ARGIA.eus

Egin ARGIAkoa
Oparitu ARGIA
Gizartea Ingurumena Politika Ekonomia Kultura Euskara Feminismoa Hezkuntza Nazioartea Iritzia
igandea 2025eko ekainaren 22an

«Antzerkiari eskaintzen zaion diru laguntza iraingarria da»
1990ko otsailaren 25ean
Zure babesik gabe independetzia ezinezkoa zaigu
Egin ARGIAkoa
Lukax Dorronsororekin elkarrizketan.
LUKAX DORRONSORO
«Antzerkiari eskaintzen zaion diru laguntza iraingarria da»
Txikitandik oso beldurtia izan da publikoaren aurrean, eta horregatik antzertiaren munduan sartu zen. Estraineko antzezpenak ausardia gehiago zion, eta berarentzat mesedagarri gertatu bazen, gainontzekoentzat beste hainbeste izango zela pentsatu zuen. Harrez gero, Lukax Dorronsoro Gaztelu, Berastegi, Getaria-eta Deba inguruan ibili da taula afizioz zuzentzen eta bi helburu nagusi erruz betetzen: euskara herriratu eta mezua daraman obra plazaratu.
Aizarnako herria antzerki eskenategien antitesia da astelehen arratsaldez. Bertan, ixiltasuna, bakea eta bakartadea haizearen zarata soilarekin nahasten dira, hara non dramaren komertzialtasuna orain dik ez den iritsi. Eliza zahar baten atzekaldean, umez inguraturik, Lukax Dorronsorok lekzioa irakasten du antigualeko maixuen antzera. Urte ugari pasa da Atauago Aian lehen antzerki emanaldia ikusi zuenetik, baina bere gorputzak nahiko kuerda badu oraindik kandilejen enkantua maite eta bokazio hutsezko antzerki afizionatua bultzatu eta defendatzeko. Oztopo ororen soinetik.
Amateurron antzerkia ez da momentuz behintzat profesional mailara iritsiko; halla ere, euskaraz trebatzen diren talde bakarrak afizionatuak dira. Nola isladatzen da hori Gasteizko Jaurlaritzaren subentzio politikan?
Antzerti profesionala bereziki laguntzea ondo ikusten dut, antzerkia behar baltin badugu, profesionalek eskainiko dutelako. Talde amateurra, ene ustez behinik behin, laguntzaile soila da, gure herrian izan daitezkeen eskariak noizbehinka bete eta herri giroa mantentzen bultzatuko duen koadrila bat; zentzu honetan, ez da sekula santan euskaraz ondo tajututako taldea izango. Amateurrak beharbada, bideak ireki eta jendearen egarria finkatzeko agertzen dira, baina zerbait itxurosoa landu nahi badu, kostoei frente egin beharko dio, eta gastu gutxiago izanik ere, laguntzak halabeharrezkoak gertatzen dira. Jaurlaritzak ordea, amateur antzerkia zeharo baztertu du. Gipuzkoako Diputazioak propio, laguntza batzu luzatu dizkigu guri, baina Bizkaiko kasua txapuza bat iruditzen zait
Nolanahi ere, subentzio politika sei taldeen eskaintzara mugatzen da selik.
Absurdoa iruditzen zait, ezen, esan bezala, talde amateurrei lagundu behar bazaie, profesional guztien betebeharrak estali behar direlako. Politikaren puntuetariko bat, kalitatearen arteko duda mudak dira. Kalitatea ez dagoen garaian ezin daiteke bere bila abiatu; joan daiteke akaso, baina ez aitatu kalitaterik ez daukana baztertuz. Ditxosezko kalitatea ez da egongo agian hasiera batean, aukera minimorik ez duten sasolan, eta horretarako laguntza eskaini behar zaie; guztiek etekin onak lortzeko aukerarik ez dute izango, baina bateren batzuek bai, eta hauek sortzeko, askori luzatu behar zaio babesa. Euskal Herriko errealitate pobrea ikusirik, bihar goizean sortuko den talde kaxkarrena ere ezin daiteke subentziorik gabe laga.
Baina Eusebio Larrañagak garbi utzi zuen beralek nahiago dutela «bost edo sei talde indartzea» eta "besteentzat zirkuito bat" eratzea.
Nik ez dut ulertzen Eusebio, inondik inora, esaten duen edozerri ez baitiot zentzurik aurkitzen. Lehenik, ez dakit honelako aitorpen absolutu hauek nola burutu daitezkeen. Onartzeaz gain, oso inportantea iruditzen zait aurrera atera daitezkeen bost taldeen muntaketa garrantzitsuak bereziki laguntzea, baina hori bakarrik, handikeri batean jaustea litzateke. Gainera, honelako muntaiak egiteko azpiegitura osoa falta da Euskadin, garestia delako batetik, eta bestetik, orain dagoen baino borondate politiko askoz handiagoa beharko litzakeelaio aurrera ateratzeko.
Jaurlaritzaren beste argudioa, eskaera talde beraiek bultzatu behar dutela izan da.
Hori afirmazio bat da. Zerbait sendotu ahal izateko antolaketa eskatzen du: emanaldiak eskaini behar dira, eskaintzeko antolatu egin behar da. Zirkuitoa "Laiki behar da emanaldiak izateko, alferrik baita -atea bestela, antzokiak dohainik jarriko dizkigutela eta sarreren diru kopurua guretzat izango dela. Honek guzti honek, antolaketa tinkoa eskatzen du, emanaldi egutegi zehatza prestatzea, prentsa horren ingurura erakartzea, eta abar. Horretarako, jende antolatu eta liberatua behar da, baina garai batean biltzarra ito zuen bezala honelako aukerak desegin eta egoerara itzultzeko posibilitateak eskaintzen ez baditu, alferrikakoak dira adierazpen horiek.
Zein da orduan gaixotasunaren erremedioa?
Taldeen behar minimoak aztertu eta horiek subentzionatu. Egoera tamalgarri hau era askotara konpon daiteke: besterik gabe, amateurrok berrogeita hamar eta profesionalak larogeiren bat emanaldi eskaini ahal izateko zirkuitoak antola daitezke Euskal Herri osoan. Irtenbide hau, apika, obrak zuzenean laguntzea baino askozaz etekin hobea emango lukeen bidea izango litzateke. Edozein antzerki muntaia burutzea ongi iruditzen zaidala aitortu behar dut, eta internazionala bada askoz hobe, ikusi eta ikasi egingo baitugu era honetan. Ordea, esfortzu guztia horretara mugatu eta euskarazko antzerkia baztertzea kondenagarria da, Nafarroako Jaialdietan edo Gasteizen gertatzen den bezala. Euskal antzerkiaren partaidetza inportante batek present egon beharko luke bi jaialdiotan.
Euskali adjetibo horrek zer suposatzen du ba da?
Lasagabasterrek definizio txukuna egin zuen euskal antzerkiari buruz: "Taula gainean euskaraz antzezten den antzerkia da euskal antzerkia". Itzulia izan arren.
Lehen aipatuteko bazterketaren barruan, Iparraldea kasu berezi bezala geratzen da.
Iparraldeko egoeraren arazoa demografikoa da. jende gutxi bizi baita bertan. Hango antzerkilarien bizitasunak eta kalitateak, gureak baino etekin hobeak lortzen dituen antzerki mugimendua dagoela erakusten du. Bertako eszenak aurrera egin eta bizibidea balu, zenbait talde profesionalduko lituzke, Euskal Herri osoari begira. Hau honela izanik, bideak, eskabideak eta subentzioak hemendik eskaini behar zaizkio, etekina honera datorrelako azken finean.
Nola edo hala, antzerkia gaiabehera gorrian aurkitzen da. Orain sei urte 350 emanaldi eskaini ziren Gipuzkoan eta 1988an, 125 bakarrik Hego Euskal Herrian. Zer gertatzen da hemen?
Antolaketa falta izugarria dago. Lehen aipatu dut zirkuitoen arazoa, eta ez pentsa egungo kontu berria denik. Antzerki Taldeen Biltzarrea bizi zen garai hartan, saiakera batzuk sortu ziren, aurrera ateratzeko modukoak gainera; baina bukaeran, aurrepausurik egin ezinean, batzarra pikutara joan zen. Izan ere, Biltzarrak liberatu bat edo beste behar baitzuen urratsak aurrera eraman ahal izateko, eta ez baduzu nondik, pertsonak ezin dituzu mantendu, eta amateurrak ezin izan zuen. Gure arteko harremanek tinko diraute oraindik, baina erakunde bezala porrot egin zuen. Honen arrazoi nagusia Jaurlaritzaren erabateko boikota izan zen. Beraien eritziz, Antzertik bete behar zuen zulo hori eta antzerki amateurraren mugimendu osoa soberan zegoen. Ez genuen hala uste, baina honela gertatu da. Harrezkero, bakoitzak bere aldetik eta zeharo atomizatuta segitu dugu. Eta hori, Jaurlaritzari sor diogu. Egun urtea poliki betetzeko adineko zirkuito iraunkorra egon behar luke, eta orduan beharbada, beste jendetza joango litzake antzokietara, ez orain agertzen dena.
Egoerari erantzuteko, Euskal Aktoreen Batasuna eta Antzerki Taldeen Biltzarra bezalako elkarteak eratu dituue. Alferrik?
Ez dakit seguru batasuna une honetan zertan den. Hasieran bazirudien zerbait txukuna egin zitekeela, baina harrez geroztik zarata gutxi atera duen mugimendu bat bilakatu da. Eta tristea da. Errealitatea asko altatu da, garai batean taldeak zeuden bezalaxe, gaur egun promotorak baitaude, eta interesak oso desberdinak dira. Gerora, akaso, moldatu egin daiteke egoera. Momentu honetan, Antzerki Taldeen Biltzarra segitzen dut planteatzen berriro, eta amateurrekin eratuko nuke, nukleo iraunkor bakarra bera izan daitekeelako momentuz. Beste guzbek interes desberdinekin jokatzen dute eta konpetentzia merkatuan sartzen dira sarri askotan. Gaur egun, esate batera, euskaraz antzeztu duten talde profesional gehienak subentzio bila atera dira eta euskalzale uste genituen zenbait konpainiak muzin egin dio euskarari.
Subentzio politikaren gorabehera eta eskakizunak halamoduzko antzerki espekulatiboa eragin al du talde profesionalen artean?
Ez naiz erabat ausartzen hori esatera, baina badirudi baietz. Bizitzeko garantiarik gabe dabilen taldeak ate asko jotzen ditu eta txapuza bati entsi beharko badio ere, heldu egingo dio hurrengo egunean biziko bada. Ez dakit zer puntutaraino dirua lortzeko produkzioak burutu diren, hori lehen helburu bezala finkatuta noski; agian kalitatea eta obraren garrantziari gehiegi begiratu gabe. Ni ez naiz ausartzen horrenbeste esaten, baina egoerak bide eskaintzen du horretarako.
Zentzu honetan uler al daiteke euskal antzerkian azkenaldian gertatu den komedia joera?
Urteak dira taldeak komediaren bila hasiak direla. Momentu batean, beharrezko gauza bilakatu zen. Francoren heriotzaz geroztik iritsi den honelako errelajamendu horrek ekarri duen eskabidearen erantzuna izan da. Gaur egun, orekatze jo nahia ikusten da antzerkian dabilen zenbait jenderengan,baina era bakar bati eustea eta esklusibatzea huts eta akats bat dela uste dut. Guztia ukitzen hasi behar dugu. Epe bat besterik ez da, eta hurrrengoa ere, akaso, farsa izango da.
Azkenaldian halaber, antzerki topaketak indartzen hasi dira, antzerki asteak bereziki.
Besterik ezean egun sortzen ari den bidea da. Antzerkiari nolabait bideak ireki edo iristen ez diren aukera minimo batzuk eskaintzen ari da. Mantentzea lortzen duen zerbait da. Hori ordea, beste zenbait arlotan legez, antzerki munduari petatxoak ipintzea da. Beste seriotasun bat behar da, dudarik gabe. Hori ere, nolabait atomizatuta geratu den mugimendua da.
Zeuk urte asko igaro duzu antzerkiaren munduan. Eugenio Arozena Antzerkiko zuzendari teknikoak, dirudienez transizio epe batean bizi izan garela eta "iluntasunaren amaiera 1990ean ailegatuko" dela aitortu zuen orain pare bat urte. Zeuk ere itxaropen hori al duzu?
Euskal antzerkia asko aldatu da, trebetasunaren aldetik. Bere desantolaketa eta guzti, eskolak jendea erditu du eta aktore sail bat badabil. Baina horrek ez du kentzen beste bat izan behar zuela. Ikaslegoan ere trasbase garrantzitsua gertatu da, gaur egun jende gaztea hurbiltzen baita batez ere antzokietara. Zerbait aldatu da eta ez nuke esan nahi txarrera mutatu denik. Orain, aldaketaa antzerkizaleen indarraren poderioz gertatu da, kanpoko kontrako indar guztien gainetik. Ezintasun ororen gainetik, ahal izan du zerbait egin, eta zerbait horren fruitua da.
A.GOSTI Argazkiak A.BAYO.
27-30


GaiezKulturaAntzerkiauzendariak
PertsonaiazDORRONSORO2
EgileezGOSTIN1Kultura
EgileezBAYO1Kultura

ASTEKARIA
1281. zenbakia
1990ko otsailaren 25
ASTEKARIA PDF-an
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
“Erabiltzen gaituzte herriok folklorismorako: landa, animaliak edo euskalkia bera”
Amets Aranguren Arrieta
#2
Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia
Maria Ortega Zubiate
#3
“Berrikuntza egiteak prozesuan gorabehera asko dakar batzuetan, eta hala behar du”
Mikel Garcia Idiakez
#4
"Kultura gutxitua gara, baina gutxizalea ere bai batzuetan, eta gutxieslea askotan"
Sustrai Colina
#5
Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean
Xabier Letona Biteri
Azoka
Azkenak
2025-06-22 | Basilika
Kairos #04: Bizi mugimendua, Nicolas Goñirekin
MULTIMEDIA - Basilika
2025-06-21 | Abarka Antzerki taldea
Besaulkiak
MULTIMEDIA - Antzezlana
2025-06-20 | Xabier Letona Biteri
NATOren eta Trumpen irizpideen aurka, Espainiaren aurrekontu militarra %5era igotzeari uko egin dio Sánchezek

Oraindik ez dago garbi noiz arte eutsiko dion bere erabakiari Pedro Sánchez Espainiako Gobernuko lehendakariak, baina korapilo handi samarra sortzen ari da NATOren barruan, honek aurrekontu militarra %5era igotzea arbuiatu ondoren.

2025-06-20 | Eneko Imaz Galparsoro
Elkarte frankistak debekatuko dituen legea onartu du Espainiako Kongresuak

Espainiako Gobernua osatzen duten PSOEren eta Sumar alderdien arteko koalizioak aurkeztutako lege proposamena onartu dute Kongresuan ostegun goizean, frankismoaren apologia egiten duen edozein erakunde debekatuko edo legez kanpo utziko lukeena

2025-06-20 | Xabier Letona Biteri
Beste familia bat etxegabetu dute Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kalean

Ostiral goizaldean emakume bat eta bere semea etxegabetu dituzte Iruñeko Alde Zaharreko Jarauta kaleko 82. zenbakian. Espainiako Poliziaren laguntzarekin, epaitegiko segizio judiziala etxebizitzan sartu eta eta bizilagunak kanporatu dituzte.

2025-06-20 | Jon Fernández González
2100. urtean herritarren %60 urak har ditzakeen eremuan biziko dira Eusko Jaurlaritzaren azterketaren arabera

Bero boladak ohikoagoak eta luzeagoak dira, azken bi mendeetan 20 zentimetrotan igo da itsas maila eta EAEko bataz besteko tenperatura 0,3 ºC igo da hamarkada bakoitzean.

2025-06-20 | Beranduegi
5x20: Ez ahaztu espainolak garela
MULTIMEDIA - Beranduegi
2025-06-20 | Jon Fernández González
Donostiako Gladys Eneako paumei emandako tratu txarrak salatu ditu Eguzki taldeak

Eguzki elkarte ekologistak salatu du Donostiako parkean gertatutakoa. Parkean bizi diren hainbat paumari lumak erauzi dizkiote, odoletan utzita. Beraz, erasoa izan dela ondorioztatu dute eta ez dela hegaztien lumaberritze prozesu naturala izan. Eguzki

2025-06-20 | Eneko Imaz Galparsoro
Hamabost migratzaile bizi ziren kanpaleku bat hustu du Getxoko Udalak

Algortako Larrañazubi inguruan dago kanpalekua, eta Getxoko Udaltzainek hori husteari ekin diote ostegun goizean. Alkateak adierazi du han bizi ziren pertsonen "segurtasuna" bermatzeko eta "ingurune natural hori zaintzeko" desegin dutela. Getxoko EH Bilduren... [+]

2025-06-20 | Jon Fernández González
Zizurren ikasleak komun eta aldageletan grabatzen zituen irakasleak 180 urteko zigorra jaso dezake

Zizur Nagusiko institutu batean 41 pertsona grabatu zituen eta haietako 30 bere ikasleak ziren. Argazki batzuk sare sozialak erabilita lortzen zituen eta adimen artifizialarekin aldaketak egiten zituen.

2025-06-20 | Maria Ortega Zubiate
Jaurlaritzak babestu du Jerusalemgo kolonoentzat CAF egiten ari den tranbia

Beasaingo enpresaren akzioen %3ren jabe da Eusko Jaurlaritza, eta adierazi du CAFek nazioarteko legedia errespetatzen duela. BDZ Euskal Herriak gogorarazi dio gobernuak derrigortuta daudela okupazioa bultzatzen duten proiektuen aurka egitera.

2025-06-20 | Aimar Lopez | Antxeta Irratia
Irungo ‘auzokide patruilen’ atzean, islamofobia, xenofobia eta erailketarako deiak

Maiatzaren 5ean “Lo Vimos en Irun” WhatsApp taldea sortu zenetik, 700 lagun baina gehiago bildu dira larunbatetan patruilak antolatzen dituen taldera. “Segurtasuna bermatzeko” eta “delituak prebenitzeko” aitzakien gibelean, gorrotoaren haztegi... [+]

2025-06-20 | Gedar
Basauriko Sidenorrek 1.207 tona altzairu bidali dizkio arma-ekoizle sionista bati

Egoitza nagusia Basaurin duen enpresak IMI Systemi egin dio bidalketa. Armagintzan bakarrik aritzen da Israelgo Estatuko konpainia hori.

2025-06-20 | Jon Fernández González
Arabako Mahastiak sor-markari behin betiko itxi dio bidea Espainiako Auzitegi Gorenak

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak ezetza eman zion ABRA Arabako Errioxako Upategien Elkarteak bultzatutako sor-markari. Elkarteak helegitea jarri zion ebazpenari, eta orain Espainiako Auzitegi Gorenak ezetza berretsi du.
 

2025-06-20 | Jenofa Berhokoirigoin
Beskoitzen ikastola eraikitzeko lursaila eskuratu du Seaskak

Ikastola 2013an sortu zuten eta ondoko urtean jarri zuten prefabrikatu bat herriko etxearen lursail batean bertatik bideratzeko ikaskuntza. 2022an eraikin sendo bat eraikitzeko proiektua aurkeztu zuten, baina herriko kontseiluak ez zuen horrelakorik onartu. Gatazka gogorra egon... [+]

Eguneraketa berriak daude