«Azaroaren 20an heriotzaren kolpea bere osotasunean aurkezten zait»
Denbora asko pasatu da berarekin egindako lehenengo elkarrizketatik. Orduan minduegia zegoen, Xanti Brouard bere senarraren hilketatik bi hilabetera hitz egin baikenuen. Denborak lasaitasuna eman dio azaroaren 20an egunkari guztietan agertzen den honi, eta gaur egun Xantiren kontsultan sartu eta balak utzitako aztarnak erakusteko indarra du. Terek zortzi urte hauetan ikasi du zer den bakardadea.
Urteak pasatu ahala, gogorrago egiten zait bakarrik egotea. Bakardadeak, gero eta gehiago, gainditzen nau. Xanti zegoenean, asko hitz egiten genuen Euskal Herriaz, banekien zehatzmehatz zer gertatzen zen, eguneroko albisteak komentatzen genituen elkarrekin, eztabaidatzen genuen... Berak utzitako hutsunea gero eta gogorragoa egiten zait.
Behar nuen, zuloan gero eta gehiago sartzen ari nintzelako. Etxean geratzen ninizen, ez nuen irteten. Nahiz eta idazten jarraitu, zuloa gero eta haundiagoa eta beltzagoa bihurtu zen. Hortik ateratzeko premia nuen.
Manilan jaio nintzenez, ikasi nuen hizkuntza ingelesa da. Nahiz eta gurasoak euskaldunak izan, gurekin ez zuten euskaraz hitz egiten. Orain, euskaraz idaztea xamurrago egiten zait hitz egitea baino.
Pablo Sorozabalen ideia izan zen ingelesez idaztea. Bi astetik behin poemak bidaltzen nizkion eta bikaina iruditu zitzaion. Orduan, liburu hiru eleduna egitea bururatu zitzaion, ingelesez, gazteleraz eta euskaraz. Berak gaztelerazko itzulpena egiten zuen bitartean, Laura Mintegik euskarazkoa egingo zuen. Elkarrekoek ideia onartu zuten, baina nik euskarazko itzulpena gazteleratik egiterik ez nuen nahi, eta orduan, itzultzailea Bernardo Atxaga izan zitekeela komentatu genuen. Oraingoz proiektu hau geldituta dago eta ez dakit non izango dituzten nire poemak. Bestetik, ez zait gustatzen jandearen atzetik ibiltzea, telefonoz deitu eta nekagarria suertatzea.
Kazetari bezala ezin nintzenez aritu, ingelesezko klaseak ematen hasi nintzen. Xantik ez zuen atsegin baina nire lanarekin jarraitu nuen berarekin ezkondu eta gero. Xanti, beste gizonezko batzuk bezala, matxista zelako, nahiz eta onenetarikoa izan, eta matxista ez izaten saiatu arren. Saiatzen zen, eta batzuetan lortu ere. Dena den, ez dut aitzakiarik jarri nahi. Nik ere ez nuen balentriarik izan kazetaritzarekin jarraitzeko.
Nire heziketa Filipinetan, familia oneko alaba batena izan zen, eta han, ezarritako ordena ezin zela aldatu irakatsi zidaten eta Xantik, aldiz, kontrakoa esaten zidan. Ez nuen ulertzen nahiz eta hasieran bezain inuzentea ez izan; hala eta guztiz ere, galdera asko egiten nizkion. Eskatzen nizkion behar nituen azalpenak.
Beste guztia, erraz etorri zen. Etxean mutilak gordetzea, ezkutatzea... bi hilabete egon nintzen etxetik atera ezinda etxe hau eta bestea mutilez beteta zeudelako. Nire seme-alabak ere zaindu behar nituen eta ikastolara joaten ziren bakoitzean gogorarazten nien ezer ez esateko. Orduan 10-12 urte zituzten eta egoeraz ohartzen ziren. Baina Xanti ez nuen pakean utzi dena azaldu zidan arte. Ulertu nuenean, borroka biona izan zen, elkarrekin eramaten genuen aurrera.
Bestetik, Iparraldean eraman genuen bizitza etxeko hormen barrukoa izan zen. Xanti gero HASI izango zenarekin buru belarri zebilen eta ni, etxekoandre bezala.
1975eko udan 3.000 atera ginen Hego Euskal Herritik Iparralderantz, ihesi. Gau batzuetan jende berria jasotzera ateratzen ginen, batzuk igeritan zetozen... Gero, baserrietan eta ezkutatzen genituen... Oso zaila egin zitzaidan.
Ez dut kexatu nahi baina, adibidez, udaleko zinegotziak etortzen direnean, normal hitz egiten saiatzen naiz baina egun horretan ez naiz ni, ez nago betiko moduan. Ez da itxura egitea, baina irribarrez egon behar dut, benetan sentitzen dudana negar egiteko gogoa denean.
Urtean zehar nire oroimenak kontrolatzen ditut, bakardadea orekatu..., baina azaroaren 20an heriotzaren kolpe krudela bere osotasunean aurkezten zait.
NORTASUN AGIRIA:
1928ko irailaren 8an jaio zen Manilan. Kazetaritza ikasi zuen Sto Tomaseko Unibertsitatean, ingelesez. Bere gurasoek Ibarrangelukoak zirenez Euskal Herrira etorri zen 1951n. Free-lance bezala aritu da eta «Punto y Hora»ko kolaboratzailea izan zen. Kirola izugarri gustatzen zaio, tenisa eta frotenisa batez ere, baina bere biziorik handiena irakurtzea eta rapsoda bezala aritzea da. «23 voces para un poema» eta «Entre Amigos» poema liburuetan kolaboratu zuen. Bere azken liburua 1986an argitaratu zen.
Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.
Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.
Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]
10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]
Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]
Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.
Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]
Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]
Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.
Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]
Wokismoari begiratu beharrean antiwokismoari so jarri gara. Antiwokistek sorturiko multzoa delako wokismoa, eta antiwokismorik ez balego ez legokeelako wokismorik. Multzo eklektiko horri begiratu, eta laster ohartzen gara eskuin muturrak hastio duen guzia barnebiltzen duela:... [+]
Ustekabean edo... urte hasiera honetan bi mila milioitik gorako irabaziak izan omen ditu Iberdrolak, baina ez omen dago txapliguak, altxafuegoak, etxaferuak... edo dena delakoak zeruetara botatzeko egoeran, izan ere, iaz aldi berean baino %27 gutxiago irabazi omen du. Atalen... [+]
Politikan, gizartean eragiteko nahiaren eta identitate zeinuetan sakontzearen arteko tentsioa ekidinezina da. Zabaltzearen eta norberaren ezaugarriak indartzearen arteko hartu-emana politikaren adierazle baita. Bi arloak lortu nahi izaten dira, eta elkarren artean elikatzen... [+]
Bisita, bizipen eta hausnarketa egunak izan ditut maiatzekoak. Hor nabil, intersekzionalitatea nola gauzatu, borrokak lotu nahian, bertsolarien moduan puntu guztiak esan nahian, potorik egin gabe...
Lan egiten dudan LoRa irrati komunitariotik, Maiatzaren 1erako... [+]
Oliver Laxe-k esan zidan behin enpatiari eustea dela zuzenena bizitza honetan. Zauritutako jendeak hunkitzen duela, eta jakin-min handia sorrarazten diola; eta hori dela, hain zuzen ere, gehien gustatzen zaion gauzetako bat: bere buruari galdetzea zergatik hunkitu duen horri... [+]