Txomin Peillen: «Euskal literatura kalitateko kritika ezak itoa dago» Hainbat urteko atzerapenarekin kalean da idazle santugraztarraren «Kri

1992ko urtarrilaren 26an

Txomin peillenekin euskal literaturaz
Arazoak arazo, Leopoldo Zugazak eta BBK-k eman dute argitara bere nobela
Txomin Peillen: «Euskal literatura kalitateko kritika ezak itoa dago» Hainbat urteko atzerapenarekin kalean da idazle santugraztarraren «Kristina Bolsward» izeneko elaberria. «Gauaz ibiltzen dana» eta "Itzal herrian" lanekin bezala, honekin ere Txomin Agirre saria jaso zuen. Paben eta Baionako Faculté Pluridisciplinaire-n euskara eta euskal literatura irakasle, asteburuak idazten ematen ditu Zuberoako Santa Grazi herrian.
ARGIA. Zeintzu dira zure elaberriaren ezaugarriak?
TXOMIN PEILLEN. Gaur egungo Alemanian emakume izateak zein arazo ekartzen dituen planteiatu nahi izan dut, lan kontuak , gizarte mailako berdintasuna... Baina "Kristina Bolsward"en gai nagusia gutxiengo frisiarraren egoera da. Alemania bezelako herri indartsuan nola gordetzen duten beren nortasuna eta alemanek berek zein jarrera duten frisiarrekiko.
A . Nola dokumentatu zara guzti horren gainean idazteko?
T.P. Beno, aldizka egiten ditugun idazle batzarretara ordezkaritza frisiarra etorri ohi da; beraiekin harremanetan hasi eta bizi duten egoeraren berri jaso ahal izan dut. Alemanian ere izana naiz, Hamburg aldean, eta bertako kontuak biziki interesgarri iruditu zaizkit.
A. Atzerriko literatura ere baliagarri izan zaizu?
T.P. Bai, arrunt gustokoa dut literatura ingelesa irakurtzea, baita Hegoameriketakoa ere. Eta neure irakurraldietan jasotzen dudan munduaren ikuspegia frantseseraz edo espainieraz irakurtzen duen edonorenarekin konparatuta, oso bestelakoa da. Beste paradigma batzuen arabera mugitzen dira. Hori dela eta, neure sormen-lanak ere ez du zerikusirik izango Espainian edo Frantzian egiten direnekin.
A. Azken bolada honetan, argitaletxeen aurkako kritika ugari egin duzu. Zer dela eta?
T.P. Ez da sekretua liburuak kaleratzeko arazoak izan ditudala. Ez dut ulertzen argitaletxcen jarrera. Lehen, Euskaltzaindian sartu aurretik, ez nuen oztoporik, baina orain ateak itxi egin dizkidate. Idazteko gogorik ez dut. Laurehun bat orrialdeko beste liburu bat ere prestaturik daukat; "Alarguntsa Beltza" izenburuko elaberri fantastikoa da eta zientzia fikzioa du gai, baina argitaratzeko luzeegia dela esaten didate. Euskaltzaindiari emateko diote... baina ez da argitaletxea, erakunde bat baizik. Arazoa ez da luzera–horretakoak kalean ikusten ditugu eta ezkutuan beste zerbait dagoela uste dut.
A. Zeintzu dira zure ustez, arrazoiak?
T.P. Agian, nere lanak hemengo literatur ikuspegitik ez dira behar bezala ulertuak. Lehen esan bezala, Espainia edo Frantziakoak ez diren eraginak izan ditut. Mingarria da, bestalde, kritika bakarra ere jaso ez izana. Liburua argitara eman ez baina kritikarik egin ere ez. Idazleoi besteren eritziak entzutea komeni zaigu, baina ez dago egiteko gai denik edo ez dira ausartzen.
A. Horren tamalgarria al da euskal literatur krititaren egoera?
T.P. Egun ez da Mitxelena edo Lafitte bezalako kritikaririk. Lantxoak egin izan dira, «Jakin»en adibidez. Baina ez dago gehiago. Demagun urtean berrogei sormen-lan argitaratzen direla: zenbatek jasotzen dute adituen kritikarik? Gainera atzerriko literatura ezagutu gabe, ikuspegi mugatuko eritzia ematen da. Euskal literatura kalitateko kritika ezak itotzen du. Beraz, lagunartean aholkuak eskatu behar izan ditut.
A. Eta euskal literaturaren aurkako kritika?
T.P. Bada intentzio maltzurreko kritikarik, euskal literaturari buruzkoa. Esnobismo hutsa bihurtu da euskal literatura kaskarra dela esatea. Saldukeria horrekin, geure buruaren desegitea bilatzen dute. Eta, okerrena, kanpora begira badutela eraginik. Nola uler daiteke France Culturelle irratian Atxaga euskal literaturaren sortzaile dela esatea? Norengandik jaso dute informazio kutsatu hori?
A. Beste motatako lanak ere burutu dituzu.
T.P. Hil honen hondarrean Eusko Ikaskuntza erakundearen eskutik, "Herri medikuntza Zuberoan" izeneko lana kaleratuko dut. Hiru ataletan banatuko da: Antzinako medikuntza, Oraingo petrikiloak eta, hirugarrena, etxe sendakuntza.
Biologi ikasketak oso baliagarriak izan zaizkit informazio guzti hori lortzeko. Inkesta sistima herriz herri erabili eta corpus handi samarra bildu dut.
Ritxi Lizartza
Txomin Peillen zelati agertzen da hainbat argitaletxek berarekin izan duen jokaerarekin.
50-51

GaiezKulturaArgitalgintArgitalpenaLiburuakLiteratur l
GaiezKulturaLiteraturaArgitalpenaNarratiba
GaiezKulturaLiteraturaIdazleakPEILLEN1
PertsonaiazPEILLEN1
EgileezLIZARTZA2Kultura

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Kanpaldien lehen garaipenak iristen hasi dira Israelekiko boikot akordioekin

Jon Hidalgo Gereñu

Hauxe da Gaza suntsitzeko Israelen eta AEBen plana

Jonathan Cook

“Maite dut Iparraldean antzerkia egitea, uste baitut hemen kodeak ulertzen direla”

Gorka Peñagarikano Goikoetxea

Zorroza Gestión de Residuos enpresak onartu egin du Bassirou Dioneren gorpua mugitu zutela, lan heriotza ezkutatzeko

Aimar Gutierrez Bidarte | Aiaraldea

Lur bat, kolektiboa, itxaropen haziak ereiteko

Estitxu Eizagirre

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude