"Gipuzkoako izango naizela Aldun Nagusi izango naizela ziur nago."

1987ko maiatzaren 17an

Eli Galdosi elkarrizketa
Eli Galdos, Ertzantzatik Diputaziorako Bidean
"Gipuzkoako izango naizela Aldun Nagusi izango naizela ziur nago."
Franco hil zenetik PNVn indar eta informazio gehien pilatu duten gizonetakoa da Eli Galdos. Sasoiko gizona dago eta 1979tik politikagintzan daraman lanak indarrak ahuldu ez baina dotoretasuna eta abilezia erantsi egin diola dirudi. Orain EAk daukan lokala berreskuratzeko itxaropenean Donostiako Antigua auzoan daukaten egoitzan hartu gaitu, Ertzantzaren buruari dagokion bezain bosteko sendoa duen Eli Galdosek.
ARGIA.–Zer berri ekarri nahi du Eli Galdosek Gipuzkoako Diputaziora?
Eli Galdos.–Oraintxe bertan Gipuzkoako Diputazioan 1983an PNVk eskainitako egitarauarekin ari dira, eta agintean diren pertsonak ere oraintxe puntuan bitartean gure alderdikoak izan dira. Gero aldendu egin dira, baina guk ezin dugu esan orain artean egin diren gauzak gaizki egin direnik.
Jakina, badira gauzak gure gustokoak ez direnak eta hasieran agintea hartu zuen Ardantzak hor jarraitu balu beste modu batera egingo zituenak.
Diputazioa Eta Udalak
A.–Gauza horiek zeintzu diren konkretatuko al zenuke?
E.G.–Puntu horiek zehaztuta daude baina datorren ostiralean azalduko da programa eta nik ez nuke nahi aurretik... Filosofia behintzat zera da: Diputazioa ezin daitekeela izan udalen udala, edo udalen ama ta aita, besteak mutiko ttikiak balira bezala aitari eta amari paga eske joateko. Udalek beren nortasuna behar dute, eta gainera Euskal Herrian izugarrizko tradizioa dute, askotan aipatzen den udal autonomia hori.
Bestalde, oraindik ez da osatu hemengo eskema instituzionala. Eskema konplikatua izango da edo ez, baina hemengoa da, errealitatea da, eta ez gainera gaur egin delako, lehendik dator. Ni ados egongo naiz edo ez diputazio hauekin. Baina diputazioak hor daude gure memorian, eta Estatutoan bertan ere konpetentziak diskutitu zirenean espainolekin, han ikusten zen eskubide historikoak diputazioekin lotuta zeudela.
Gauza horiek kontutan hartuta, diputazioek hor egon behar dute, baina autonomia munizipal hori benetan aurrera eraman behar den gauza da, eta ni hori egiten ahaleginduko naiz.
A .–Lurralde Historikoen Legearen inguruan izan diren eztabaidak behin betirako erabakita daudela iruditzen al zaizu?
E.C.–Inolaz ere ez. Holako lege bat gauza berria da. Eta lege berri hauek giro berri batean egindakoak dira, oraindik ez dago horien esperientziarik. Gerra denbora kenduta, orain daukagu lehenengo aldiz Eusko Jaurlaritza, lehenengo aldiz daukagu benetan Legebilizarra. Ez gaude denok han eta gura duana, baina Legebiltzarra hor diagok.
LHL ere, beraz, berria da, eta berria denez esperientzia bat eduki behar du. Hemendik urte batzuetara ikusiko da gauzak aldatzen diren, ala berdin jarraitzen dugun, ala gauzak beste modu batera konpontzen ditugun. Oraingoz hor dago lege hori, Diputazioen eta Jaurlaritzaren arteko harremanak bideratzen dituena. Baina diputazioen eta udalen arteko harremanak arauzkatuko dituena falta da, eta behar bada lehena berau egin behar zen. Udalek eta diputazioek beren konpententziak nola partikatuko dituzten lege batean erabaki beharra dago derrigorrez.
A.–Gipuzkoako Diputazioko nagusi izatera iristeko esperantza handiz mintzatzen zara, baina hori nahiko zalla ikusten da.
E.G.–Ez, ez, gauzak asko aldatzen dira. Azken hauteskundeetan hartu dugun zigorra, kristorena, ziur nago aldatuko dena. Udaletan egin den lana argi eta garbi ikusten da, eta horrek bere eragina eduki behar du. Gero nobedade bat ere izan zen aurreko hauteskundeetan, baina ni ziur nago irabaziko duguna. Irabazi, edo ni Aldun Nagusi izango naizena, hori ziur nago, ziur.
Ezkontza Posibleak
A.–Aldun Nagusi, baina norekin elkartuta?
E.G.–Ez dakit, hori ez dakit. Egia esan, ez da gelditzen sozio askorik. Euskadiko Ezkerrakoek badirudi uste dutela lepra edo antzerako zerbait daukagula... orain, zeren eta lehen ez ginen hainbesterainoko leprosoak. Azaroaren 30a baino lehen hor egon ziren gertu Jaurlaritza bat elkarrekin egiteko, baina gero derrepentean Garaikoetxea jauna agertu zenean amodio batzuk hasi ziren hor. Eta oso ondo, bakoitzak bere parejak eta bere amodioak aukeratu behar ditu.
Herri Batasuna ez da joango, ez dut uste han egongo denik, eta hori ere alde batera utzita dago. Eta aukera gutxi gelditzen dira.
A.– Sozialistekin ezkontzeak ez al du zuentzako prezio gogor bat erakartzen?
E.G.–Prezioak... Herri honetan uste dut edozein ekintzak bere prezioa baduela. Herri Batasunarentzako, esate baterako, bere prezioa izan daiteke ETAren edozein ekintzaren aurka ez egotea.
Gure prezioa, zuk esan duzun legez, izan daiteke hori ere. Ez dakit, Karlos Garaikoetxearen prezioa beste bat izan daiteke... Bakoitzak dauka bere prezioa. Azaroaren 30ean ere legealdi tratu bat bagenuen sozialistekin, eta baliteke momentu honetan ere prezio hori pagatzea.
Baina ez dut uste. Inkestek ere ongi jartzen gaituzte. Ez dut konfidantza gehiegirik inkestetan, baina ondo doaz gure kalkuloak.
A.–Orain dela oso hilabete gutxi arte Gipuzkoan bazirudien PNV eta EAren arteko etena ez zela hain gogorra, ez Araban edo Nafarroan bezain gogorra behintzat. Agian posible izango da Gipuzkoako Diputaziorako elkartzea.
E.G.–Zaila da. Nik neuk uste dut urte gutxitara, bost-sei-zazpi urte, hemen gauzak berriz birmoldatu egin behar direla.-Eta Euskadiko politikako banaketa hau aldatu egingo dela, orain arteko zelebrekeriak baretzen joango direla, eta beste egoera bat sortuko dela. Hori seguru.
Herri Batasunan ere ziur nago hemendik urte batzuetara egongo direla aldaketak. Bere estamentu soziologikoak ikusita, bere barruan eta inguruan dabiltzan jendeak ikusita, aldaketak izango direla seguru esan daiteke. Gure historia oso dinamikoa da, eta gaur inposiblea dena hemendik hiru edo lau urtetara posible izan daiteke.
A.–Euskaldun gehienek Ertzantzaren buru bezala ezagutzen zaituzte. Baina badu Eli Galdosek bere fazeta bat ezezagunagoa, Oñatiko alkatea da, duela urte mordoxka bat.
E.G.–Zortzi urtez ari naiz horretan 1979tik. Oñatiar denak garen bezalakoa naiz: oso oñatiarra. Eta nere herriko alkate izatea izan da neretzako gauzarik politena. Dena dela, zortzi urte nahiko denbora bada edozein kargutan egoteko, baina nonbait gustora jarraitzekotan horretan segiko nuke, edo alkate edo zinegotzi, berdin zait.
Zergatik? Oñatin gauzak ikusi egiten direlako, zure etxe ondoan egiten dituzu gauzak, inguruko jendeekin dituzu hartuemanak, betiko lagunekin, batzutan haserre bestetan adiskide. Ikusi egiten duzu lana, eta urreko gauzek bete egiten zaituzte. Haserreak askoz mingarriagoak izaten dira, baina gauzak ondo ateratzen direnean ere poza askoz handiagoa.
Gu udaletxean sartu ginenean Oñati azpiegitura aldetik-eta oso gaizki zegoen. Leporaino sartu ginen, obratan-eta, beste udal asko bezala. Eta Oñatik bere irudia aldatu egin du. Jendea askoz pozikago bizi da orain, eta hori da udalak lortu behar duena.
Ertzantza: Poz Eta Haserreak
A.–Pozak eta haserreak aipatu dituzu. Ertzantzaren buru bezala, zeintzu izan dira ugariagoak, pozak ala haserreak?
E.G.–Egia esango dizut: pozak gehiago, dudarik gabe. Ertzaina eta polizia beti izango da berdina, hemen, Ameriketan eta alde guztietan. Poliziak beti egin behar ditu momentu batzuetan gauza batzuk eta beste batzuetan beste batzuk. Laguntzen ari denean baliteke ona izatea, baina indarkeria baten kontra jo behar badu edo errepresio bat baldin bada, orduan txarra izaten da. Hori beti hola izango da.
Baina Euskal Herriarendako bere polizia edukitzea, hemengo jendearekin, eta gainera bere defektu guztiekin, gauza ona da. Izugarrizko aldaketa egon da. Zer esango dizut, nik neuk kanpora joan eta bideeran gure polizia ez den polizia bat ikusten dudanean ez naiz joaten hain gustora. Eta hona sartzen naizenean gustora sentitzen naiz.
Inpresio hori ez daukat nik bakarrik, beste batzuek ere bai; horrek zerbait esan nahi du. Hemendik ez dakit zenbat urtetara bere eginkizun guztiak ondo betetzen dituenean, profesionaltasun handiago batekin, eta hemen geure konpetentzien jabe bakarrik gelditzen garenean –besteek beren konpetentziaren batzuk eukiko dituzte–, hori pasatzen denean, eta ez da denbora asko pasako ikusi arte, orduan ikusiko dira zein ondorio onuragarriak dituen.
A.– Hasieran aipatzen zen Ertzantza eta gaur ikusten dena ez al dira bi gauza diferente? Britainia Handikoaren antzeko polizia bat eskaintzen zen, eta orain aldiz manifestaldietan aurpegiak estalirik ateratzen diira...
E.G. - ... ingelesak ere bai...
A.– Hasieratik zeneukan garbi oraingo polizia honen ideia, ala estraina bata pentsatu eta gero beste bat atera da errealitatean?
E.G.–Horiek topikoak dira. Orduan bezala gaur ere galdetzen badidazu zein den nik nahi dudan polizia, Britainia Handiak daukana erantzungo dizut. Baina hori ezin liteke esan. Irlandan Britainia Handiko polizia ber-bera izango da, baina han beste jokabide bat daukate. Eta irlandarrak ez dira egongo ados guk daukagun irudiarekin.
Polizia berak egin ditzake gauza onak eta gauza txarrak edo bestelako aktuazio batzuk. Nik orduan esaten nuen gizarte bakoitzak daukala bere islada edo erreflejoa den polizia bat. Instituzioekin beti gertatzen da hori.
Ez dut uste esan daitekeenik hemen Ertzantza gaizki portatzen denik, ezta pentsatu ere. Jakina, zu beste aldean bazaude... Ertzantzak karga bat egiten badu, abisatu eta gero, ostia asko hartu eta gero egiten du; probokazio eta kolpe asko hartuta gero egiten dute errepresioa edo nahi duzuna. Noiz arte itxoin behar dute?
Polizia bat ez da burdinezkoa, eta autoridade bat eduki behar du. Horregatik, alde batetik pasatzen bada, badakizu gero zer datorren. Baina horrek ez du esan nahi Ertzantza errepresiboa bakarrik denik. Ertzantza da %99an guk pentsatzen genuen antzerako Ertzantza, zeren beste %1 hori beharrezkoa da eta, gizartean gertatzen diren gauza batzuen erantzuna delako.
A.– Ertzantzaren despliegea zuek kalkulatutako erritmoan al doa?
E.G.– Gauza bat esango dizut: gu hor 80an sartu ginenean, poliziari buruz nekien bakarra zen zer egiten zuten eta haien aurrean antxitxika ateratzen. Gero poliki-poliki plangintza batzuk egiten dituzu. Hasieran afizionatu batzuen planak ziren, baina gero bere lekura etortzen dira gauzak, eta gehiago dakizun neurrian gauzak konponduz zoaz.
Beste aldetik, ertzain bat kalera ateratzea ez da hain erreza. Edo lehenengo boladan ertzain asko ateratzen dituzu kalera, eta orduan kalitate gutxi daukazu, edo poliki-poliki ateratzen dituzu, eta orduan kalitate hobe baten nahian denbora gehiago behar duzu.
Madrilgo gobernuarekin ere iskanbila asko izan dira, eta azkenean konturatu dira Estatutoaren interpretazioari dagokionez guk ematen genuena ona zela, eta hemen Estatutoan «supracomunitario» deitzen direnak oso gauza zehatzak direla, eta gainerakoetan gu garela esklusiba daukagunak. Horretara iristea oso nekosoa izan da, eta gaur ez dago jadanik prolemarik, alde bietatik gauzak berdin interpretatzen ditugu. Gauzak hemendik aurrera azkarrago joango dira. Baina badakigu hemen ETA edo biolentzia dagoen bitartean hori aitzakia izango dutela hemen guardia civil gehiago edo Estatuko polizia gehiago edukitieko.
Gauza guzti horiek lotu, eta erantsi guk espero genuela polizia gehiago eta azkarrago aterako genuela, eta ondorioa da piska bat atzeratuta goazela. Puzzle bat bezala da arazo hau, eta elementu bakoitzak dauka bere garrantzia.
Enfrentamentu Zibila?
A.–Izan zen momentu bat, García Andoainen heriotza edo hilketa gertatu zenean, hemen jende askok enfrentanentu zibil baten arriskua lehenbizikoz gertutik ikusi zuenekoa.
E.G.–Ez dut uste. Enfrentamentu zibila gertatu liteke hiltzen hasiko balira politikoak, edo jende arrunta, kalean dabilena. ETAren aktibismoa beti izan da oso diskriminatua, beti joan dira honen edo haren bila, ongi dakigu hemen. Orain, egun batean hasten badira gauza bereziak egiten, Casasekin agertu zena, konparazio baterako, gauza horiek zabaltzen badira, orduan baliteke enfrentamentu zibil batera iristea.
Baina zaila ikusten dut. Geure artekoak izan dira eduki ditugun gerra gehienak, eta horiek dira okerrenak gainera. Baina ez dut uste horretara errez helduko garenik. Alde batetik bezala bestetik buruan hori ondo sartuta daukan jendea badago, eta enfrentamentu zibil batera iristeko gauza asko pasa beharko lirateke.
Genaro Garcia Andoainena istripu bat, azidente bat izan zen eta kito. Nereteko ez zen hilketa bat izan. Bera haruntza joan zen, ez zuen holakorik gertatuko zenik pentsatu ere egiten, baina hantxe suertatu zen, bera holakoxea zen, eta kito. Orain, Genaro kalean hil balute, Ertzantzako buru delako-edo, hori beste kontu bat izango zen. Gauza askoz zailagoak dira iresteko, baina goikoei ez. Eta ertzainekin enfrentamentu baldin badago egun batean, enfrentamentu bat egon da eta kito. Gauza bat da hilketa, erdaraz asesinato esaten dena, eta beste bat da enfrentamentu batean pertsona batzuk hiltzea.
A.– Garaikoetxearen telefonoa zela eta ez zela atera ziren berriak ere ez dira gozoak. Alegia, gauza bat dela guk kalean ikusten dugun Ertzantza eta atzetik egon daitekeela sare bat, izpioitza... Izenak eta guzti atera dira.
E.G.–Hara, zoritxarrez ez dago holako sarerik. Eta berriro esaten dizut zoritxarrez, zeren eta sare hori dauka munduko polizia guztiak. Gainera Urtebete lehenago arte Garaikoetxea bera egon zen gobernuaren buru, eta sare hori bere agintepean egongo zen. Momentu oso ederrean atera zuten gainera, elektoralismo hutsa izan zen.
Han ez zen egon ezer ere. Behin juezak bukatzen duenean bere lana, informazio hori aterako dugu kalera. Eta baliteke sorpresa bat edo bi tartean aurkitzea. Hor ez dago sarerik, eta ojala sare bat balego. Ez da esan nahi sare bat egon behar duela gauza zelebreak egiteko, behar da sare bat informazioa edukitzeko. Esate baterako, sare on bat egon bazen, edo sare hori nahiko demokratikoa izan balitz, Tejerorena ez zen pasako, eta beste sorpresa batzuk ere ez. Ni alde horretatik nabil, ez izpioitza bidetik eta. Hori inportantea da, eta beharrezkoa.
Baina Karlos Garaikoetxearen telefonoari buruz egin den historia farregarria da. Zeren sare bat egiten denean, espeziálistek onak izan behar dute. Eta txorakeria egiteko... Txapuza bat. Gainera Solana jaunak deitu eta guzti hori. Montaje bat benetan ondo egindakoa da, hori da egia. Heuren sarea askoz ere politagoa eta aktiboagoa da gurea baino, guk ez daukagu baina.
Iñaki ZUBIONDO

Bi legealdiz Oñatiko alkate izan ondoren, hirugarrenean ere aurkezten da, baina Gipuzkoako Aldun Nagusi izateko asmoz.
Diputazioen eta udalen arteko harremanak ongi artikulatzea azkar konpondu beharrekoa ikusten du Eli Galdosek.
Enfrentamentu zibilaren posibilitatea ez du batere gertu ikusten Ertzantzaren buru ohiak.
Garaikoetxearen telefonoaren "pintxazoa" dela eta, sorpresa berriak iragartzen dizkigu Galdosek.
14-17

GaiezPolitikaEuskal HerrErakundeakDiputazioak
GaiezPolitikaEuskal HerrPoliziaEuskal poliErtzaintza
GaiezPolitikaEuskal HerrTaldeakAlderdiakEAJ
PertsonaiazGALDOS1
EgileezUBIONDO1Politika

Irakurrienak

Matomo erabiliz

Ertzaintzak herritar bati Irunen egindako erasoak haserrea eragin du

Lander Arbelaitz Mitxelena

54 urteko espetxe eskaera sei pertsonarentzat presoen ongi etorriak antolatzea egotzita

Xabier Letona Biteri

"Nire burua duela 20 urte bezain indartsu ikusten dut"

Euskalerria irratia | Miren Mindegia

"Zenbat dugun kontatzeko!" Euskal Herriko mapa sortu dute

Euskal Irratiak

Zapaterok dio Ostiral Santukoaren gisako akordio bat egon zela ETAren amaieran

Xabier Letona Biteri

Lurra taupaka hasiko da

Estitxu Eizagirre

Azkenak

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

Koopfabrika

Kooperatiba eraldatzaileen harrobia

Olatukoopek beste hainbat eragilerekin batera garatu duen proiektu nagusienetako bat KoopFabrika da, ekintzailetza soziala bultzatzeko helburuz 2017an sorturiko programa, eta gaur egun oraindik martxan dagoena.

Hasiera batean, lehenengo ideia izan zen ekonomia... [+]

2024-05-12 | Nerea Menor

Ghayath Almadhoun

"Alemania nagusitasun zuriaren piramidearen gailurrean dago, eta lehen holokaustoa ukatu zutenek orain Nakba ukatzen dute"

Ghayath Almadhoun-ekin hitz egin dugu Alemaniako zentsura sistemikoaz eta horren ondorioez. Siriako Damaskon 1979an jaiotako poeta palestinarra, Suediara joan zen bizitzera eta egun Berlinen bizi da. Bere poesiak, ia 30 hizkuntzatan itzulia, maitasuna, tokialdatzea eta nortasuna... [+]

2024-05-12 | Estitxu Eizagirre

Amillubiren festa maiatzaren 11n

Lurra taupaka hasiko da

Urola ibaiaren meandroan, Zestoako Iraeta auzoan daude Amilibia baserria eta bere lur emankorrak: 5 hektarea baso eta 4 hektarea laborantza lur. Laborantza ekologikoa sustatzen duen Biolur elkarteak baserria eta lurra kolektibizatu nahi ditu Amillubi proiektuaren bidez... [+]

2024-05-12 | Amets Aranguren Arrieta

Pastoral bat Iruñearendako

Herri-antzerki forma bat da pastorala. Sujet edo protagonista bat (hildakoa) hautatu eta bere bizia bertsotan ematen duena. Kantua ere presente dago emanaldian. Taula zuzendaria, taula gainean arituko diren arizaleak eta musikariak aritzen dira pastorala ematen den egunean... [+]

2024-05-12 | Urko Apaolaza Avila

'Ekonomia eraldatzailea(k)' liburua

Ekonomiaren adjektibo guztiak

10. urteurrena kari, Olatukoopek bi liburuxka atondu ditu eta labean ditu jadanik, ekonomia eraldatzailearen eta kooperatibagintzaren ingurukoak biak ala biak. Alde batetik, herri-kooperatiben inguruko eskuorri edo gida bat kaleratuko dute, herri kooperatiba bat zer den... [+]

Eguneraketa berriak daude