«Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da»


1994ko urtarrilaren 09an
Inoiz baino beharrezkoagoak dira eskuin muturraren gezurrei
aurre egingo dieten hedabide independenteak
Miguel Unzuetari elkarrizketa, politikaz, ...
«Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da»
MIGUEL UNZUETA
Gai desberdinez eta sakon hitz egin daiteke Euskal Herriaren Adiskideen Elkarteko lehendakaria den Miguel Unzuetarekin. Eusko Alderdi Jeltzalearekin lotura estua duen izena, EAEko autonomi estatutua negoziatzen aritu zen. Bilbon beste abokatu batzuekin duen bulegoan bera lehendakari duen elkarteaz, Europaz eta autonomi estatutuaz aritu gara solasean.
ARGIA. Euskal Herriaren Adiskideen Elkartea elitistatzat jo izan da. Gizartetik hain urruti al dago?
MIGUEL UNZUETA.
Berrehun urtetik gora dira elkartea jaio zela, eta egungo Euskal Herri ikaragarri honetan aurrera ateratzea ia miraria izan da. Garai batean gure lana herri honen historiaren ezagutza mantentzea zen gehienbat. Gaur egun gauzak aldatu egin dira, eta beste zerbait egin behar da. Ahal den neurrian behintzat, elkartearen hasierako izpiritua berreskuratu beharko genuke.
Peñafloridak eta bere lagunek, elkartea sortzean, hezkuntza herritartu beharra aldarrikatzen zuten. Ez zuten elkartea bakarrik sortu, Bergarako Mintegia eta hainbat eskola beren ekimenez jaioak dira: hasi auzo eskoletatik eta edozein etxeguneetaraino. Sorburuari erreparatuta, gu elitistatzat jotzea zentzugabea da. Arrazoizkoa litzateke baldin eta Euskal Herriko bururik azkarrenak gure elkartean baleude. Horrela balitz, gustatuko litzaidake elitista izatea.
A. Zein da elkarteak egun duen zeregina?
M.U. Gogoetarako gunea izan behar du, glamour historikoa duen tribuna, alegia. Kanpoko zein bertako jendearekin lan egin behar da. Hemen jende askok dauzka burutapenak, baina gero, arrazoi ezberdinak medio, isiltzen ari da. Guzti hori Euskadin ernetu egin behar da.
A. Zer harreman duzue Eusko Ikaskuntzarekin?
M.U. Eusko Ikaskuntza gure elkartearen beherakada une batean jaio zen. Une txar horretan jende batek beste proiektu bat sortu zuen. Beti gorde izan dira harreman onak gure artean. Ona da lehia izatea, baina ez lehia handiegia. Gregorio Monreal eta bere taldearekin ahaleginak batzen saiatuko gara. Eurekin arratsalde batez gogoeta saio bat egiteko zain gaude, eurak ere hausnarketa prozesu batean baitaude.
A. Autonomi estatutua negoziatzen aritu zinen. Nola ikusi duzu gaur bitarteko bilakaera?
M.U. Autonomi estatutua jaio zenean alde positibo batez eta zalantza batzuez etorri zen; eta denboraz aurrikuspen biak bete dira. Ukaezina da, nahi zen estatutua ez izan arren, gorputz juridiko baliagarria dela gaur egun.
A. Negoziatzen aritu zineten sasoian, gauzak egun dauden legez egongo zirela uste al zenuten?
M.U. Ez zen horretaz pentsatu, orduan inoiz ez baitzen asmakizun gogaikagarria den autonomien estatuaz hitz egin. Kontrakoaz hitz egin genuen: Konstituzioaren 8. atalak sistema autonomikoa ahalbidetzen zuela. Garai hartan autonomia bi besterik ez zeuden hala izateko arrazoiez. Euskadi eta Kataluniako kolektibitateek estatuarekiko zuten atxikimenduak aukera bakarra zeukan oreka lortu eta bideragarria izateko: autonomi estatutu zabala. Prozesuak 20 urteko iraupena izan zezakeen, gero benetako planteamendu autonomikoa izanez gero. Autonomi estatutua ez da administrazioa zilegiztatzeko tresna, ezta administrazioa herritarrari gehiago hurbiltzeko ere. Estatutu honek oinarri politikoa dauka.
A. Eskuduntzenak amaierarik gabeko soka dirudi. Zein irakurketa du horrek?
M.U. Estatutuaren sistemak ez du luze iraungo, agortzear da. Transferentzien inguruko tirabirek alderdi politiko batzuen arteko liskarrena baino esanahi sakonagoa dute. Orduan pentsatutako diseinuak bideragarria izateko oso aukera gutxi dauzka jada. Estatutua atxiki zeneko eskema juridiko-konstituzionala horrenbeste aldatu da ezen sistemaren bideragarritasuna zalantzan dagoen. Duela hamabost urte agindutako transferentziak ez heltzea ez da arazo dialektikoa, patologia konstituzional bat adierazten duen arazoa baizik.
A. Zein da Euskal Herriaren tokia Europan?
M.U. Estatutuarekin eskema bat egin zen, gero aldatu egin dena. Europaren kasuan, ordea, ez dago eskemarik, eta gainera egungo egitura politikoa _estatuetan oinarritua_ egitura politiko berrietara egokitzea eragozten duten indarrak daude. Badira ezberdintasun kultural eta etnikotako herrialdeak, baina gauza komun asko ere badituzte, bai kultura baita interes aldetik ere. Munduaren antolaketak bloke handiak osatzera jotzen du. Egitura berriak sortu beharra dagoela ikusi behar du Europak ere.
A. Nazio gutxiagotuetakook bigarren mailako herritarrak izan behar dugu nahitaez?
M.U. Etorkizuneko Europa ez da izango ez estatuena ez herriena. Estatuak ez dira jada izan direna, eta herri guztiak ere ez dira nazio-estatu bihurtuko. Europako nazio eta herriak, Erromako Itunak seinalaturiko askatasunaren baitan, gehiago elkartuko dituzte egiteko gai diren gauzek egungo eskema politikoak baino. Zeresana duten eta elkarrengana biltzeko gauza komunak dituzten kolektiboak izango dira aurrera egingo dutenak. Argigarria da oso Italiako hego eta iparraren artean jazotzen ari dena: nork bere interesak gorde nahi ditu.
A. Ulsterren prozesu itxaropentsua ireki da. Antzeko zerbait gerta al daiteke Euskal Herrian?
M.U. Amorratzen nago Downing Street-en sinatutakoaren edukia irakurtzeko. Egunkari guztiak irakurri ditut eta bakoitzak bere erara eman du albistea. Ez daukat, beraz, jazotakoaren ideia tajuzkorik. Major eta Reynolds-ek egin berri dutenak zera berretsi du: egungo errealitate politiko eta juridikoek ez dute Europaren etorkizuna baldintzatuko; errealitate sozialak dira elementu erabakiorrak.
A. Euskal Herrian hiru administrazio desberdin ditugu. Posible al da zazpiak bat hura Europan lortzea?
M.U. Oker ez banago, «zazpiak bat» leloa Donibane Lohizuneko lore jokoetan asmatu zen. Irakurri dut zerbait haiek pentsatzen zutenari buruz, eta nire ustez gu baino baikorragoak ziren. Etorkizunari lasaitasun handiagoz begiratzen zioten. Duela gutxi Alli, Ardanza eta Akitaniako lehendakaria elkartu dira; hori duela hamar urte pentsaezina zen, eta norbait horretaz aritu izan balitz utopista zela esango genukeen.
Guzti honek, azken batean, betiko Europa indarrean dagoela frogatzen du. Betiko Europa horren gaurkotasunak azal dezake, esaterako, Yugoeslaviako gatazka. Hau errealitate artifiziala _arlo politiko eta juridikoa_ baino garrantzitsuagoa da. Betiko Europa hori orain hasiko da loratzen, bere gainean egitura berria eraikiko da, eta hor guk ere lekua izango dugu. Hori bai, ez XIX. mendeko estatu egiturarekin, horrelakorik ez baita mantenduko.
A. Frankismoaren ondoren Euskal Herriko egoera politikoak bilakaera hau izango zuela esango zenukeen?
M.U. Bagenekien garai latzak etorriko zirela, baina ez egoera hain dramatikoa bihurtuko litzatekeenik. Baikortasuna eta itxaropena ziren orduan nagusi. Ez dugu besteei jazotakotik ikasi, kanpotik zetozen errealitate berrietara egokitzen ez dugu asmatu. Politikariak, sindikatuak, enpresariak... dogmatiko samarrak izan gara denak. Horren emaitza da orain ikusten duguna.
Nere Portillo
34-38

GaiezPolitikaEstatuakEspainiaErakundeakAutonomiak
PertsonaiazUNZUETA4
EgileezPORTILLO1Politika

Azkenak
Euskal diaspora elkartuko da Boisen, eta jendetsua izatea espero dute

AEBetako Idaho estutako Boise hiriburuan ospatuko dute euskal kultura ezagutarazteko, eta euskal diaspora batzeko. Hainbat ekitaldi egingo dituzte uztailaren 29tik abuztuaren 3ra arte.


Gurasotasun baimena 16 astetik 17ra luzatuko du Espainiako Gobernuak, eta 32 aste gurasobakarrentzat

Astearte honetako gobernu bileran onartuko dute PSOEk eta Sumarrek, akordioa iragarri baitute. Neurria "berehala" ipiniko dela indarrean jakinarazi dute.


Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute

Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]


Zuzenean eta zeharka 434.000 palestinar hil ditu Israelek 2023ko urritik, Gazako biztanleriaren %20, kalkulu baten arabera

The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]


Europa makurrarazi du Trumpek
AEBek Europako produktuei %15eko muga-zergak ipiniko dizkie, eta alderantziz ezer ere ez

Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]


Agur esan du Hatortxu Rockek, baina segida izango du abenduan: Aske jaialdia

Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.


Gosez hiltzen ari gara

Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.


Octavio Alberola zendu da, Donostian Franco hiltzen saiatu zen anarkista

1962ko udan, CNT Francisco Franco diktadorea hiltzen saiatu zen Donostian, ETAren laguntzarekin. Octavio Alberola anarkistak koordinatu zuen ekintza, baina huts egin zuten.


Paul Urkijoren ‘Gaua’ hurrengo filmaren soinu bandaren grabaketan parte hartu du Aiaraldeko Iaiaiai taldeak

Irrintzi eta performance taldeak aste honetan egin ditu grabaketak Paul Urkijoren eta Mursegoren eta Aran Callejaren gidaritzapean, eta beste artista batzuekin elkarlanean, Ibon RG-rekin besteak beste. Sitgeseko zinema jaialdian estreinatuko dute pelikula, urrian.


2025-07-28 | Gedar
Arrazakeriarekin lotu ziren iazko gorroto-delituen ia erdia Espainiako Estatuan

%37 genero- eta sexu-diskriminazio kasuekin loturik egon ziren, eta aporofobia %33 hazi zen. Gorroto-delituen intzidentzia tasarik altuena Nafarroan identifikatu zuten iaz.


Umezurtz geratu diren Palestinako haurrei eskolak ziurtatzeko 41.000 euro bideratuko ditu Salam Gaza erakundeak

Nafarroako Kutxa Fundazioari esker 41.000 euro bideratuko ditu Palestinara Salam Gaza Gobernuz Kanpoko Erakundeak, umezurtz geratu diren haurrei eskolak bermatzeko gutxienez beste urtebetez. Alor akademikoa eskaintzeaz gainera, babes psikologikoa eta laguntza emozionala... [+]


2025-07-28 | Hala Bedi
Gasteizko kanpaldian jasandako Poliziaren bortizkeria salatu dute GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak

GKSk eta Etxebizitza Sindikatuak salatu dute Ertzaintzak eta Gasteizko Udaltzaingoak gogor kargatu zutela "giro lasaian" egiten ari ziren ekimenaren aurka. Lau atxilotu, 11 identifikatu eta hamarnaka zauritu utzi zituzten Poliziaren esku hartzeari buruzko bestelako... [+]


Espetxetik irten da Georges Abdallah, Europan espetxean denbora gehien zeraman preso politikoa

40 urte pasatxoko espetxealdiaren ostean, joan den ostiralean atera zuten espetxetik, eta segituan Libanora eraman, bere jaioterrira. Libanoko Frakzio Armatu Iraultzailearen sortzailea izan zen, eta diplomazialari israeldar eta amerikar bana hiltzeaz akusatu zuten. Inoiz ez... [+]


Eguneraketa berriak daude