"Nafarroan abertzaleok guztia egiteko dugu oraindik"

2021eko uztailaren 27an

Carlos Claveríari elkarrizketa

Carlos Clavería, Nafarroako EAJkoa
"Nafarroan abertzaleok guztia egiteko dugu oraindik"
Carlos Clavería eta Nafarroako EAJ berehala identifikatzen den bikotea dugu. Politikari honek hurbiletik ezagutu ditu alderdi honen gorabehera eta istilu gorriak. Politikari izateaz gain, Nafarroako historiari buruzko makina bat liburu idatzi du, ikastolaren sorreran ere hortxe aritu izan delarik. Egungo Nafarroako EAJ alderdiko buruzagi baten ikuspegitik Hego Euskal Herriko egoerari gainbegiradatxo eman nahi izan diogu.
ARGIA.–Zure ustez, zeri erantzun zion Nafarroako PNV bitan zatitzeak?
Carlos Clavería. - 84.ean PNVn eman zen krisian arazo ideologikoek baino pertsonalek agindu zuten. Garbi dago PNV Bizkaian, Gipuzkoan, Nafarroan... edonon dagoelarik, alderdi bakar bat dela eta, beraz, EBBtik eta Asanblada Nazionaletik datozen mandatuak bete behar dira, eta gustatu ala ez, onartu beharrekoak dira. Ados ez dagoenak ospa egiten du eta kitto. Baina hortik zatiketa, hausketa bat eragitea...
Nik ez nuke inoiz ere hori egingo. Hamabost urte nituenean, "Juventud Vasca"n hasi nintzen, hau da, betidanik PNVkoa izan naiz, ez dut inoiz beste alderdiren batetan militatu eta PNVkoa izanez hilko naizela uste dut.
'Nik hau egingo nuke', 'nik hori beste era batera zuzenduko nuke' eta horrelakoak ongi daude baina alderdiaren disziplinara makurtu beharra dago. Krisi hartan disziplina eza eta pertsonalismoa eman zirenez eta, bide batez kupulan egon nahi zutenez, Asanblada Nazionalak espultsatu egin zitnen. Ez zen besterik eman.
A.–EAJn zebilen gehiengoa Eusko Alkartasunara pasa zen. Zuen alderdian gutxi batzu geratu zarete. Ez al duzu zure jarrera numantino samarra ikusten?
C.C.–Jende baten jokaera niri berdin zait. Nik betiko sigla eta ideia batzuri jarraitzen diet, horren alde borrokatzen dut. Eta hamar, mila edo ez dakit zenbat pertsona joatea, beraiek ikusiko dute. Lehen zituzten buruzagien atzetik, inertziaz neurri handi batetan, joan ziren.
A.–EAJk bizi duen egoera larri hau kontutan izanik, zer egin dezake alderdikoa den batek? Zein da bere eginbeharra?
C.C.–Nafarroan, abertzaleok guztia egiteko dugu oraindik, tamalez. 13 urte pasa eta gero, gogorra egiten zait hau esatea baina egia da. Errejimena aldatu zenetik, abertzale bezala hitzegiten dut ez EAJkoa bezala, HBk, EEk, EAk eta EAJk atera duten botu kopurua oso eskasa da garai hauetan. Lehen esan bezala, Nafarroan guztia egiteko dago, nafarron kontzientzia berpiztu eta etnia nazional baten partaide garelaren kontzientzia sortu behar dugu. 75.etik hona, Nafarroako sentimendu nazionalistak aurrera egin beharrean atzera jo du.
A.–EA eta PNVren artean ideologia desberditasunik ez dagoela esan duzu. Beraz, eguneroko praktika politikoan zein berezitasun nabaritzen duzu bi alderdion artean?
C.C.–Orain arte, EAk ez du egin EAJk egin ez duenik. Eta EAJk EAk egin dezakeena egiten du. Gero, zatiketaren ondoren, elemendu bereizgarri batzu agertu dira, hau da, 'PNVk honaino iritsi bazen gu haraino goaz' eta horrelakoak, baina horiek xehetasun kontuak dira, gai puntualetan ematen direnak bakarrik.
Ideologikoki ez dago desberdintasunik. Areago, PNVk beste garai batzuetan zatiketarik ere izan du eta beti batu izan da. EA eta PNV batuko direla uste dut, zeren ez bait dago arrazoirik desberdintasun ideologikorik gabeko bi alderdi nazionalista izatea. Behar bada bai bateko eta bai beste alderdiko pertsonairen batzuk desagertu beharko dute, behar bada belaunaldi arazoa da, baina hi, bost edo x urtera bat egingo dira.
A.–Maiz aipatu da Nafarroako PNVk zein politika jarraitu behar zuen Nafarroatik kanpo erabakitzen zela, ez zela abertzaletasun nafarrik egiten alegia.
C.C.–Ez naiz eritzi berekoa. Bilbotik zetozen aginduak goreneko erakundea den EBBk erabakitzen zituen eta garai hartan 12 partaidez osatua zegoen, haietatik hiru nafarrak zirelarik. Erabakiak hartzerakoan nafar ordezkariek isiltasuna edo aurkako jarrerarik azaldu ez bazuten onespena ulertzen da.
PNVk Nafarroaren nortasuna ederki asko ulertu zuen eta erabakitako politikak Nafarroak eskatzen zituen beharrei erantzuten zion. Ez bazen horrela egin,garai hartako buruzagiei eskatu behar dizkiegu ardurak eta horietako gehiengoa EAn daude orain.
A.–Ez al dira oraingo Nafarroako PNVn kontserbadoreenak gelditu?
C.C.–Hori ez da horrela. Kontserbadoreak badaude baina bestalde, EAko militante eta jaun asko baino ezkerrerago dagoen jendea ere badago EAJn.
A.– Gaiez aldatuz, nola ikusten duzu Nafarroatik Komunitate autonomoa?
C.C.– Egungo Komunitate autonomoa bukatu gabeko eta osatu gabeko projektu nazional bat da. Osatu gabea Nafarroa eransten ez zaion artean, ezin bait daiteke Nafarroarik gabeko euskal aberri batetan pentsatu. Eta bukatu gabea, Gernikako estatutoak konpententzia batzu ematen dituelako eta euskal gobernuak guzti horiek ez dituelako oraindik jaso.
A.–Nafarroako PSOEk ez du, Komunitate autonomoan suertatzen den bezalaxe, paktuen legeetara makurtu behar nazionalistekin. Nola dakusazu bertako PSOE?
C.C.–Hau EAko buruzagiei galdetu beharko zenieke, hauek bait daude Parlamentuan. Egun, tamalez, PNVk ez du ordezkaritza parlamentariorik, instituzioetan marginaturik dago, beraz, ez dugu gauza handirik esateko.
A.–Ez al zaizu iruditzen abertzaleak erasotzen dituela eguneroko praktikan?
C.C.–Nafarroako alderdi sozialistak daraman politika ez da ez egokiena eta ez kontsekuenteena. Urralburuk eta Victor Manuel Arbeloak transizio garaian botatako asko Sabino Aranak sinatu zezakeen, baina PSOEren egungo 'antivasquismoa' nafar eskuindar kazikeenaren parekotzat jo dezakegu. Urralburuk orain gutxi esandakoak lotsagabekeria hutsak dira. Ezin da beste batenganako probokaziorik bultzatu zuk bezala pentsatzen ez duelako. Ez dute biolentzia erabiltzen tiroak jotzen dituztenek bakarrik, hitzezko erasoa nahiz fisikoa bultzatzen dutenak ere igualtsu ari dira.
A.– Herri Batasuna erasotzeaz gain, euskaldun zentzua duen edozer erasotzeko asmorik ez duzu somatzen?
C.C.–Frankismo garaian gureganako orain baino ulerkortasun zabalagoa erakusten zuten. 77.eko hauteskundeetan PSOE gure alderdirekin batera aurkeztu zen Senatura. Orain berriz aldaketa handia eman du.
A.–Eta Herri Batasuna, alderdi abertzale nagusia Nafarroan, nola dakusazu? Zuzena iruditzen al zaizu daraman politika?
C.C.– Alderdi batetaz hitzegiterakoan ezin dezakegu guztia ona ala txarra duen esan. Herri Batasunak.zenbait gauza erradikalizatzeko joera du. Nire ustez, batailak kalean baino instituzioetan irabazten dira eta Herri Batasunak horietantxe egon beharko luke.
Euskara eta horrelakoak politizatzerakoan min handia egiten ari zaio euskal kulturari. Nafarroan behintzat, ezin dira nahiak kaltzadorearekin inposatu; horregatik ez darama politika egokia. Eta gero ETAren gauzak eta, daude. Erriberara bazoaz eta euskalduna zarela harrapatzen badute 'ikurriñottzat hartzen zaituztete, hau da, biolentoa, terrorista, anti-espainiarra...
Lehen Aberri Egunetan eta, ikurriñez beteta azaltzen zen Iruñea, gaur ez. Lehen izenak euskaraz ipintzera zihoan epaitegira nafarra, gaur ez. Atzerakada handia eman da eta zioetako bat biolentzia da. Badakit mugimendu nazionalisten jatorrian biolentzia erabili ohi dela, Irlandan, Hungrian, Belgikan... Agian ETAk diktadura garaian izateko arrazoirik izan zuen baina egun ez.
Ezin da Nafarroa euskal projektu nazional batetan indarrez sartu. Kontzientzia nazional baten ezaz projektu horren kontra dago nafarren gehiengoa, tamalez.
A.–Zure ikuspuntutik negoziaketa beharrezkotzat jotzen al duzu?
C.C.–Nik ez dakit emango den ala ez, baina bai neuk eta neure partiduak sarritan horren beharra sentitu dugu. Indarrezko irtenbideek, polizialek alegia, ez garamatzate inora; hortxe dugu IRAren 50 urtetako borroka, kasu. Mahai baten inguruan akordio bat lortzeko asmoz eseri behar da.
A.–Eta eman litekeen negoziaketa horretatik, Nafarroa gaia mahai gainean, hau da, hortik Nafarroaren eranspena bideratuko duen zerbait espero al duzu?
C.C.– Ezin da pronostikorik egin. Baina ezer egiten dela eta, Nafarroaren borondatea errespetatu gabe ezin da ezertxo ere egin. Erreferendum bat beharko litzateke egin eta zoritxarrez egun, galduko egingo nuke. Azken 13 urteotan aurrera egin izan bagenu, pazientzia izan eta bizpahiru urteetan baikor izan gintezke baina...
A.–Orduan ETA eta gobernu espainiarraren arteko negoziaketa batetan zer izan daiteke negoziaketagai?
C.C.–ETAk eta Herri Batasunak diotenez, KAS alternatiba. Negozia bezate, aurrera atera daitezkeen puntuak ongi atereak izango dira.
A.–Zentzu horretan ulertu behar al da Gernikako Estatutoa berrikusi egin behar dela aipatzen denean?
C.C.–Logikoa da estatutoak, Nafarroaren eranspena kontutan izanik, ate bat irekirik uztea. Baina, lehen esan bezala, nafarren borondatea errespetatuz eta kontsulta bat eginez eman beharko litzateke.
A.–Egungo marko politiko-juridikoa alda daitekeela uste duzu?
C.C.–Epe motz batetan ez behintzat. Honek derrigorrez aldatu behar duela garbi dago, denon onerako. Nafarroaren kasuan, probintzia bakarreko autonomia bat da eta honekin ez doa inora, ezin bait du ezer garatu, 'nahi eta ezin' bat da. Nafarroaren irtenbidea Komunitate autonomoan datza, arrazoi historiko, etniko, ekonomiko, politiko eta abarragatik.
A.–Alde batetik, Foruak berreskuratu behar direla entzuten da, bestetan autodeterminazio eskubidea. Nafarroan zerengatik borrokatu behar da?
C.C.–Nafarroan Foruen berreskurapena lortzeko borrokatu behar dugu. Hauek hainbestetan eztabaidagai izan dira egun, sarritan, zaharkituak gelditu direlarik. Asko dira Foruak zer dien ulertu ez dutenak. Hauek nazional subirotasuna esan nahi dute, besterik ez. Nafarroa erresuma bat izan zen, independientea, gero Espainiako Koroari lotu zitzaiona bere berezitasun guztiak gordeaz. Beraz, garai hartako nazional subirotasuna berreskuratzea da gure lana. Gero, ikuspegi horretatik, subirano den herri orok autodeterminatzeko eskubidea dauka.
A.–PSOEk, adibidez, Nafarroan daraman politikarekin, lor al daiteke hori instituzioetan?
C.C.–Ez bakarrik PSOEren politikarekin, navarrista eskuindarren eragina oso indartsu da hemen. Oso zaila dakusat baina ez ezinezkoa.
IÑAKI ZUBIONDO
Carlos Claveríak ez du nafar abertzaletasuna baikor ikusten.
1978. urtea. Claveriá, Irujo, Garaikoetxea, Arzalluz... Geroztik makina bat istilu Sabinoren etxean.
85.eko martxoa. PNVko Asanblada Nazionalak Nafarroako militante santzionatuen arazoa konpontzear.
13-15

GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazCLAVERIA1
EgileezUBIONDO1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

“Ez ezazu indarkeria obstetrikoa salatu, ez baduzu argi galduko duzula: denbora, dirua eta osasun mentala”

June Fernández | Pikara Magazine

Zubietako erraustegia martxan jarri zenetik, toxikoak asko handitu dira inguruko herrietan

Urko Apaolaza Avila

Olatukoopek hamar urteko ibilbidea ospatu du Donostian

ARGIA

Txikiak murgiltze ereduan, helduak “nasategian”

Amaia Ugalde

Zaldibian hasi zen dena

Onintza Irureta Azkune

Hernani, Arano eta Elduain arteko mugetan bost haize errota jarri nahi dituen proiektuaren atzean Endesa dago

Estitxu Eizagirre

Azkenak

2024-05-27 | Mirene Begiristain Zubillaga

Zahartzaroak

Zahartzearekin aldaketa fisiologiko, emozional eta psikologikoak gertatzea unibertsala bada ere, horiek lurreratzeko modu materialak, sozialak eta pertsonalak ez. Maiz zahartzaroa singularrean deklinatzen da baina elikadura, energia, ura, hezkuntza edo osasun zerbitzuetara... [+]

2024-05-27 | Garazi Zabaleta

Arsue zerbitzua

Ardi suhiltzaileak Lizarran

Lehen begi kolpean, ohiko artaldea dirudi argazkikoak, ezta? Bada, ez… ardi horiek suhiltzaile ere badira eta. Nafarroako Zunbeltz Nekazaritzako Test Guneak zerbitzu berria eta berritzailea jarri du martxan Lizarraldean: Arsue, edo artalde suhiltzaile estentsiboa... [+]

2024-05-27 | Nerea Pagaldai Agiriano

Udan datorren buztingilea

Hego luze eta zorrotzak eta v formako urkila-itxuradun buztana duen hegazti hau ikustean badakigu Euskal Herrira uda heltzear dagoela. Bizkarraldea eta buztana beltzak ditu, distira urdinxkekin, papar gorria eta azpialdea, aldiz, zurixka. Euskaldunon sinesmenetan presentzia... [+]

2024-05-27 | Jakoba Errekondo

Bertan bertan... erlesemeari

Maiatzak 4 zituen, larunbatarekin. Ez zen giro bereziki beroa, baina bai, hotzik ez behintzat. Halako batean burrunda, burrunda galanta, aspaldi entzun gabekoa. Hor azaltzen da etxeko atarian erle pila, milaka erle hegan, hegada sinkronizatu dotorean, dunbots batean. Erlesemea.

2024-05-25 | Germán Gorraiz López

Mileiren populismo autokratikoa

Eguneraketa berriak daude