«Amateurismoak eman dit nahi nuen kantagintza egiteko aukera»


2021eko uztailaren 28an
Antton Valverde kantariari elkarrizketa
ANTTON VALVERDE
«Amateurismoak eman dit nahi nuen kantagintza egiteko aukera»
Antton Valverdek hogeitabi urte bete ditu euskal kantagintzan. Hasieran bakarrik, gero Oskarbirekin edo Xabier Leterekin batera ibili da Euskal Herriko bazter guztietan. Hainbatetan zuzeneko kantaldiak utzirik, beste hainbestetan itzuli da ikusleen aurrean aritzera. Gerraurreko poeta onentsuenen musikagile, hainbat diskok erakusten dute bere lana. Hitz gutxiko gizona, burutzear dituen proiektuak izan dira aitzakia bere ibilbideari begiratu bat emateko.
ARGIA. Noiz eta nola hurbildu zinen musikara?
ANTTON VALVERDE. Etxean betidanik izan da musikarekiko zaletasunik: aita, izeba... Sei urterekin hasi nintzen pianoa jotzen. 1970ean Lasarteko elkarte batean, aitak hitzaldia eman behar zuela eta, etxean grabaturiko kantu batzuk –lotsaz– eraman nituen. Gero single bat grabatu nuen eta hortik aurrera deika hasi zitzaizkidan kantatzera joateko.
A. Zein eragin izan zuen Antonio Valverde aitak zuregan?
A.V. Literaturzalea eta idazlea (poesia batzuek egin zituen), margolari ona eta musikazalea zen, baita kazetaria ere. Hitzaldiak ere ematen zituen. Eragin handia izan zuen anai-arrebongan. Berak zaletu ninduen musikagintzan, baina nik zuzeneko lehen kantaldia egin baino lehenago hil zen. Kasu gutxi batzuetan bere poesiei musika jarri eta kantatu egin ditut.
A. Hainbeste urte kantari eta, oraindik ere, jende askok ez zaitu oraindik izenez baino ezagutzen.
A.V. Egia da, diskoen azaletan ere ez da neure irudia agertzen. Agian lotsa da arrazoia. Kantaldietan ere, beti besteak aurkezten ditu kantuak –azken boladan Xabierrek–eta ni bigarren planu batean gelditzen naiz. Izaeraren eragina izango da.
A. Kantagintzan ere zeure burua amateurtzat jo eta oso isila izan zara beti.
A.V. Nik ez dut sekula pentsatu kantagintzan profesionalki jardutea. Oso garrantzitsua da neure bizitzan, baina bigarren mailan dago. Zaletasuna da arrazoia, garai batean, ordea, motibazio politikoak ziren nagusi.
A. Hogeitabi urte luze horietan, hainbatetan utzi egin diozu kantzeari, baina beti itzuli zara oholtzetara.
A.V. Azken zortzi urteetan gutxi kantatu dut, baina beti ere izango da zerbait jendaurrean aritzera bultzatzen nauena. Zaila da, ordea, adieraztea. Deitzen dutenean baiezkoa esan eta gero leku askotatik deitzen dute. Azkenekoan, kantu berriak prestaturik genituen eta merezi zuen hainbat kantaldi ematea.
A. Lehenago aipatu duzun bezala, askotan aritu zara haste norbaitekin kantari. Azken urteetan Xabier Lete izan duzu lagun. Zer eman diozue elkarri?
-A.V. Batetik, osagarri izatea. Xabierrengan aurkitu dut ikusleekin komunikatzeko bidea, horretarako dohain berezia du. Neuk berriz, laguntza musikala eman diot. Ondo moldatu izan gara. Berriro ere elkarrekin arituko garelakoan nago.
A. Zuen azken kantaldietan jendetza handia bildu duzue. Zein motatako jendea da zuengana hurbiltzen dena, lehengoa?
A.V. Denetatik agertzen da, lehengo nostalgikoak... baina jende gazte ugari ere bai, jakinminak jota edo. Hala ere, gurea herri txikia da eta berehala agortzen da kantari aritzeko aukera. Xabier eta biok hemezortzi bat kantaldi emanak ginenean bolada batez nahikoa zela deliberatu genuen. Horregatik, sekulako meritua aitortzen diet Benito eta Mikeli, hainbeste urtetan aritzeagatik.
A. Estimatzen ote da berriro ere Euskal Herrian kantautorerik izatea?
A.V. Beharrezkoak dira, beste herrietan bezala, eta badute lekurik; baina ezinezkoa da etengabe plazaz plaza aritzea. Jendearen gustuak boladaka aldatzen dira, eta askotan berriro ere aurrekora jotzen. Beraz, beti izango da entzulerik kantautore lanak eskatuko dituena.
A. Zuk esana da askotan kantariak behar duela askatasunik bere bideari jarraitu eta nahi duena kantatzeko. Kritikak izan al dituzu une zehatz batean zure gustuen araberako lanak–eta ez kanpoko giroak eraginda egin dituzulako?
A.V. Hasieran zentsura ere jasan genuen. Niri ere Francoren garaian–hiru urtez debekatu egin zidaten Bizkaian kantatzea... eta dena ziztrinkeria bat zela eta. Ez zen aitzakia handirik behar.
Geroago, egoera politikoaren gorabeberen arabera, agian gerta zitekeen horrelakorik, baina profesionaltasun eza abantaila izan da niretzat. Izan ere, amatourismoak eman dit nahi nuen kantagintza mota egiteko ankera. Beraz, egin nahi nuena egiten nuen. Arrakasta edo dirurik jasotzerik ez banuen ere, libre nintzen neure gustoko lana egiteko.
A. Beraz, kantu zabarrak, eta gerraurreko nahiz gerraosteko poeten olerkiak dira zure lan eremua. Poeta horien hitzak jendeari hurbiltzea kantariaren lana da, edo gustuz egiten den lanak balio du, bide batez, olerkiak jendeari hurbiltzeko?
A.V. Biak lotuta daude, neure ustez. Lauaxetarekin gauza bitxia gertatu zitzaidan, oso jende gutxik ezagutzen baitzuen. Irudi mitikoa bazuen ere, ez zen oso ezaguna. Bere lanak biltzen zituen liburu bat kaleratu zuten eta oso egokia iruditu zitzaidan aukeraketa bat egin eta bilduma kaleratzeko. Izugarrizko lana eman bazuen ere, disko hunkigarria izan zen.
Baina, bere unean diskoak lortu zuen arrakastak baino, anekdota batek ekartzen dizkit oroitzapenik hoberenak. 1980ko irailean Felipe Uriarteren postal bat jaso nuen. Martin Zabaleta Everest gailurrera iritsi baino egun batzuk lehenxeago idatzia izan zen, hirugarren kanpamendutik. Bertan, Lauaxetak idatzi eta nik musikatutako "Azken oyua" kantua han entzuteak beregan izan zuen eragina azaltzen zidan. Inoiz eskertu ez badiot ere, benetan zoragarria izan zen.
A. Kantugintzak mezu bat eman behar al du, edo helburua kantagintza bera da?
A.V. Helburu bat badu beti, halabeharrez. Aukeratzen dituzun hitzen arabera adierazten duzu mezu bat, aukera bera jarrera baten adierazgarria da.
A. Zeure barua euskal kantaritzat jotzea ere izango da, erdaraz kantatzeto joera zabaltzen ari den une honetan, jorrera hartze bat.
A.V. Hori ere bai. Erdaraz kantatzen hasteak zerbait esan nahi du, eta kontrakoak ere bai. Uste dut erdaraz ez dudala sekula kantatuko; erdaraz egitekotan ez nuke kantatuko, euskaraz kantatzen dudalako eta badagoelako konpromezu bat jarrera horrekin.
A. Askotan, batera agertu dira euskal kantariak eta politika jarduera. Azken bolada honetan arazoak izan dira eta, zeharka bada ere, izan zara tartean. Zer iritzi duzu horretaz?
A.V. Bakoitzak bere jarrera du. Nire kasuan, egiten dudan kantagintza orain zeharo apartaturik dabil politikatik, baina hasiera batean ez zen horrela; beraz, gaur egun ere asko errespetatzen dut zenbaiten kasuan horrela izatea.
Eman diren arazoei buruz, erokeria hutsa iruditzen zait, baina alde guztietatik. Niri dagokidanez, Ataunen Joxemiel Barandiaranen omenez antolatu zen ekitaldian parte hartzea derrigorrezkotzat jo nuen, ezberdinak zirelako hari eginiko omenaldia eta bestelako boikot jarrerak.
A. Gazteen artean nagusitzen ari diren musika joerak rock, hardcore, rap-a eta baste izaki, badago horren aurrean kantautore tradizionalaren irudiarekin jarraitzerik?
A.V. Horrela hasi ginen eta hori da gure gauzak egiteko era. Baina rocka bera ere garai bateko erreferentzia izango da. Gainera, egoera politikoaren arabera kantagintza mota berezi bat nagusitzen da.
A. Orain hogeitabost urte musikarako zaletasunaz gain, egoera politiko baten aurreko erantzun bat ere izan zitekeen kantugintzara hurbiltzea. Gaur egun, ordea, zein motibazio dute gazteek musikagintzan aritzeko?
A.V. Kristoren zaletasuna erakusten dute hogei-hogeitabi urte inguruko gazteek, musika entzun eta praktikatzeko. Baina fenomeno soziologiko baten adierazpen bezala kantari bezala baino garrantzi gehiago dute. Kalitatezkoak kaskarrenekin nahasturik dande. Arrakastak askotan ez dio kalitateari begiratzen.
A. Erakunde publikoek lagundu beharko lukete herriz herri kulturgintza eta kasu zehatz honetan kantagintza hedatzeko azpiegitura edo zirkuitua osatzen?
A.V. Lagundu beharko lukete euskal fenomenoa zabaltzen? kantari askori aukerak ematen eta jendeari euskal musikagintza hurbiltzen, baina horrek ez du esan nahi ikusle aldetik arrakasta izango duenik. Jaurlaritzak eta diputazioek antolaturiko zikloek ez dutela arrakasta handirik iruditzen zait. Beste erakunde batzuek antolatzen zituztenak–ikastolak, herrietako elkarteek– sekulako arrakasta zuten.
A. Komunikabideen eraginez, ohiturik gaude musika estereotipo batzuetara. Ikastetxeetan egiten diren ekinaldien bidez, hezi behar al dira entzuleak bestelako musikagintza entzuten?
A.V. Ez da erraza. Iniziatiben jatorria ere oso kontuan hartzen da gure artean, baina beharrezkoa da, bestelako lanak ere egiten direla erakusteko.
A. Gainera ez duzu arazo handirik lan horiek grabatzeko.
A.V. Egia da, ez dakit zergatik, baina kantu batzuekin ari naizela zabaltzen denean, disketxe batek baino gehiagok ematen dit kaleratzeko aukera.
A. Disko ugari kaleratu eta kantari askorekin ere kolaborazioak izan dituzu. Zertan ari zara orain?
A.V. Bakarka hiru LP eta hiru single kaleratu ditut, eta beste batzuk Xabier Lete eta Julian Lekuanarekin kolaborazioan; Bertso zaharrak izenekoa bezalako lanak gehiagotan egin beharko lirateke. Oskarbirekin ere egin dut lanik. Estudio laguntzak, berriz, Pantxoa eta Peiori, Mikel Laboari...
Orain bi proiektu ditut buruan, epe laburrean estudioetara eramateko. Alde batetik, kantu zaharrekin bilduma bat osatzea, oso erritmo motelean. Bestetik, azken zortzi-hamar urteetan egin ditudan kantuak beste disko batean jasotzea testimonio gisa edo, gal ez daitezen. Besteetan bezala, Karlos Gimenezen laguntza izango dut konponketak egiteko.

NORTASUN AGIRIA
Donostian jaio zen, 1 943ko maiatzaren 21 ean. Umetan, oporretara urtero joanik, Xabier Lete ezagutu zuen Oiartzunen. Lana eta kantagintza beti bereizi izan ditu. Anai-arreben margoez osatu ditu disko-azal gehienak. «Lauaxeta» diskoarena Ameztoi margolariak egin zuen. Arreba biolinean lagun duela pianoz jotzen ditu Beethovenen sonatak. Piano ikasketak egina, gitarra ere jotzen du. Kantu bakar bati ere ez dio hitzik jarri
Ritxi Lizartza Argazkiak:Joxean Goya
20-22, 23


GaiezKulturaMusikaMusika modePertsonakAbeslariakVALVERDE1
PertsonaiazVALVERDE1
EgileezLIZARTZA2Kultura

Azkenak
40 minutu Iratxerekin

Historikoa izan da, Monarkia Espainiarreko epaitegi batek honako ebazpen hau onartu du: "Iratxe Sorzabal zaintzeaz arduratzen ziren funtzionarioek elektrodoak aplikatu zizkioten deklaratzera behartzeko, eta horrek zera dakar, haren oinarrizko giza eskubideak nabarmen... [+]


2025-05-22 | Gedar
Geldialdia AEBen eta Iranen arteko negoziazio nuklearretan, Israelek mehatxuak areagotzen dituen bitartean

Teheranek ez du baieztatu hurrengo elkarrizketa-saioan parte hartuko duen, Israelgo Estatuak Irango instalazio nuklearrei eraso egiteko mehatxuak egiten dituen bitartean.


2025-05-22 | Axier Lopez
Alemaniako Red.media hedabidea itxiarazi dute

ARGIAk aspaldi du harremana Alemaniako Red.media hedabidearekin, beren bideo batzuk topatuko ditu irakurleak ARGIAren webgunean. Baina haien aurkako jazarpen kanpaina baten ondorioz proiektua ixtea erabaki dute. Red-eko kideek arrazoiak publikoki azaldu dituzte eta artikulu... [+]


Aroztegiako epaiketaren kronika (hirugarren eguna)
Desobedientzia zibila kriminalizatzeko irudien bila

Asteazkenean lau foruzain, bi alkate ohi eta bi kazetari izan dira haien testigantzak ematen. Geroago, amaiera amaigabean, akusazio partikularraren 11 bideo eta albistegi ikusi eta itzuli dira gaztelerara: desobedientzia zibila begien aurrean. Oso luze joan da, luzeegi.


Itzali sistema, piztu alternatibak

Energia eta telekomunikazio burujabe eta iraunkorraren aldeko manifestu kolektiboa.


2025-05-21 | ARGIA
Migratzaileak beste herrialdeetara deportatzeko baldintzak malgutu nahi ditu Bruselak

Europako Batzordeak beste urrats bat eman nahi du migrazioaren kontrako politikak gogortzeko bidean: deportaturiko migratzaileek ez lukete zertan harreman zuzenik izan behar hirugarren herrialde "seguruak" deiturikoekin, hara kanporatuak izateko.


Baionako gizon bat epaitzen ari da Paueko Auzitegia, zortzi adin txikiko bortxatzea leporatuta

Salatu dute 69 urteko gizonak hogei urtean egin zituela erasoak. Donostian bi gizon atxilotu dituzte, adingabe bat bortxatzea leporatuta; beste bi gizon ere ikertzen ari dira, talde bortxaketako parte izan daitezkeelakoan. Salaketa jarri duen adingabea Gipuzkoako gizarte... [+]


Foruzaingoak familia bat etxegabetu du Antsoainen, eta hori galaraztera joan direnen aurka oldartu da

10:00etan etxegabetzea gauzatzeko agindua zuen Poliziak, baina lehenago bertaratu dira sei patruila emakumearen etxera eta inguruko kale guztiak moztu dituzte. Haritu Elkarlaguntzako Sareak eginiko deiari erantzunez, dozenaka lagun elkartu dira etxearen aurrean etxegabetzea... [+]


Gorka Ovejero, AHTren kontrako plataforma: “Zundaketen lana sabotajeen bidez oztopatzen ari omen dira, baina salaketarik ez da egin”

Abiadura Handiko Trenaren kontrako plataformak astelehenean jakinarazi zuen Espainiako Gobernua eta Nafarroakoa egiten ari diren zundaketa kanpainak ez duela etenik. Izurdiagan eta Otsobin herri mugimenduak lortu zuen geldiaraztea legezkoak ez ziren eta baimenik gabe abiatu... [+]


Erresuma Batuak bertan behera utzi ditu Israelekin zuen akordio komertzial berrirako negoziazioak

Europako Batasunak ere Israelekin dituen akordio komertzialak “berrikustea” erabaki du, 27 estatutik 17k aldeko botoa eman eta gero. Dagoeneko 53.000 hildakotik gora eragin ditu Netanyahuren gobernuak.


Enkarterrin zentral eoliko bat egiteko proiektua atzera bota du Jaurlaritzak, ingurumen kalte larriak eragingo lituzkeelako

Bizkaian, Artzentales eta Sopuerta artean Euskal Haizie enpresak eraiki asmo zuen zortzi aerosorgailuko zentral eolikoaren proiektua atzera bota du Eusko Jaurlaritzako Industria Sailak, faunan, landaredian eta ondarean eragingo lituzkeen kalteengatik. Enkarterriko herritarrak... [+]


2025-05-21 | Nicolas Goñi
Banku handiek klima aldaketan inbertitzen dute, baina ez da konponbidea sustatzeko

Berria izateari utzi dio: beroketa globalak bi graduak gaindituko ditu, eta gainditze horrek ondorio oso garestiak ditu. Klimaren gaia tabu bilakatzen ari den testuinguru berri  honetan, banketxe handiek ez dute horri buruz komunikatzen, baina arazoaz ongi jabetu dira eta... [+]


Miren Amurizaren ‘Pleibak’, 111 Akademiako irabazle

Unai Elorriagaren Francesco Pasqualeren bosgarren arima liburua izan da lehiako bigarren finalista.


Antiwokismoa: eskuin muturraren maskara berria
Jule Goikoetxea: “Euskal Herrian ere Trumpek eta Mileik gorroto duten guztia da woke”

Mundu mailan abiadura handian garatuz doan ideologia eta mugimendua dugu antiwokismoarena. Boterera arribatzeko eskuin muturreko agintariek duten arma berria da, eta berdin-berdin zabaltzen ari da herriko karriketan, unibertsitateetako korridoreetan zein telebista platoetan. Eta... [+]


Eguneraketa berriak daude