu dio Jaizkibelek auzapezari; ezkerreko ordezkariek «Alardea antolatzeko».


2025-09-08 | ARGIA
Israeli armak salerostea debekatzeko dekretua iragarri du Espainiako Gobernuak

Pedro Sánchez Espainiako presidenteak adierazi du, legez arma-blokeoa ezarrita, presioa eragin nahi dutela Benjamin Netanyahurengan. Sánchezek deitoratu du nazioarteko komunitatearen zati baten “indiferentzia” eta Israelgo Gobernuarenganako... [+]


Bayrouren gobernua erori da Frantziako Asanblean eta estu da Macron

Astelehen arratsaldean konfiantza mozioa galdu du Frantziako lehen ministro François Bayrouk. Konfiantza mozioa eskatu zuen, datozen lau urteetarako austeritate usaina zuten aurrekontu batzuk aurkeztu eta bere aurkako zentsura mozioa iragarri zuenean eskuin muturrak. Aurrez... [+]


2025-09-08 | Axier Lopez
Argentinako ultraeskuinak lehen kolpea jaso du haustekundeetan

Peronismo klasikoak Buenos Aires probintziako hauteskunde legegileetan botoen %47,2 lortu du. Javier Mileiren La Libertad Avanza hautagaitza 13 puntura geratu da (%33,7). Emaitza esanguratsua da bozka emateko eskubidea duten argentinarren %38 Buenos Aires probintzian biltzen... [+]


‘Esnatu ala hil’, kaleko euskaltzaleentzako liburua ondu dute Goikoetxeak eta Iurrebasok

Esnatu ala hil. Euskararen oraina eta geroa, diagnostiko baten argitan (Elkar) liburua argitaratu dute Garikoitz Goikoetxeak eta Iñaki Iurrebasok. Egileen helburua da gaur egun euskarak bizi duen egoera ulertzeko tresna bat eskaintzea, “ezinbestekoa delako aurrera... [+]


2025-09-08 | Gedar
Igorreko Kiñu Gaztetxearen aurkako epaiketa, irailaren 15ean

09:00etan Durangoko epaitegi aurrean biltzera deitu dute Kiñuko kideek. Duela bost urte hasi zen Gaztetxearen aurkako prozesua.


2025-09-08 | Ahotsa.info
Bideoa: Labaren irekiera festa ospatu dute Iruñean

Labaren itzulera ospatzeko festa antolatu dute egun osoan zehar. Broken Brothers Brass Band-en kalejirak Alde Zaharreko kaleak zeharkatu ditu Estafetaraino, ondoren lehiotik kantua izan da Amets Aranguren, Julen Goldarazena Flako, Idoia Tapia eta Oier Zuñigaren eskutik; eta... [+]


2025-09-08 | ARGIA
“Terroristak” dira Espainiako Vuelta geldiarazi zuten Bilboko ekintzaileak, Israel-Premier Tech taldeko jabearen arabera

“Ez gintuen harritu nola hartu gintuzten Euskal Herrian, ezker muturreko ekintzaileen eta separatisten gotorlekua baita”, adierazi du Sylvan Adams-ek.


Itsaso zakar bat eta bi ahots poetiko

Xak eta Ekiza

Non: Ondargain txiringitoan (Deba)
Noiz: abuztuaren 27an.

-------------------------------------------------------

Euri langarraren eta lanbro-lainoen artean pasatu dugu Gipuzkoako muga, kostaldean zehar doan errepidetik itsaso zakarrari beha. Bandera... [+]


2025-09-08 | ARGIA
Desplazamendua behartzeko Gaza hirian palestinarrak hiltzen eta eraikinak suntsitzen jarraitzen du Israelek

Astelehen goizaldean 23 palestinar gutxienez hil dira Gazako hiriburuan, tartean bi haur gosetearen ondorioz. Igandeaz geroztik gutxienez 50 etxebizitza eraikin eraitsi ditu Israelek, beste 100 kaltetu, eta desplazatuen kanpamenduetako 200 denda suntsitu.


Eguneraketa berriak daude