Gizartea
Ingurumena
Politika
Ekonomia
Kultura
Euskara
Feminismoa
Hezkuntza
Nazioartea
Iritzia
ostirala 2025eko ekainaren 06an
Tomas Garbizu: "Ni naiz musika euskalduna egiten duen bakarra"
1901ean Lezon jaioa, gaztetatik elizako koruan hasi zen kantari, Donostiako Kontserbatorioan jarraitzeko gero, organoa, pianoa eta konposaketa egiten. Organoa da, hamaika sari jaso dituen gizon honen espezialitatea. Bere obrarik goraipatuena berriz "Buen Pastor-i triptikoa", zeina 1954ean estreinatu zen hain zuzen ere Buen Pastor-eko organo berriaren sonaz. Meza galanki eginak ditu bestalde, horietarik bi "Gure Meza" eta "Herriko Meza" direla. Pelikula pare bati ere jarri die musika (1943ko 'Pakearen hegalak' kasu), guzti honezaz gain habanerak inork baino txukunago egiten dituelarik. Konpositore euskalduntzat jotzen du bere burua, eta ur haundietan bezala txikietan mugitzen badakiela dio. Genio biziko pertsona beroa eta inspirazio haundikoa da Tomas Garbizu.
Zortzikoa ez da euskalduna, euskalduna bada musika euskalduna eginez gero. Nik eskribitu nezake zortziko flamenko bat, konpasa ez da nahikoa, mamia behar du izan euskalduna. Batzuk diote 5/8 airea duelako ba, bai, baina 5/8 konpasa besterik ez da! Kanpoko askok dute 5/8 konpasa, baina ez euskaldunek, zarzuela egiten duten gehienek ere.
Askotan galdetzen da, non datza euskal musikaren esentzia? Batzuren eritziz, "nahikoa da euskadun izatea musika euskalduna egiteko". Orduan, "nahikoa al da hemen jaiotzea euskaldun izateko?". Ez, musika euskaraz egiteko erreztasun bat behar da, euskarak ematen dizkion gorabeherak, biribilketak, eraso horiek, doinu eta entonazio hori barrutik sortzen den zerbait delarik. Zera esan zidan batek lehengoan: "Guridi ez da euskalduna, Parisen ikasi zuen eta...". Orduan Escudero ere ez, Usandizaga ere ez, ni ere ez naiz euskalduna. Begira, ni hogei urtez Madrilen ibilia naiz, eta horregatik ez naiz euskaldun? Behar du egin, euskal musika egin eta izan, izan... ez gaur hasi euskaldun izaten.
Baina Frantzian bizi behar da, e! Eta hemen ere bai. Nik Frantzia ezagutu nuen, han bizitu nintzen eta haientzat Euskal Herrian jaiotzea "pecata minuta" da, eta Ravelek oso garrantzi haundiko musika frantsesa egin zuen, eskola frantsesaren adierazgarrienetakoa delarik.
Ravel ez dugu asko aitatzen hemen, baina ez zuen hemengo obrarik eta! Raveli Euskal Herriak ez dio goratu behar. Ravel mundu guztian goratua dago.
Arkitektuak onak badira hemen, artistarik berriz ez da aterako orain. Jende kaskarra dago, eta kamuflatuta gainera. Abangoardismoa deituriko horretan. Zer da azken batean abangoardismoa? Gure denboran banaka-banaka ateratzen ziren artistak, zerbaitegaitik izango da. Orain musikari gainetik ipintzen dioten soineko horren azpian artista kaskar dezente dabil aizu, abanguardismoa egiten.
Nere kasuan berdin egiten dut musika arina eta goikoa, sakona. Nere eskola ez izan arren lau habanera irabaziak ditut; oraindik segitzen dut honetan, aspertuta nagoelako egia esan. San Fernin-en kantua ere neronek egin dut, letra neronek jarrita gainera; gero 7 meza ditut Batikanoa hasiz geroztik euskaraz eginak, kantatak, organorako piezak... Ni ur haunditan ibiltzen naiz eta ur txikitan ere bai, hori da zaila musikoarentzat.
Gure musika euskalduna egiten dudanean garai bateko zera hori jartzen dut partituran eta oraingoarekin txertatu. Zaila da musikan asko dakienarentzat hori egitea, ze lehengo zulotik atera behar bait du pieza eta beste aldera jo, lehengoak ahaztuz. Meza egin igoal eta gero pasodoblea. Musiko iaioa behar du izan, inspiraziokoa...
Esnobismo asko dago, zabaldu egin da jendearen bizimodua. Guk ez genuen ezer ez, nik ez nekien torero izango nintzen ere. Nere amak ez zekien musikoa nintzenik. Egun berriz esnobismo besterik ez dago, musika akademiekin berdin, esnobismo asko, denak diruaren atzetik. Lehengo musikoak ez ziren hortik joan, elizan eta, ohitu zirelako eta gurasoengandik jasotakoagatik ekin zioten, orain eta gaur berriz halaxe entzuten ditut gazteak: "konpositore izan nahi dut". Zakurraren putza! Horrek ez du ezertxo ere izango, ze diruaren atzetik bait doaz, eta asko honela.
Irakurrienak
Matomo erabiliz
#1
#2
Gorka Peñagarikano Goikoetxea
#3
Xabier Letona Biteri
#4
Xabier Letona Biteri
#5
Jenofa Berhokoirigoin
Azkenak
2025-06-06
Jon Fernández González
EAEko euskaltegietan A2 mailan matrikulatzea oraingoaren laurdena kostako da
Datorren ikasturtetik aurrera, euskaltegietan A2 mailan matrikulatzen direnek orain arte bezala 310 euro ordaindu beharrean, 70 euro ordainduko dituzte. Maila gaindituz gero, ordaindutakoa itzuliko zaie ikasleei.
2025-06-06
Jon Fernández González
Guardia Zibilak “hemendik fan egiteko” eskatuko dute ekainaren 14an Oñatin
Kuartela herrixantzat lelopean indar okupatzaileek Euskal Herritik irten behar dutela aldarrikatzen du Fan Hemendik taldeak.
2025-06-06
Maria Ortega Zubiate
Gure haurrak ere badira ekimenak mobilizazioa egingo du ekainaren 12an, Gasteizen
Rafah-ra doan nazioarteko martxarekin bat eginez, Gasteizen mobilizatzera deitu du plataformak, baita ikasgeletan ere. Palestinar haurrekiko elkartasun argazkiak ateratzeko eskatu du.
2025-06-06
Xabier Letona Biteri
Bake Bideak eta Bakegileak bide amaierara iritsi dira
Aieteko Nazioarteko Bake Konferentzia 2011n egin zen Donostian eta ondoren sortu zen Bake Bideak, Ipar Euskal Herritik bake prozesua sustatzeko. Bakegileen zeregina ETA armagabetzeko ekinbide zibila antolatzea izan zen. Orain, desegingo direla iragarri dute bi ekimenek.
2025-06-06
Gedar
EAEko kartzelariak greba egitera deitu ditu ELAk
Espetxeetako funtzionarioek lanuzte partzial bat egingo dute ekainaren 9tik 15era bitartean.
2025-06-06
Uxue Gutierrez Lorenzo
Idoia Asurmendi
Bihotzetik berriz pasatzea
IDOIA ASURMENDI
Non: Bilboko Kafe Antzokian.
Noiz: maiatzaren 29an.
----------------------------------------------------
Termometroak 30 gradutik gora markatzen ditu, uda giroa nagusi da eta Bilboko kaleak herritar aztoratuz beteta daude. Horrelako egun... [+]
2025-06-06
Jon Fernández González
Torturaren 21 biktima berri aitortu ditu Nafarroako Gobernuak
21 pertsona “giza eskubideen urraketen biktima” gisa aitortu dituzte ofizialki. Espainiako Estatuko funtzionarioek eta eskuin muturreko taldeek torturatutako pertsonak dira eta biolentzia horren lagin txikia baino ez direla dio Egiaren Garaia Da ekimenak.
2025-06-06
Maria Ortega Zubiate
111 Akademiak banatuko duen azken saria jaso du Miren Amurizak
Ostegunean banatu dute saria, Amasa-Villabonako Hika txakolindegian. Bertan jakinarazi dute 2024koa izan dela 111 Akademiak banatuko duen azken saria.
2025-06-06
Hainbat sinatzaile*
Non daude kaparrak?
Lorazainok bi hilabete baino gehiago daramatzagu greban, eta, horietan, udaltzaingoek indarrez zapaldu gaituzte piketeetan. Hirian zehar jarraitzen gaituzten sekretek jazartzen gaituzte, eta mobilizazio bakoitzean zelatatzen gaituzte. Enpresak ez gaitu aintzat hartzen, eskaintza... [+]
“Zaurgarritasun Indizea”, Jaurlaritzak nahi duena egiteko koartada
Nork sinesten du urtebetean Ordiziako errealitatea goitik behera aldatu dela eta desorekak desagertu direla?
Udaberriko oporren ataritan egunkarietan Begoña Pedrosak eman zigun titularra: Ordiziak ez du desorekei aurre egiteko plan berezirik behar... [+]
2025-06-06
Jenofa Berhokoirigoin
Ostiralean hasi eta urte bukaera arte iraungo du Arestiren ekarria ezagutarazteko Bilboko egitarau oparoak
Euskaltzaindiak, EHUko Gabriel Aresti Katedrak, Gabriel Aresti kultura elkarteak eta Bilboko Koral Elkarteak elkarlanean antolatu dute egitaraua. Ostiral honetan, adibidez, Bilboko Udalaren Txistularien Bandak Aitaren Etxea emanaldia joko du Euskaltzaindiaren... [+]
2025-06-06
Xabier Letona Biteri
GALen biktimei barkamena eskatu die Alonsok, Gogora Institutuko zuzendariak
Datorren irailaren 25ean 40 urte beteko dira GALek Baionako Monbar hotelean egindako atentatutik, non lau euskal errefuxiatu hil zituen. Horren karietara, Gogora Memoria, Elkarbizitza eta Giza Eskubideen Institutuak oroimen ekitaldi bat egingo du udazkenean.
2025-06-06
Jenofa Berhokoirigoin
Energia berriztagarrien arloko kooperatiben europar federazioko Kontseilu Errektoreko kide bihurtu da Goiener
Rescoop.eu federazioko Kontseilu Errektorean sartu da Goiener kooperatiba, eta "lorpen handitzat" jo du ardura berri hori. Iragan maiatzaren 22an Krakovian (Polonian) egindako Energia Komunitarioaren Foruman parte hartu ahal izan dute, eta une inportantea izan... [+]
Eguneraketa berriak daude