Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
asteartea 2025eko uztailaren 29an
«Azaroaren 20an heriotzaren kolpea bere osotasunean aurkezten zait»
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Denbora asko pasatu da berarekin egindako lehenengo elkarrizketatik. Orduan minduegia zegoen, Xanti Brouard bere senarraren hilketatik bi hilabetera hitz egin baikenuen. Denborak lasaitasuna eman dio azaroaren 20an egunkari guztietan agertzen den honi, eta gaur egun Xantiren kontsultan sartu eta balak utzitako aztarnak erakusteko indarra du. Terek zortzi urte hauetan ikasi du zer den bakardadea.
Urteak pasatu ahala, gogorrago egiten zait bakarrik egotea. Bakardadeak, gero eta gehiago, gainditzen nau. Xanti zegoenean, asko hitz egiten genuen Euskal Herriaz, banekien zehatzmehatz zer gertatzen zen, eguneroko albisteak komentatzen genituen elkarrekin, eztabaidatzen genuen... Berak utzitako hutsunea gero eta gogorragoa egiten zait.
Behar nuen, zuloan gero eta gehiago sartzen ari nintzelako. Etxean geratzen ninizen, ez nuen irteten. Nahiz eta idazten jarraitu, zuloa gero eta haundiagoa eta beltzagoa bihurtu zen. Hortik ateratzeko premia nuen.
Manilan jaio nintzenez, ikasi nuen hizkuntza ingelesa da. Nahiz eta gurasoak euskaldunak izan, gurekin ez zuten euskaraz hitz egiten. Orain, euskaraz idaztea xamurrago egiten zait hitz egitea baino.
Pablo Sorozabalen ideia izan zen ingelesez idaztea. Bi astetik behin poemak bidaltzen nizkion eta bikaina iruditu zitzaion. Orduan, liburu hiru eleduna egitea bururatu zitzaion, ingelesez, gazteleraz eta euskaraz. Berak gaztelerazko itzulpena egiten zuen bitartean, Laura Mintegik euskarazkoa egingo zuen. Elkarrekoek ideia onartu zuten, baina nik euskarazko itzulpena gazteleratik egiterik ez nuen nahi, eta orduan, itzultzailea Bernardo Atxaga izan zitekeela komentatu genuen. Oraingoz proiektu hau geldituta dago eta ez dakit non izango dituzten nire poemak. Bestetik, ez zait gustatzen jandearen atzetik ibiltzea, telefonoz deitu eta nekagarria suertatzea.
Kazetari bezala ezin nintzenez aritu, ingelesezko klaseak ematen hasi nintzen. Xantik ez zuen atsegin baina nire lanarekin jarraitu nuen berarekin ezkondu eta gero. Xanti, beste gizonezko batzuk bezala, matxista zelako, nahiz eta onenetarikoa izan, eta matxista ez izaten saiatu arren. Saiatzen zen, eta batzuetan lortu ere. Dena den, ez dut aitzakiarik jarri nahi. Nik ere ez nuen balentriarik izan kazetaritzarekin jarraitzeko.
Nire heziketa Filipinetan, familia oneko alaba batena izan zen, eta han, ezarritako ordena ezin zela aldatu irakatsi zidaten eta Xantik, aldiz, kontrakoa esaten zidan. Ez nuen ulertzen nahiz eta hasieran bezain inuzentea ez izan; hala eta guztiz ere, galdera asko egiten nizkion. Eskatzen nizkion behar nituen azalpenak.
Beste guztia, erraz etorri zen. Etxean mutilak gordetzea, ezkutatzea... bi hilabete egon nintzen etxetik atera ezinda etxe hau eta bestea mutilez beteta zeudelako. Nire seme-alabak ere zaindu behar nituen eta ikastolara joaten ziren bakoitzean gogorarazten nien ezer ez esateko. Orduan 10-12 urte zituzten eta egoeraz ohartzen ziren. Baina Xanti ez nuen pakean utzi dena azaldu zidan arte. Ulertu nuenean, borroka biona izan zen, elkarrekin eramaten genuen aurrera.
Bestetik, Iparraldean eraman genuen bizitza etxeko hormen barrukoa izan zen. Xanti gero HASI izango zenarekin buru belarri zebilen eta ni, etxekoandre bezala.
1975eko udan 3.000 atera ginen Hego Euskal Herritik Iparralderantz, ihesi. Gau batzuetan jende berria jasotzera ateratzen ginen, batzuk igeritan zetozen... Gero, baserrietan eta ezkutatzen genituen... Oso zaila egin zitzaidan.
Ez dut kexatu nahi baina, adibidez, udaleko zinegotziak etortzen direnean, normal hitz egiten saiatzen naiz baina egun horretan ez naiz ni, ez nago betiko moduan. Ez da itxura egitea, baina irribarrez egon behar dut, benetan sentitzen dudana negar egiteko gogoa denean.
Urtean zehar nire oroimenak kontrolatzen ditut, bakardadea orekatu..., baina azaroaren 20an heriotzaren kolpe krudela bere osotasunean aurkezten zait.
NORTASUN AGIRIA:
1928ko irailaren 8an jaio zen Manilan. Kazetaritza ikasi zuen Sto Tomaseko Unibertsitatean, ingelesez. Bere gurasoek Ibarrangelukoak zirenez Euskal Herrira etorri zen 1951n. Free-lance bezala aritu da eta «Punto y Hora»ko kolaboratzailea izan zen. Kirola izugarri gustatzen zaio, tenisa eta frotenisa batez ere, baina bere biziorik handiena irakurtzea eta rapsoda bezala aritzea da. «23 voces para un poema» eta «Entre Amigos» poema liburuetan kolaboratu zuen. Bere azken liburua 1986an argitaratu zen.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
Jon Fernández González
#2
#3
Ruwaida Amer Khan
|
+972 Magazine
|
CTXT
#4
#5
ARGIA
|
Bizi Baratzea
Azkenak
2025-07-29
Jon Fernández González
Uribarrin urperatutako herrietatik bota zituztenak omendu dituzte
Ur azpian utzitako herrietatik joan behar izan ziren 600 pertsonen omenez jarri dute oroigarria urtegiaren begiratokian, "ez ditugu inoiz ahaztuko urperatutako bizitzak", adierazi du Arabako ahaldun nagusiak.
2025-07-29
Gedar
609 langile kaleratuko dituzte Ezkirozko BSHn
Plantillak baiezkoa eman dio aurreakordioari, eta, printzipioz, urte hau amaitzean itxiko dute fabrika.
2025-07-29
Jon Fernández González
Gasteizko lorezainek lau hilabete bete dituzte greban, Jaurlaritza eta Enviser enpresa aurrean manifestazioa eginda
Gasteizko lorezainen grebak lau hilabete bete ditu, langileek salatu dute Enviser enpresak eta Gasteizko Udalak blokeatu dutela auzia, bilera berririk ez dutelako egin uztailaren 7tik.
2025-07-29
Eneko Imaz Galparsoro
Álvaro Uribe Kolonbiako presidente ohia errudun jo dute iruzurra eta eroskeriagatik
2002 eta 2010 artean Kolonbiako presidente izan zenari gutxienez lau eta zortzi urte arteko espetxe zigorra ezarri diezaiokete. Auzitegi Gorena 2018an hasi zen ikertzen Uribe, Ivan Cepeda senatari ezkertiarrak jarritako salaketa batean lekuko ziren hainbat paramilitarri... [+]
2025-07-29
Jon Fernández González
Israeldar kolono batek ‘No Other Land’ dokumentala grabatzen lagundu zuen aktibista palestinar bat hil du Zisjordanian
Yinon Levi izeneko kolonoak Odeh Hadalin aktibista hil du Zisjordania hegoaldean. 'No Other Land' dokumentala grabatzen lagundu zuen Hadalin, dokumental onenaren Oscar saria irabazi zuen martxoan. Kolono hiltzailea palestinar lurraldeak okupatzeagatik AEBetako zigor... [+]
2025-07-29
Mikel Aramendi
Analisia
Kanbodia eta Thailandia, gerra-plantak egiten?
Arma astunekin elkarri erasoka lau egun eman ondoren, baldintzarik gabeko su-etena adostu dute Kanbodiak eta Thailandiak, Malaysiaren bitartekaritzarekin, Kuala Lumpurren egin duten aurrez aurrekoan. Ezingo dute akabera hori ikusi bonbardaketetan, alde batean zein... [+]
2025-07-29
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Gurasotasun baimena 16 astetik 17ra luzatuko du Espainiako Gobernuak, eta 32 aste gurasobakarrentzat
Astearte honetako gobernu bileran onartuko dute PSOEk eta Sumarrek, akordioa iragarri baitute. Neurria "berehala" ipiniko dela indarrean jakinarazi dute.
2025-07-29
Ekologistak Martxan
Ekologistak Martxan-ek eskaerak erregistratu ditu udaletan eta Eusko Jaurlaritzan, airearen kalitateari buruzko informazio okerra zabaltzeari uzteko
2025-07-29
Jon Fernández González
Euskal diaspora elkartuko da Boisen, eta jendetsua izatea espero dute
AEBetako Idaho estutako Boise hiriburuan ospatuko dute euskal kultura ezagutarazteko, eta euskal diaspora batzeko. Hainbat ekitaldi egingo dituzte uztailaren 29tik abuztuaren 3ra arte.
2025-07-28
Eneko Imaz Galparsoro
Astebeteko liskarren ondoren, Thailandiak eta Kanbodiak su-eten akordio bat sinatu dute
Duela astebete, bien arteko mugan Thailandiako eta Kanbodiako tropak elkarri eraso egiten hasi ziren, Frantziaren kolonizazio aldian jatorria duen gatazka berpiztuta. Bi herrialdeek "berehalako eta baldintzarik gabeko" su-etena ezartzea adostu dute astelehenean, 35... [+]
2025-07-28
Eneko Imaz Galparsoro
Zuzenean eta zeharka 434.000 palestinar hil ditu Israelek 2023ko urritik, Gazako biztanleriaren %20, kalkulu baten arabera
The Lancet aldizkari ezagunak iazko uztailean eginiko "aurreikuspen zuhurraren" ondoren, zuzenean eta zeharka Gazan hilda egon daitezkeen palestinarren kopurua eguneratu du Steven Donziger abokatu entzutetsu estatubatuarrak, The Lancet-en formula... [+]
2025-07-28
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
Europa makurrarazi du Trumpek
AEBek Europako produktuei %15eko muga-zergak ipiniko dizkie, eta alderantziz ezer ere ez
Horrez gain, Europa behartu egin du gasa AEBei erostera, 750.000 milioi euro xahutu beharko ditu horretan datozen hiru urteotan; beste 600.000 milioi euro gehiago inbertitu beharko ditu han, "inbertsio estrategikoetan"; eta, "ehunka milioi euro", zehaztapen... [+]
2025-07-28
Jon Fernández González
Agur esan du Hatortxu Rockek, baina segida izango du abenduan: Aske jaialdia
Lau egunez Lakuntza milaka lagunez bete du Hatortxu Rockek. Aurtengo edizioak presoen aldeko jaialdiaren bideari amaiera eman dio. Hala ere, abenduak 27rako jaialdi berria iragarri dute: Aske.
Gosez hiltzen ari gara
Nire gorputza erortzen ari da. Ama kolapsatzen ari da nekeak jota. Nire lehengusuak egunero jokatzen du bizitza laguntza pixka baten truke. Gazako haurrak gure begien aurrean hiltzen ari dira eta ezin diegu lagundu.
Eguneraketa berriak daude